tag:blogger.com,1999:blog-375030862024-03-06T09:32:29.567+02:00Χοιροβοσκός ο ΑναγνώστηςΓεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.comBlogger73125tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-44916296002612979102012-03-24T17:56:00.000+02:002012-03-24T18:00:46.295+02:00π. Σέργιος Μπουλγκάκωφ - Ο Karl Marx ως θρησκευτικός τύπος.<center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/85/sergiusboulgakoff.jpg/"><img src="http://img85.imageshack.us/img85/6711/sergiusboulgakoff.jpg" border="0" /></a></center><br /><br /><br />Χαρακτηριστική ιδιότητα των ιδιοσυγκρασιών δικτατορικού τύπου είναι ή ευθύτητα τους και <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">η εμφανώς αναιδής αντιμετώπιση της ανθρώπινης ατομικότητας</span>, οι άνθρωποι γίνονται γι' αυτούς ένα είδος σημείου της άλγεβρας, προορισμένοι να είναι μέσα για τον ένα ή τον άλλο σκοπό, ακόμα και τον αρκετά υψηλό, ή αντικείμενα, για την πολύ ή ελάχιστα ενεργητική, αν και πλέον καλοπροαίρετη, επιρροή. Στον τομέα της θεωρίας το γνώρισμα αυτό θα εκφραστεί στην έλλειψη προσοχής προς την συγκεκριμένη, ζωντανή ανθρώπινη προσωπικότητα, με άλλα λόγια μέσα από την αγνόηση [= περιφρόνηση] του προβλήματος της ατομικότητας.<br /><br />Η θεωρητική αυτή αγνόηση της ατομικότητας, η εξάλειψη του προβλήματος του ατομικού με το πρόσχημα της κοινωνιολογικής ερμηνείας τής Ιστορίας, είναι χαρακτηριστική και για τον Marx. Γι' αυτόν το πρόβλημα τής ατομικότητας, του απόλυτα αδιαίρετου πυρήνα της ανθρώπινης ατομικότητας, τής ολοκληρωτικής υποστάσεως της, δεν υπάρχει. Ό Marx -στοχαστής, χωρίς να θέλει, υπάκουσε σ' αυτό το σημείο τον Marx-άνθρωπο, διύλισε την ατομικότητα μέσα στην κοινωνιολογία ως το τέλος, δηλαδή όχι μόνον εκείνο που μέσα σ' αυτήν υπόκειται πράγματι, αλλά και εκείνα πού είναι εντελώς αδιάλυτα, και αυτό το χαρακτηριστικό του, παρεμπιπτόντως, διευκόλυνε το χτίσιμο των τολμηρών και γενικών θεωριών οικονομικής ερμηνείας τής Ιστορίας, όπου στο άτομο, και στην ατομική δημιουργία γενικότερα, λένε το επικήδειο άσμα.<br /><br />Ό Marx δεν βρέθηκε ποτέ σε σύγχυση, δεν του έκανε καμμία εντύπωση ή εξέγερση του Stirner, ο οποίος ήταν σύγχρονος του και πού προσπέρασε αισίως, χωρίς κάποιες έκδηλες γι' αυτόν συνέπειες του ηθικού ατομικισμού του Kant και του Fichte, το πνεύμα των οποίων ήταν διάχυτο ακόμα και στον αέρα τής Γερμανίας (πόσο αισθητή είναι ή επιρροή αυτή ακόμα και στον Lassalle). Πόσο μάλλον φάνταζε ανέφικτη η διαβρωτική κριτική του ανθρώπου του υπογείου" του Dostoievsky, ο οποίος, μεταξύ άλλων δικαιωμάτων, διεκδικεί το φυσικό δικαίωμα στην... βλακεία και στο καπρίτσιο, προκειμένου να ζήσει όπως θέλει, σύμφωνα με την ατομική ανόητη βούλησή του. Όταν έβαζε την ζωή και την ιστορία μέσα στον κοινωνιολογικό κορσέ που σπάει τα πλευρά, δεν υπήρχε μέσα του η παραμικρή προαίσθηση του εξεγερμένου ατομισμού του ερχόμενου Nietzsche.<br /><br />Σύμφωνα με τις αντιλήψεις του Marx, οι άνθρωποι δημιουργούν κοινωνιολογικές ομάδες και αυτές οι ομάδες βαθμιαία και νομοτελειακά αποτελούν σωστές γεωμετρικές φιγούρες σαν να μην συμβαίνει τίποτε άλλο στην Ιστορία εκτός από την ρυθμική κίνηση αυτών των κοινωνιολογικών στοιχείων. Αυτή η κατάργηση του προβλήματος της ατομικότητας είναι το βασικό χαρακτηριστικό του μαρξισμού, και ταιριάζει τόσο καλά στην αυταρχική ιδιοσυγκρασία του δημιουργού αυτού του συστήματος.[…]<br /><br />[…]Το βασικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του Marx και της κοσμοαντιλήψεώς του, στο οποίο αναφερθήκαμε, η εκ μέρους του περιφρόνηση του προβλήματος του ατομικού και του συγκεκριμένου, προδικάζει την σχετική αναισθησία του προς το οξύ θρησκευτικό πρόβλημα, διότι αυτό, πρώτα από όλα, είναι το πρόβλημα του ατομικού. Αυτό είναι το ζήτημα για το πόσο πολύτιμη είναι η ζωή μου, η προσωπικότητα μου, για τα όσα υπομένω, για τις σχέσεις μου με τον Θεό, για την μεμονωμένη ανθρώπινη ψυχή, για το προσωπικό της στοιχείο, και όχι μόνον για την κοινωνική σωτηρία. Εκείνη, ή μοναδική στο είδος της, ή αναντικατάστατη, ή απολύτως ανεπανάληπτη προσωπικότητα, ή οποία μία φορά μόνον, κάποιο διάστημα, παρήλθε από την ιστορία, έχει αξιώσεις για το απόλυτο, για την ακατάλυτη σημασία, την οποία μπορεί να υπόσχεται μόνον η θρησκεία, <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ο ζωντανός Θεός των ζώντων, της θρησκείας, και όχι ο νεκρός θεός των νεκρών της κοινωνιολογίας. </span><br /><br />Αυτό ακριβώς το πρόβλημα, το όποιο δεν μπορεί να λυθεί ούτε και να χωρέσει πουθενά, πέρα και εκτός των ορίων τής θρησκείας, προσδίδει στην θρησκευτική συνείδηση την θρησκευτική αμφιβολία, και γενικά στις θρησκευτικές ανησυχίες αυτήν την οξύτητα, αυτό [το πρόβλημα] καίει τόσο πολύ και κάνει τον άνθρωπο να υποφέρει τόσο πολύ.<br /><br />Έδώ, αν θέλετε, έχουμε προσωπικό εγωισμό, αλλά ένα εγωισμό ανώτατης τάξεως, όχι μία εμπειρική αυταρέσκεια αλλά ύψιστη πνευματική δίψα, ο ύψιστος εκείνος ισχυρισμός του εγώ,<span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);"> ο άγιος εκείνος εγωισμός πού προστάζει να καταστραφεί η ψυχή προκειμένου να σωθεί να καταστραφεί το εμπειρικό, το φθαρτό και το χειροπιαστό προκειμένου να σωθεί το πνευματικό, το αόρατο και το άφθαρτο. </span><br /><br />Και αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα, είναι η οδύνη της άτομικότητας,<span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);"> είναι τό μυστήριο του ανθρώπου και της ανθρωπότητας, για τα μόνα πραγματικά και ακατάλυτα που υπάρχουν μέσα σε αυτούς, για την ζωντανή ψυχή</span>, [αύτό] συνοδεύει τήν σκέψη σε όλες τις στροφές, δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να πέσει στον θρησκευτικό λήθαργο, από αυτό, σαν το φυτό από τον σπόρο, αναπτύσσονται οι θρησκευτικές θεωρίες και τα φιλοσοφικά συστήματα• δεν είναι, άραγε, αυτή η ανάγκη και η ικανότητα για την « αναζήτηση του υψηλού» η εμφανής μαρτυρία της μη γήινης προελεύσεως του ατόμου;<br /><br />π.Σέργιος Μπουλγκάκωφ<br />«Ο Κάρλ Μάρξ ως Θρησκευτικός τύπος»<br />Εκδόσεις Άθως<br />σελ. 24-26Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com43tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-12464216525265342652012-03-24T17:53:00.000+02:002012-03-24T17:54:42.113+02:00π. Σέργιος Μπουλγκάκωφ - Βίος και Έργο<center><a target='_blank' title='ImageShack - Image And Video Hosting' href='http://imageshack.us/photo/my-images/32/bulgakov.jpg/'><img src='http://img32.imageshack.us/img32/3168/bulgakov.jpg' border='0'/></a></center><br /><br /><br />Ο Sergius Bulgakov γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου του 1871 στην πόλη Livny, νότια της Μόσχας. Άν και μεγάλωσε μέσα σε θρησκευτική ατμόσφαιρα, στην αρχή της πνευματικής του πορείας ασπάσθηκε τον μαρξισμό, και μάλιστα υπό την εκδοχή του λεγομένου «νομίμου μαρξισμού».<br /><br />Το πρώτο δημοσίευμα του Bulgakov επιγράφεται «Ό ρόλος της αγοράς στο καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής» (1897). Στην συζήτηση για την δυνατότητα της αναπτύξεως του καπιταλισμού στην Ρωσσία ως σταδίου μεταβάσεως στην σοσιαλιστική οικονομία, ο Boulgakoff δέχεται την αναγκαι¬ότητα της καπιταλιστικής εξελίξεως, κυρίως στο ζήτημα της αγροτικής παραγωγής. Ωστόσο αυτή ή τοποθέτηση έρχεται σε αντίθεση με τις απόψεις τόσο των narodniki (= λαϊκιστών) όσο και των συνεπών μαρξιστών. Το βασικό έργο αυτής της περιόδου είναι το δίτομο Καπιταλισμός και Γεωργία (Αγία Πετρούπολη 1900). Επισημαίνεται σχετικά ότι η προσπάθεια (ενν. του Bulgakov) να ερμηνεύσει τα προβλήματα της γεωργίας σύμφωνα με τις μαρξιστικές κατηγορίες έδειξε σ' αυτόν τους περιορισμούς της θεωρίας (ενν. του Μάρξ) και το ανεφάρμοστο αυτής σ' αυτόν τον ιδιαίτερο τομέα της οικονομίας. Αυτή ήταν μία έκ των «έσω» κριτική του μαρξισμού.<br /><br />Ακολουθεί η δεύτερη φάση της πορείας του Bulgakov, η οποία θα πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά μεταξύ των ετών 1905-1917. Ό Bulgakov είναι τώρα Καθηγητής τής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου και στο Πανεπιστήμιο τής Μόσχας. Ορόσημο αυτής τής εποχής είναι η επανάσταση του 1905 οι ιδεολογικές ρίζες της όποιας βρίσκονται, ως ένα βαθμό, στις θεωρήσεις των «νομίμων μαρξιστών». Ακριβώς σ' αυτήν την περίοδο ο Bulgakov, υπό την επίδραση του γερμανικού ιδεαλισμού, θα απορρίψει την ανθρωπολογική και την κοινωνική έκφραση της μαρξικής κοσμοθεωρίας. Έτσι ο Ρώσσος συγγραφέας αντιτίθεται στην θεώρηση του ανθρώπου ως οικονομικής μονάδας και στην ταύτιση της ψυχολογίας του ατόμου με την ψυχολογία της τάξεως. Ένα από τα πρώτα βασικά κείμενα αυτής της περιόδου, δημοσιευμένο κατά το 1906, επιγράφεται «Ό Karl Marx ως θρησκευτικός τύπος». Από τά έργα αυτής της περιόδου θα αναφερθούν η δίτομη συλλογή άρθρων υπό την επιγραφή «Από τον μαρξισμό στον Ιδεαλισμό» (Αγία Πετρούπολη 1903), ή επίσης δίτομη συλλογή άρθρων «Δύο Πόλεις. Μελέτη περί της φύσεως τών κοινωνικών Ιδανικών» (Μόσχα 1911) , η διατριβή υπό την επιγραφή «Φιλοσοφία τής οικονομίας» (Μόσχα 1912) και το ογκώδες «Φως Ανέσπερον» (Μόσχα 1917), το οποίο είναι μία αξιόλογη συμβολή στην θρησκευτική φιλοσοφία. Στην ίδια, τέλος, εποχή ανήκει ο τόμος «Ήσυχες σκέψεις» (Μόσχα 1918), που περιλαμβάνει άρθρα των ετών 1911-1915.<br /><br />Η τελευταία φάση της πνευματικής εξελίξεως του Bulgakov αρχίζει μετά την Ρωσσική Έπανάσταση του 1917 και ολοκληρώνεται στα τέλη της ζωής του. Αν και ο Bulgakov δεν ερευνά ιδιαίτερα τον χαρακτήρα της Επαναστάσεως του 1917, στον βαθμό που ασχολείται λ.χ. ο Ν. Berdiaeff (1874-1948), έχει συντελεσθεί μία βαθειά αλλαγή στην ζωή και στην σκέψη του, πράγμα που φαίνεται και από την είσοδο του στην ιερωσύνη. Είναι γνωστό ότι χειροτονήθηκε ιερέας τον Ιούνιο του 1918 στην Λαύρα του Αγ. Σεργίου παρουσία εκλεκτών φίλων, όπως του Π. Φλωρένσκυ, Ν. Μπερντγιάεφ κ.α. <br /><br /><br />Ωστόσο το γεγονός αυτό δεν σημαίνει απολύτως την μετάβαση από την φιλοσοφία στην θεολογία. Είναι ορθότερο, νομίζω, να υποστηριχθεί ότι ο Bulgakov είναι συνάμα φιλόσοφος που θεολογεί και θεολόγος που φιλοσοφεί. Μάλιστα προκαλεί εντύπωση ο ενθουσιασμός του Bulgakov τόσο κατά την περίοδο όπου ήταν μαρξιστής, όσο και κατά την περίοδο που επανήλθε στην Ορθόδοξη εκκλησία. Στη συνέχεια μετέβη στο Πανεπιστήμιο της Συμφεροπόλεως στην Κριμαία μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 1923 οπότε και εξορίστηκε. Τότε, και συγκεκριμένα στην Γιάλτα κατά το 1922, συνέθεσε το έργο «Υπό τις επάλξεις της Χερσονήσου», το οποίο εκδόθηκε σε γαλλική μετάφραση το 1999. Από το 1925 μέχρι το 1944 ο Ρώσσος διανοητής διδάσκει ορθόδοξη δογματική στο Institut de Theologie Orthodoxe Saint-Serge στο Παρίσι. Αναφέρεται ότι όταν έφθασεν εις τον Άγιον Σέργιον «…ήτο περισσότερο γνωστός ως ο μαρξιστής οικονομολόγος παρά ως ο νεωστί μεταστραφείς και χειροτονηθείς. Διό υπήρχε πολλή αντίδρασις διά τον διορισμόν του εις το Ινστιτοτον, παρά το ότι oι πλείστοι των υποστηρικτών του ήσαν σφοδροί αντικομμουνισταί Ρώσοι μετανάσται». Βεβαίως, αργότερα, ο Bulgakov ήταν η μορφή που ενέπνεε σεβασμό και κυριαρχούσε για πολλά χρόνια στον Άγιο Σέργιο.<br /><br />Στην τρίτη αυτή φάση της πνευματικής πορείας του ο Bulgakov εκδίδει δύο τριλογίες δογματικού περιεχομένου: α .Ή φλεγόμενη βάτος (Paris 1927, ρωσσ.),Ό φίλος του Νυμφίου (Paris 1927, ρωσσ.), Ή κλιμαξ του Ιακώβ (Pans 1929, ρωσσ.)και β'. Ό Παράκλητος (Paris 1936, ρωσσ.), Περί του ένσαρκωθέντος Λόγου (Paris 1943, γαλλ.), Η Νύμφη του Άρνίου (Paris 1945, ρωσσ.). 'Επίσης στην ίδια εποχή ανήκει το ευσύνοπτο L' Orthodoxie (Paris 1932). 'Εκτός αυτών, 'ιδιαίτερο φιλοσοφικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα έργα Die Tragodie der Philosophic (Darmstadt 1927, μόνον γερμ.), το οποίο αναφέρεται στην διαλεκτική της γερμανικής φιλοσοφίας του ιθ' αι., The Wisdom of God. A brief summary of sophiology (London 1937), όπου αναφέρεται ακροθιγώς ο Bulgakov στην σοφιολογική θεωρία του, και Ή Φιλοσοφία του ονόματος (L' Age d'Homme, Lausanne 1991, γαλλ.) που αποτελεί μία σημαντική συμβολή στήν φιλοσοφία τής γλώσσας.<br /><br />Για την ιστορία, ας σημειωθεί ότι ο Bulgakov ήλθε και στην Ελλάδα κατά το 1936, όταν έλαβε μέρος στο Πανορθόδοξο Συνέδριο Θεολόγων στην 'Αθήνα. Τρία χρόνια αργότερα, ο π. Sergius προσβλήθηκε από καρκίνο του λάρυγγος, μετά όμως από δύο εγχειρήσεις διέφυγε τον κίνδυνο, αλλά έχασε τη φωνή του και επέζησε μέχρι τις 12 Ιουνίου 1944.<br /><br /><br />Σέργιος Μπουλγκάκωφ<br />«Ο Κάρλ Μάρξ ως Θρησκευτικός τύπος»<br />Εκδόσεις Άθως<br />σελ. 11-14Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-15829055353789721252012-03-04T17:35:00.006+02:002012-03-04T18:42:52.345+02:00π.Γ. Μπασιούδης - Λατρεία - εκκοσμίκευση δημόσιο και ιδιωτικό.<center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/13/basioudisschmemman.jpg/"><img src="http://img13.imageshack.us/img13/9863/basioudisschmemman.jpg" border="0" /></a></center><br /><br />Οι ξένες κοσμοαντιλήψεις επηρεάζουν τον σύγχρονο πιστό και τον τρόπο πού θρησκεύει και τον τραβούν πρός τη «ζωή» του κόσμου. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Ή προβληματική είναι γνωστή και έχει διατυπωθεί και από τον ίδιο τον Χριστό.</span> Ωστόσο, έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την αντιστροφή της λογικής αυτής, ως προς τον χαρακτήρα του φαινομένου της εκκοσμίκευσης. Αυτή την αντιστροφή επιχειρεί να παρουσιάσει ή <span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">Newman</span> <span style="font-weight: bold; color: rgb(153, 0, 0);">*</span>, ακολουθώντας τις θέσεις και τις αναλύσεις των R. Taylor Scott, Hannah Arendt, Reinhold Niebuhr και William H.Poteat. Συμφωνά μ' αυτούς ο σημερινός πολιτισμός αντί να «τραβάει» προς το μέρος του κόσμου τον άνθρωπο,τον σπρώχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση, την κατεύθυνση της απομόνωσης από τον κόσμο, την κατεύθυνση της απασχόλησης με το εγώ, την κατεύθυνση της αδιαφορίας για τα «κοινά».<br /><br />Οι σχετικές αναλύσεις δείχνουν ότι διάφορες τάσεις στην ιστορία της Φιλοσοφίας του δυτικού πολιτισμού συνέτειναν στην έπικέντρωση του ενδιαφέροντος από το κοσμικό γίγνεσθαι στο εγώ. Στο μοναχικό ανθρώπινο υποκείμενο, που άναγάγεται έτσι σε μέτρο εκτίμησης ολόκληρου του κόσμου, ολόκληρης της πραγματικότητας. Έτσι όμως χάνεται ο χώρος της αρχαιοελληνικής «αγοράς», ο χώρος συνάντησης- ζύμωσης των ανθρώπων και του πολιτισμού τους, η δυνατότητα αλληλεπίδρασης ως πολιτιστικού μεγέθους, η κοσμική-κοσμολογική διάσταση της ζωής. Ό σημερινός άνθρωπος είναι μοναχικός, διαχωρίζοντας με επιμέλεια την ιδιωτική από τη δημόσια σφαίρα τής ζωής του.<br /><br />Ό σημερινός πολιτισμός δίδει βεβαίως μεγάλη δυνατότητα έπιλογών στό είδος της φυλακής του ανθρώπου, στο είδος της μοναξιάς του, πού λέγεται ιδιωτική ζωή. Έτσι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει συχνά μέ τίς ψευδαισθήσεις ότι διαμορφώνει ο ίδιος τη ζωή του και ότι είναι στο χέρι του νά δημιουργήσει τον «δικό του» «μικρό παράδεισο» στην ιδιωτική του ζωή. Για τη δημόσια ζωή δείχνει μικρό ένδιαφέρον, μια και αυτήν την έχουν αναλάβει οι ειδικοί επαγγελματίες του είδους: οι πολιτικοί, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι οικονομικές και επιχειρηματικές δυνάμεις. Ό σύγχρονος άνθρωπος εντάσσει και τη θρησκεία στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής, και βεβαίως τη λατρεία. Έτσι φτάνουμε στό φαινόμενο της «ιδιωτικοποίησης» της λατρείας, για το οποίο διαμαρτύρεται ό Σμέμαν. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Αυτή τελικά είναι και η σύγχρονη εκκοσμίκευση, μόνο πού -κατά παράδοξο τρόπο- δεν αποτελεί μια κίνηση του ανθρώπου προς τον κόσμο, αλλά μια αντίθετη κίνηση φυγής από τον κόσμο προς τον εαυτό του.</span><br /><br />Ή κίνηση βέβαια αυτή δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια, μια και θεωρείται «φυσιολογικό» να έχει ό καθένας την «ιδιωτική του ζωή». Ό λόγος πάλι που κάτι τέτοιο θεωρείται φυσιολογικό είναι ότι ο σύγχρονος πολιτισμός και οι κυρίαρχες αντιλήψεις στα πλαίσιά του, δεν θεωρούν ασφαλή τον δημόσιο χώρο, στερώντας έτσι από τα επιμέρους πρόσωπα τη δυνατότητα της συνάντησης και της αλληλεπίδρασης σ' ένα διαρκές και ανοιχτό πολιτιστικό γίγνεσθαι.<br /><br />Ό δημόσιος χώρος καταλαμβάνεται από τις «αντικειμενικές αλήθειες» αυτού του πολιτισμού, τον αγώνα για αντικειμενικότητα και έτσι <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">δεν υπάρχουν περιθώρια για τα άνθρώπινα πρόσωπα με τη μοναδικότητά τους</span>. Ό,τι δεν είναι «αυτονόητο» και «αυταπόδεικτο», «πολιτικά ορθό» και οικονομικά αποδοτικό -όπως για παράδειγμα η πίστη στον Θεό- δεν έχει ουσιαστικά θέση στη σύγχρονη δημόσια ζωή, στο γίγνεσθαι του σύγχρονου πολιτισμού. Μόνο ως ιδιωτική υπόθεση μιας μερίδας πολιτών έχει τη θέση της η πίστη στον Θεό.<br /><br />Σε αντίθεση μ' αυτές τις τάσεις του κυρίαρχου πολιτισμού, η χριστιανική Λειτουργία φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, τους μεταβάλλει σε σύναξη του σώματος του Χριστού, σε σύναξη συγκεκριμένων και μοναδικών προσώπων, με συγκεκριμένη θέση και αποστολή μέσα στον κόσμο. Ό χώρος της Εκκλησίας είναι ένας πραγματικά δημόσιος χώρος, όπου ο καθένας έχει τον προσωπικό του χώρο παρουσίας. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Ό χώρος της Εκκλησίας και της Λειτουργίας είναι η «αγορά» όπου πραγματοποιείται η αλληλεπίδραση των ανθρώπων μέσα σε κοσμικές-κοσμολογικές προοπτικές.</span><br /><br />π. Γεώργιος Μπασιούδης<br />«η Δύναμη της Λατρείας»<br /><a href="http://www.enploeditions.gr/index.php/2011-11-17-14-04-08/theology/theology/i-dunami-tis-latreias">εκδόσεις εν Πλώ - 2008</a><br />σελ. 361-363<br />*Aναφέρεται στην διδακτορική διατριβή της Βαπτίστριας θεολόγου Elisabeth Newman με τίτλο - «Alexander Schmemann and Orthodox Theology» 1990 - Duke University.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-65201461395275317132012-02-27T16:53:00.004+02:002012-02-27T17:02:07.098+02:00Norman Cohn : Ο Χιλιασμός<center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/820/normankon.jpg/"><img src="http://img820.imageshack.us/img820/7727/normankon.jpg" border="0" /></a></center><br /><br /><br />Το αρχικό νόημα της λέξης «χιλιασμός» ήταν στενό και ακριβές. Ο χριστιανισμός είχε ανέκαθεν μιαν εσχατολογία, με την έννοια ενός δόγματος που αφορούσε στους «τελευταίους καιρούς» ή τις «τελευταίες μέρες» ή την «τελική κατάσταση του κόσμου»• ο χριστιανικός χιλιασμός ήταν απλώς μια παραλλαγή χριστιανικής εσχατολογίας. Αναφερόταν στην πεποίθηση ορισμένων χριστιανών, που βασιζόταν στην Αποκάλυψη (Κ, 4-6) ότι μετά την Δευτέρα Παρουσία ο Χριστός θα ίδρυε στη γη ένα μεσσιανικό βασίλειο και θα βασίλευε επί χίλια χρόνια πριν από την Έσχατη Κρίση. Σύμφωνα με την Αποκάλυψη, οι πολίτες του βασιλείου αυτού θα είναι οι χριστιανοί μάρτυρες, που θ' αναστηθούν για τον λόγο αυτόν χίλια χρόνια πριν από την γενική ανάσταση των νεκρών. Αλλά ήδη οι πρώιμοι χριστιανοί ερμήνευαν αυτό το μέρος τής προφητείας ελεύθερα και όχι κυριολεκτικά, καθώς εξίσωναν τους μάρτυρες με τους τυραννισμένους πιστούς -δηλαδή με τον εαυτό τους- και ανέμεναν την Δευτέρα Παρουσία κατά την διάρκεια της ζωής τους. Και πρόσφατα, οι ανθρωπολόγοι και οι κοινωνιολόγοι και ως έναν βαθμό οι ιστορικοί συνήθισαν να χρησιμοποιούν την λέξη «χιλιασμός» με ακόμα πιο πλατύ νόημα. Η λέξη έγινε απλώς κατάλληλος χαρακτηρισμός για έναν συγκεκριμένο τύπο σωτηριολογίας. Και έτσι ακριβώς την χρησιμοποιώ στο βιβλίο μου.<br />Οι χιλιαστικές αιρέσεις ή κινήματα παρουσιάζουν την σωτηρία ως:<br /><br />α. συλλογική, με την έννοια ότι θα την χαρούν συλλογικά οι πιστοί•<br />β. επίγεια, με την έννοια ότι θα πραγματοποιηθεί πάνω σ' αυτήν τη γη και όχι σ' έναν κάποιον παράδεισο τού άλλου κόσμου•<br />γ. επικείμενη, με την έννοια ότι θα έρθει σύντομα και αιφνιδιαστικά•<br />δ. συνολική, με την έννοια ότι θα μεταμορφώσει πλήρως τη ζωή πάνω στη γη, με αποτέλεσμα η καινούρια διανομή των αγαθών να μην είναι απλώς βελτίωση τού παρόντος, αλλά η τελειότητα-<br />ε. θαυματουργή, με την έννοια ότι θα επιτελεστεί από υπερφυσικές δυνάμεις, ή με την βοήθειά τους.<br /><br />Ως και μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, υπάρχει φυσικά χώρος για άπειρη ποικιλία: υπάρχουν αναρίθμητοι τρόποι για να φανταστούμε την Χιλιετή Βασιλεία τού Θεού και τον δρόμο προς αυτήν. Οι χιλιαστικές αιρέσεις και κινήματα είχαν ποικίλες στάσεις, που εκτείνονταν από την πιο άγρια επιθετικότητα μέχρι την πιο ήπια ειρηνοφιλία και από την πιο αιθέρια πνευματικότητα μέχρι τον πιο γήινο υλισμό. Παρουσίασαν μεγάλη ποικιλία και ως προς την κοινωνική σύνθεση και την κοινωνική λειτουργία τους.<br /><br />Υπήρξε ασφαλώς μεγάλη ποικιλία από χιλιαστικές αιρέσεις και κινήματα στην μεσαιωνική Ευρώπη. Στο ένα άκρο ήταν οι λεγόμενοι «Φραγκισκανοί Πνευματικοί», που άκμασαν κατά τον 13ο αιώνα. Αυτοί οι αυστηροί ασκητές προήλθαν κυρίως από την ανάμειξη αριστοκρατικών και εμπορικών οικογενειών, που αποτελούσαν την άρχουσα τάξη στις ιταλικές πόλεις. Πολλοί απ' αυτούς απαρνήθηκαν μεγάλα πλούτη, για να γίνουν φτωχότεροι κι από ζητιάνοι- και φαντάζονταν ότι η Χιλιετής Βασιλεία τού Θεού θα ήταν μια εποχή τού Πνεύματος, στην οποία όλη η ανθρωπότητα θα ήταν ενωμένη στην προσευχή, τον μυστικιστικό διαλογισμό και την εθελούσια φτώχεια. Στο άλλο άκρο ήταν οι διάφορες χιλιαστικές αιρέσεις και κινήματα, που αναπτύχθηκαν στούς κόλπους των ξεριζωμένων φτωχών των πόλεων και τής υπαίθρου. Η φτώχεια των ανθρώπων αυτών ήταν κάθε άλλο παρά εθελούσια, το μερτικό τους στη ζωή ήταν η άκρα και αδυσώπητη ανασφάλεια, και ο χιλιασμός τους ήταν βίαιος, αναρχικός και κατά καιρούς αληθινά επαναστατικός.<br /><br />Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τον χιλιασμό που άνθησε στούς κόλπους των ξεριζωμένων φτωχών τής δυτικής Ευρώπης ανάμεσα στον 11ο και τον 16ο αιώνα και τις περιστάσεις που τον ευνόησαν. Αλλά, αν αυτό είναι το κυρίως θέμα, δεν είναι και το μοναδικό. Γιατί οι φτωχοί δεν δημιούργησαν οι ίδιοι τις χιλιαστικές τους πεποιθήσεις, αλλά τις παρέλαβαν από επίδοξους προφήτες ή μεσσίες. Και οι άνθρωποι αυτοί, πολλοί τέως κατώτεροι κληρικοί, παρέλαβαν με την σειρά τους τις ιδέες τους από τις πιο ποικίλες πηγές. Ορισμένα χιλιαστικά φαντασιοκοπήματα κληρονομήθηκαν από τούς Εβραίους και τούς πρώιμους χριστιανούς και άλλα από τον ηγούμενο τού 12ου αιώνα Ιωακείμ τής Φλόρας. Άλλα, πάλι, τα επινόησαν οι αιρετικοί μυστικιστές, που είναι γνωστοί με την επωνυμία Αδελφοί τού Ελεύθερου Πνεύματος. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Το βιβλίο αυτό εξετάζει τόσο το πώς γεννήθηκαν αυτά τα διάφορα σύνολα χιλιαστικών πεποιθήσεων, όσο και το πώς τροποποιήθηκαν κατά την μεταβίβαση τους στούς φτωχούς.</span><br style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);"><br />Συνεπώς, ο κόσμος τής χιλιαστικής ανάτασης και ο κόσμος τής κοινωνικής αναστάτωσης δεν συνέπιπταν αλλά επικαλύπτονταν. Πολλές φορές συνέβη να επηρεάζει ένας χιλιαστής προφήτης ορισμένα τμήματα των φτωχών. Τότε, στην συνηθισμένη λαχτάρα των φτωχών να βελτιώσουν τις υλικές συνθήκες τής ζωής τους, μεταγγίζονταν φανταστικές εικόνες ενός κόσμου, που ξαναγεννήθηκε μέσα στην αθωότητα δια μέσου μιας έσχατης σφαγής τής Αποκαλύψεως. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Οι αμαρτωλοί -κατά κανόνα οι Εβραίοι, οι κληρικοί ή οι πλούσιοι- θα εξοντώνονταν- κατόπιν, οι Άγιοι, δηλαδή οι εν λόγω φτωχοί, θα εγκαθίδρυαν την βασιλεία τους, ένα βασίλειο χωρίς βάσανα και χωρίς αμαρτία.</span> Εμπνεόμενοι από τέτοιες φανταστικές εικόνες, πάμπολλοι φτωχοί κινούσαν για εγχειρήματα που ήταν τελείως διαφορετικά από τις συνηθισμένες εξεγέρσεις των αγροτών ή των χειροτεχνών, με τοπικούς, περιορισμένους στόχους. Στο Συμπέρασμα τού παρόντος βιβλίου θα επιχειρήσω να ορίσω τις ιδιαιτερότητες αυτών των χιλιαστικών κινημάτων των φτωχών τού Μεσαίωνα. Θα υποδείξω και ότι, από ορισμένες απόψεις, ήταν αληθινοί πρόδρομοι ορισμένων από τα μεγάλα επαναστατικά κινήματα τού αιώνα μας.<br /><br />Δεν υπάρχει άλλη συνολική μελέτη αυτών των μεσαιωνικών κινημάτων. Πράγματι, πολύ μεγάλη προσοχή δόθηκε στις πιο αμιγώς θρησκευτικές αιρέσεις, που εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν κατά τον Μεσαίωνα αλλά πολύ μικρότερη προσοχή δόθηκε στην ιστορία τού πώς, ξανά και ξανά , σε καταστάσεις αποπροσανατολισμού και αναστάτωσης των μαζών, οι πατροπαράδοτες πεποιθήσεις για μια μελλοντική χρυσή εποχή ή για την βασιλεία τού Μεσσία έφτασαν να χρησιμεύσουν ως οχήματα για κοινωνικές φιλοδοξίες και κοινωνικές εχθρότητες. Μολονότι υπάρχουν αρκετές έξοχες μονογραφίες, που πραγματεύονται ξεκομμένα επεισόδια ή πτυχές, η ιστορία στο σύνολο της δεν έχει ειπωθεί. Το παρόν έργο φιλοδοξεί, στο μέτρο τού δυνατού, να καλύψει αυτό το κενό.<br /><br />Για να παρουσιάσουμε το εν πολλοίς ανεξερεύνητο αυτό πεδίο χρειάστηκε να συνδυάσουμε πολλές εκατοντάδες πρωτότυπων πηγών σε λατινικά, ελληνικά, παλαιά γαλλικά, γαλλικά τού 16ου αιώνα, μεσαιωνικά γερμανικά και γερμανικά τού 16ου αιώνα, στην καθομιλούμενη και στην λόγια γλώσσα. Η έρευνα και η συγγραφή διάρκεσαν, συνολικά, περίπου μια δεκαετία- και επειδή ακριβώς παρατραβούσε, αποφάσισα -απρόθυμα- να περιορίσω την έρευνά μου στην βόρεια και την κεντρική Ευρώπη. Όχι ότι ο μεσαιωνικός κόσμος τής Μεσογείου δεν έχει να προσφέρει παρόμοια ή εξ ίσου συναρπαστικά θεάματα αλλά θεώρησα λιγότερο σημαντικό ν' αγκαλιάσει η έρευνά μου τα πάντα από γεωγραφικής απόψεως, και περισσότερο να είναι όσο γίνεται πιο εξαντλητική και ακριβής για τα εδάφη στα οποία εκτείνεται.<br /><br />Το υλικό μού το έδωσαν οι πιο ποικίλες συγκαιρινές πηγές —χρονικά, αναφορές ιεροεξεταστικών ερευνών, αφορισμοί από Πάπες, επισκόπους και [εκκλησιαστικά] συμβούλια, θεολογικά συστήματα, φυλλάδια πολεμικής, επιστολές, ως και λυρικά ποιήματα. Το μεγαλύτερο μέρος τού υλικού αυτού το έγραψαν κληρικοί, που αντιμετώπιζαν τελείως εχθρικά τις πεποιθήσεις και τα κινήματα τα οποία περιγράφουν και δεν ήταν πάντα εύκολο να εκτιμήσω επακριβώς την ασύνειδη διαστρέβλωση ή την συνειδητή πλαστοποίηση. Αλλά ευτυχώς, μάς έδωσε και η άλλη πλευρά μεγάλο όγκο γραπτών, που τα περισσότερα επιβίωσαν, παρά τις σποραδικές προσπάθειες των κοσμικών και εκκλησιαστικών αρχών να τα καταστρέψουν κι έτσι, κατόρθωσα να ελέγξω τις εκκλησιαστικές πηγές αντιπαραβάλλοντας τες όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με τα γραπτά πολλών χιλιαστών προφητών. Το κείμενο που ακολουθεί είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας συλλογής και αντιπαραβολής, αποτίμησης και ανα-αποτίμησης πολύ μεγάλου όγκου μαρτυριών. Αν σε γενικές γραμμές η εξιστόρηση δεν κομπιάζει, ο λόγος είναι ότι, σχεδόν όλες οι μείζονες αμφιβολίες και απορίες που ανέκυψαν στην πορεία, απαντήθηκαν πριν τελειώσει το έργο. Εξυπακούεται ότι επισημαίνω τα σημεία στα οποία εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα.<br /><br /><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Norman_Cohn">Norman Cohn</a><br />«Αγώνες για την έλευση της Χιλιετούς Βασιλείας του Θεού: Χιλιαστές Επαναστάτες και Μυστικιστές Αναρχικοί του Μεσαίωνα»<br /><a href="http://www.nissides.gr/">Εκδόσεις Νησίδες</a>,2006,<br />σελ.11-14Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-2686306276647302672012-02-27T16:40:00.008+02:002012-02-27T16:52:15.419+02:00Norman Cohn - Ιωακείμ της Φλόρας - φασισμός & μαρξισμός.<center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/820/normankon.jpg/"><img src="http://img820.imageshack.us/img820/7727/normankon.jpg" border="0" /></a></center><br /><br /><br />Στο διάβα του 13ου αιώνα, εμφανίστηκε και μια άλλου είδους εσχατολογία, παράλληλα προς τις εσχατολογίες που προέρχονταν από την Αποκάλυψη και από τις Σιβυλλικές προφητείες —παράλληλα προς αυτές αρχικά, αλλά που δεν άργησε να συγχωνευτεί μ' αυτές. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">O επινοητής τού καινούριου συστήματος προφητειών, που έμελλε να έχει την μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη μέχρι την εμφάνιση τού μαρξισμού, ήταν ο Ιωακείμ τής Φλόρας (1145-1202)</span>. Αφού πρώτα πέρασε πολλά χρόνια μελετώντας εμβριθώς τις Γραφές, αυτός ο καλαβριανός αββάς και ερημίτης δέχθηκε, κάπου ανάμεσα στο 1190 και το 1195, μιαν έμπνευση, που φάνηκε να φανερώνει μέσα στις Γραφές ένα κρυφό νόημα απαράμιλλης προγνωστικής αξίας.<br /><br />Η άποψη ότι οι Γραφές κατείχαν ένα κρυφό νόημα ήταν κάθε άλλο παρά καινούρια• οι πατροπαράδοτες εξηγητικές μέθοδοι άφηναν πάντα μεγάλα περιθώρια σε αλληγορικές ερμηνείες. Το καινούριο στοιχείο ήταν ότι οι μέθοδοι αυτές μπορούσαν να εφαρμοστούν όχι μόνο για ηθικό δίδαγμα ή για δογματικούς σκοπούς, αλλά σαν μέσον για να καταλάβουμε και να προβλέψουμε την εξέλιξη της ιστορίας. Ο Ιωακείμ ήταν πεπεισμένος πως είχε βρει ένα κλειδί, το οποίο, όταν εφαρμοζόταν στα γεγονότα και τα πρόσωπα τής Παλαιάς και τής Καινής Διαθήκης, ιδίως δε στην Αποκάλυψη, του έδινε την δυνατότητα ν' αντιληφθεί στην ιστορία ένα πρότυπο και ένα νόημα και να προφητεύσει με λεπτομέρειες τα μελλοντικά της στάδια. Γιατί στην εξήγηση των Γραφών, ο Ιωακείμ επεξεργάστηκε μιαν ερμηνεία της ιστορίας ως άνοδο δια μέσου τριών διαδοχικών εποχών, που στην καθεμιά τους δέσποζε ένα από τα Πρόσωπα τής Αγίας Τριάδας. Η πρώτη εποχή ήταν η Εποχή τού Πατρός ή του Νόμου• η δεύτερη εποχή ήταν η Εποχή τού Υιού ή τού Ευαγγελίου- η τρίτη εποχή θα ήταν η Εποχή τού Πνεύματος κι αυτή θα ήταν σε σχέση με τις προηγούμενές της ό,τι το μεσημεριάτικο φως σε σύγκριση με το φως των άστρων και την χαραυγή, ό,τι το κατακαλόκαιρο σε σύγκριση με τον χειμώνα και την άνοιξη. Αν η πρώτη εποχή ήταν μια εποχή φόβου και δουλείας και η δεύτερη μια εποχή πίστης και υικής υπακοής, η τρίτη θα ήταν μια εποχή αγάπης, χαράς και ελευθερίας, όταν η γνώση τού Θεού θα φανερωνόταν άμεσα στις καρδιές όλων των ανθρώπων. Η Εποχή του Πνεύματος θα είναι το Σάββατο ή ο καιρός ανάπαυσης της ανθρωπότητας. Τότε ο κόσμος θα είναι ένα πελώριο μοναστήρι, στο οποίο όλοι οι άνθρωποι θα είναι διαλογιζόμενοι μοναχοί, βυθισμένοι στην μυστικιστική έκσταση και ενωμένοι στην εξύμνηση των εγκωμίων του Θεού. Και αυτή η καινούρια εκδοχή του Βασιλείου των Αγίων θα διαρκέσει μέχρι την Εσχάτη Κρίση.<br /><br />Ο Ιωακείμ δεν ήταν συνειδητά ανορθόδοξος και δεν είχε καμία επιθυμία να υπονομεύσει την Εκκλησία. Με την ενθάρρυνση τριών Παπών κατέγραψε τις αποκαλύψεις, με τις οποίες τον ευνόησε ο Θεός. Και μολαταύτα, η σκέψη του είχε επιπτώσεις, που ήταν δυνητικά επικίνδυνες για την δομή της ορθόδοξης μεσαιωνικής θεολογίας. Η άποψή του για την τρίτη εποχή αδυνατούσε να συμφιλιωθεί πραγματικά με την αυγουστίνεια άποψη ότι πραγματώθηκε το Βασίλειο τού Θεού, όπως μπορεί να πραγματωθεί ποτέ «οτι σ' αυτήν την γη, την στιγμή που γεννήθηκε η Εκκλησία και ότι δεν θα υπήρχε ποτέ Χιλιετής Βασιλεία του Θεού άλλη από τούτην εδώ. Όσο προσεκτικός κι αν ήταν ο Ιωακείμ απέναντι στα δόγματα, τους ισχυρισμούς και τα συμφέροντα τής Εκκλησίας, είχε πράγματι διαδώσει έναν καινούριου τύπου χιλιασμό —και επί πλέον, έναν χιλιασμό τον οποίο οι μέλλουσες γενεές έμελλε να επεξεργαστούν πρώτα με μιαν αντιεκκλησιαστική και αργότερα με μια καθαρά κοσμική έννοια.<br /><br />Γιατί η μακροπρόθεσμη, έμμεση επιρροή των εικοτολογιών τού Ιωακείμ μπορεί να ιχνηλατηθεί ως τις μέρες μας, και το πιο καθαρά σε ορισμένες «φιλοσοφίες τής ιστορίας», τις οποίες εμφαντικά αποδοκιμάζει η Εκκλησία. Με όση φρίκη και αν έβλεπε να συμβαίνει κάτι τέτοιο ο απομονωμένος μας μυστικιστής, <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">είναι αλάθητα η Ιωακείμια φαντασίωση των τριών εποχών αυτό που επανεμφανίστηκε, λόγου χάρη, στις θεωρίες τής ιστορικής εξέλιξης, τις οποίες εξέθεσαν οι φιλόσοφοι τού Γερμανικού Ιδεαλισμού</span> Λέσινγκ, Σέλινγκ, Φίχτε και ως έναν βαθμό ο Χέγκελ- στην άποψη τής ιστορίας τού Αύγουστου Κοντ, που έβλεπε μιαν άνοδο από την θεολογική δια μέσου τής μεταφυσικής στην επιστημονική φάση• και πάλι στην μαρξιστική διαλεκτική των τριών σταδίων —πρωτόγονου κομμουνισμού, ταξκής κοινωνίας κι ενός τελικού κομμουνισμού, που θα είναι το βασίλειο τής ελευθερίας και στον οποίο θα μαραθεί το κράτος. Και δεν αληθεύει λιγότερο —κι ας είναι ακόμα πιο παράδοξο— ότι η έκφραση «το Τρίτο Ράιχ», που πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1923 από τον δημοσιογράφο Μαίλερ βαν ντεν Μπρουκ και υιοθετήθηκε αργότερα ως όνομα για κείνη την "νέα τάξη" που υποτίθεται πως θα διαρκούσε χίλια χρόνια, θα είχε μόνο μικρή συναισθηματική σημασία, αν η φαντασίωση μιας τρίτης και πάρα πολύ ένδοξης κατάστασης πραγμάτων δεν είχε γίνει, στο διάβα των αιώνων, κοινός τόπος στην ευρωπαϊκή κοινωνική μυθολογία.<br /><br />Αυτό που εντυπωσιασε τους ανθρώπους του 13ου αιώνα, ήταν προ πάντων η αφήγηση του Ιωακείμ για το πώς και πότε έμελλε ο κόσμος να υποστεί αυτήν την τελική μεταμόρφωση. Στην Ιωακείμια αντίληψη της ιστορίας, κάθε εποχής προηγείται μια περίοδος επώασης. Η επώαση της πρώτης εποχής είχε διαρκέσει από τον Αδάμ μέχρι τον Αβραάμ, της δεύτερης από τον Ηλία μέχρι τον Χριστό- όσο για την τρίτη εποχή, η επώασή της είχε αρχίσει με τον Άγιο Βενέδικτο και πλησίαζε στο τέλος της όταν ο Ιωακείμ συνέθετε τα έργα του. Κατά τον Άγιο Ματθαίο, μεσολαβούν σαρανταδύο γενεές ανάμεσα στον Αβραάμ και τον Χριστό και καθώς η Παλαιά Διαθήκη ήταν πρότυπο για όλα τα κατοπινά γεγονότα, η περίοδος ανάμεσα στην γέννηση του Χριστού και την εκπλήρωση της τρίτης εποχής πρέπει κι αυτή να διαρκέσει σαρανταδύο γενεές. Θεωρώντας την κάθε γενεά τριάντα χρόνια, ο Ιωακείμ κατόρθωσε να τοποθετήσει την κορύφωση τής ανθρώπινης ιστορίας ανάμεσα στα έτη 1200 και 1260. Στο μεταξύ, όμως, ο δρόμος έπρεπε να ισιώσει- και αυτό θα το πετύχαινε ένα καινούριο τάγμα μοναχών, που θα κήρυτταν το καινούριο ευαγγέλιο σ' ολόκληρο τον κόσμο.<br /><br />Από τις τάξεις τους θα έβγαιναν δώδεκα πατριάρχες, που θα προσηλύτιζαν τους Εβραίους, και ένας υπέρτατος δάσκαλος, novus dux, που θα απομάκρυνε όλη την ανθρωπότητα από την αγάπη των γήινων πραγμάτων και θα την οδηγούσε στην αγάπη των πραγμάτων του πνεύματος. Κατά τα τρεισήμιση χρόνια πριν από την εκπλήρωση τής τρίτης κατάστασης, θα εγκαθίδρυε την βασιλεία του ο Αντίχριστος. Αυτός θα ήταν ένας κοσμικός βασιλέας, που θα τιμωρούσε την διεφθαρμένη και εγκόσμια Εκκλησία ώσπου να την καταστρέψει στην παρούσα μορφή της. Μετά την ανατροπή αυτού τού Αντίχριστου, θα ερχόταν στην πληρότητά της η Εποχή τού Πνεύματος.<br /><br /><br /><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Norman_Cohn">Norman Cohn</a><br />«Αγώνες για την έλευση της Χιλιετούς Βασιλείας του Θεού: Χιλιαστές Επαναστάτες και Μυστικιστές Αναρχικοί του Μεσαίωνα»<br /><a href="http://www.nissides.gr/">Εκδόσεις Νησίδες</a>,2006,<br />σελ.111-113Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-82241870115832589162011-10-12T22:06:00.003+03:002011-10-12T22:15:15.876+03:00Λ.Καμπερίδης – Καλοκαίρια στο Lac La Belle<!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" latentstylecount="156"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Κανονικός πίνακας"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;} </style> <![endif]--> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.5pt;color:black;"></span><span style="mso-ansi-language:EN-US;font-size:11.5pt;color:black;" lang="EN-US" ></span><span style="font-size:11.5pt;color:black;"></span></p><center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/256/kamperides.jpg/"><img src="http://img256.imageshack.us/img256/5259/kamperides.jpg" border="0" /></a><span style=" mso-ansi-language:EN-US;font-size:11.5pt;color:black;" lang="EN-US" ></span></center><p></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.5pt;color:black;"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;">Επρεπε να κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι της ζωής μου για να καταλάβω πώς αυτή η ελευθερία από το φόβο είναι το μόνο πού μας κάνει να διαφέραμε από τους άλλους που πιστεύουν στο Θεό, σε Αυτόν που τον συλλαμβάνουν με το νου τους, όχι μόνο ως Αλλάχ ή ως Γιαχβέ, αλλά και ως Ίησούν Έσταυρωμένον, και παράλληλα προχωρούνε με κανόνες στα χέρια, με νόμους στο μυαλό, με δεσμά στην καρδιά τους, με το φόβο μήπως και παραστρατήσουν και προδώσουν κανένα από τα χαντίθ του Μωάμεθ, κανένα από τα πολύπλοκα νομικά διατάγματα της Τορά. Από αυτόν ακριβώς τον ασφυκτικό φόβο του νόμου μας απελευθέρωσε η Ορθοδοξία. Ούτε φοβήθηκε ποτέ ή πίστη μας την αρετή και την τόλμη της ελευθερίας. Πήρε ελεύθερα από όλους, πλούτισε σε δόξα και τιμή η ίδια, και έκανε πλούσιους και τους δανειστές της. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;">Από τους Πέρσες δανείστηκε το συμβολισμό του φωτός και από το Μίθρα το φωτοστέφανο της δόξης, από τους Έλληνες ρητορικά σχήματα λόγου και το πάθος της ερευνάς, από τους Εβραίους την υμνολογία, από τους Σύρους το θόλο των ναών ούτε φοβήθηκε να ιστορήσει τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη στους νάρθηκες των ναών της, όπως φοβούνται πολλοί να τους αγγίξουν μήπως και μολυνθούν, επειδή δεν ήταν χριστιανοί. Και,<span style="mso-spacerun:yes"> </span>σκάνδαλο για τους ορθόδοξους πατριώτες του καιρού μας, ακόμα και το βίο του Μποντισάτβα Βούδα πήρε από τους Ινδούς και τον παρέδωσε -κατά την παράδοση- στα χέρια του Άραβα ορθόδοξου αγίου Ιωάννου Μανσούρ του Δαμασκηνού. Επειδή η πίστη μας δεν έχει σύνορα, και αυτοί που τη βάζουν μέσα σε εθνικά όρια παραβιάζουν το ελεύθερο της φύσης της, και ακόμα χειρότερα, την ελευθερία του θεού και του δικού τους έαυτού. Και η δική μας ευθύνη είναι να είμαστε οι μάρτυρες της παντού όπου μας έχουν ρίξει οι ιστορικές συνθήκες της ζωής μας. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Η αλήθεια δεν έχει να φοβηθεί τίποτα</span>· ούτε την παρουσία μας εδώ και την απουσία μας από τις παραδοσιακές χώρες της ορθοδοξίας, ούτε τα αγγλικά στη λειτουργία, ούτε τους νεωτερισμούς της έκκοσμικευμένης σκέψης. </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;">Ο π. Γ.Φλορόφσκυ έλεγε πώς δεν υπάρχει νεωτερισμός και παράδοση, ανατολή και δύση, παλαιό και νέο. <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Υπάρχει μόνο το αληθινό και το ψεύτικο, και όλη η περιπέτεια της ανθρώπινης διανόησης συνοψίζεται στη διάκριση μεταξύ αυτών των δύο.</span></span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;color:black;"> </span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;">Λάμπρος Καμπερίδης</span></p> <p class="MsoNormal"><span style="font-size:100%;">«Δός μοι τούτον τον ξένον»<br />Εκδ.<a href="http://www.indiktos.gr/">Ίνδικτος</a>, 2006<br />Σελ. 230</span></p>Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-10289027092336906462011-10-11T22:28:00.004+03:002011-10-12T22:12:38.124+03:00Daniel Bell – Μια τελική παρατήρηση για τη θρησκεία.<center><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://imageshack.us/photo/my-images/683/danielbell.jpg/"><img src="http://img683.imageshack.us/img683/5725/danielbell.jpg" border="0" /></a></center><br /><br />Ο Προλογός μου στην έκδοση του 1978 αυτού του βιβλίου κατέληγε με μια τελική παρατήρηση για τη θρησκεία. Το ίδιο και τούτος ο Επιλόγος. Οι θρησκείες, καθ' εαυτές καί αφ' εαυτών, μπορούν να είναι σκληρές και άτεγκτες, όπως έχουμε διαπιστώσει από την Ιερά Εξέταση ως τον φετφά του Άγιατολάχ Χομεϊνί για τον Salman Rushdie. Όλες τους ενσαρκώνουν τις διεκδικήσεις των πιστών επί απολύτων καί αποκλειστικών αληθειών. Όλες τους επικαλούνται το όνομα του Θεού. Άλλα το θεμελιώδες γεγονός είναι πώς δεν ξέρουμε ποιος μιλάει με τον Θεό.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Κατ' έμέ, θρησκεία δεν είναι η σφαίρα του Θεού ή των θεών. Είναι η αίσθηση, μια αναγκαία αίσθηση, του ιερού, αυτού πού βρίσκεται πέρα από μας και δεν μπορούμε να το υπερβούμε. </span>Στον ιουδαϊσμό υπάρχει ή έννοια του Havdolah, του διαχωρισμού, ενός διαχωρισμού τον οποίο επικαλούνταν ο Emile Durkheim, απόγονος ο ίδιος μιας σειράς ραββίνων — του διαχωρισμού του ιερού από το ανίερο, του υπερβατικού από το εγκόσμιο, του φωτεινού από το σκοτεινό. Μια από τις κατηγορίες που διατύπωσα εναντίον του καπιταλισμού και του μοντερνισμού είναι οτι στο αχόρταγο τους κομμάτιασμα όλων των δεσμών δεν υπήρξε «τίποτα ιερό». Η αποτυχία του καπιταλισμού και τώρα του μεταμοντερνισμού να καθιερώσουν όρια παραβάσεως —κάτι πού θα έκανε μια θεωρία φυσικού δικαίου— δείχνει οτι οι πολιτιστικές αντιφάσεις τόσο του καπιταλισμού όσο και του μεταμοντερνισμού παραμένουν.<br />Στη Δύση, στην οικονομική και στην πολιτιστική σφαίρα, η προτεσταντική ηθική (ένας μύθος τώρα πλέον) έχει κατανικηθεί από την κτητικότητα, και ο μοντερνισμός έχει καταλήξει στο τέλμα του μεταμοντερνισμού και του «ΡοΜο». Στο αντιμάμαλο της παγκόσμιας οικονομίας, ο καπιταλισμός έχει τώρα σπρωχθεί ανατολικά προς τον Ειρηνικό, όπου ένα καινούργιο ρεύμα κτητικότητας (και ανισοτήτων) και μια ιδεολογία νεο-κομφουκιανισμού (και πολιτικού εθνικισμού) έχουν γίνει οι επίσημες σφραγίδες μιας νέας εποχής. Το να επιμένουν περήφανα σ' ένα ιστορικό στάδιο μπορεί ν' αποτελεί προσώρας ένα αρκετά ικανοποιητικό επίτευγμα για εκείνα τα ασιατικά έθνη — αν και η διαγραφόμενη δύναμη της Κίνας ενδέχεται να προαγγέλλει μιαν απειλή. Αλλά το βαθύτερο ερώτημα παραμένει: <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Εάν δεν μπορεί πλέον κανείς να καταφύγει στη παράδοση και τη θρησκεία, τι άλλο θ' απομείνει από την οικονομική δύναμη και τον πολιτιστικό συγκρητισμό γι' αυτούς τους «νέους» πολιτισμούς, αν όχι κάποιες επιπρόσθετες αντιφάσεις του καπιταλισμού;</span><br /><br /><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Daniel_Bell">Ντάνιελ Μπέλ</a><br />«Ο Πολιτισμός της Μεταβιομηχανικής Δύσης»<br />Εκδόσεις Νεφέλη 1999 – Σελ.379Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-7513159073795451152011-03-16T23:04:00.003+02:002011-03-16T23:11:06.905+02:00π.Ν.Λουδοβίκος:Η Επιθυμία στην Ψυχανάλυση και την Θεολογία.<div style="text-align: center;"><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://img814.imageshack.us/i/loudovikospsychanalysis.jpg/"><img src="http://img814.imageshack.us/img814/7901/loudovikospsychanalysis.jpg" border="0" /></a><br /></div><br />[…]Είναι αυτό ακριβώς πού προκαλεί την επιθυμία, είναι το έναυσμα σε μένα της επιθυμίας, κάτι πού επιθυμεί ό Άλλος μυστηριωδώς και προσπαθώ εγώ να το βρω. Αυτό καταλαβαίνετε τί ακριβώς είναι, αν αίφνης διαβάσετε το Συμπόσιο του Πλάτωνα και δείτε εκεί να μιλά ό Αλκιβιάδης για τον Σωκράτη. Αυτή ή γοητεία του Σωκράτη, το «άγαλμα» αυτό πού έχει ό Σωκράτης και σαν τρελός από έρωτα ό Αλκιβιάδης συνέχεια τρέχει γύρω-γύρω του, σαν την μύγα γύρω από το φως. Τι έχει ό Σωκράτης; Μια γοητεία. Ό Σωκράτης αποφεύγει τον Αλκιβιάδη ψυχρά, αδιαφορεί. Ό Αλκιβιάδης παραληρεί λέγοντας ότι «είναι ο ερωτικότερος άνθρωπος πού είδα ποτέ».<br /><br />Ό Σωκράτης δεν του δίνει την παραμικρή σημασία. Είναι το αντικείμενο μικρό α, είναι το αντικείμενο της επιθυμίας του Σωκράτη το οποίο παραμένει μυστηριωδώς αινιγματικό και άγνωστο, άλλα είναι αρκετό ώστε να γεμίσει την ψυχή του Αλκιβιάδη και επομένως να τον κάνει επιθυμούν υποκείμενο. Με τον τρόπο αυτό ό Σωκράτης έχει δέσει τον έρωτα με την παιδαγωγική. Ό Σωκράτης είναι ένας μεγάλος γητευτής, ένας πολύ ερωτικός άνθρωπος. Ξέρει δηλαδή να κρατάει την επιθυμία του σε αινιγματική απομόνωση και ξέρει αυτό πού ο Lacan το έμαθε μετά από πάρα πολλά χρόνια, ότι <span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">στα όριά της η ανθρώπινη επιθυμία δεν έχει αντικείμενο.</span><br /><br />Πάρα πολύ σημαντικό θεολογικά κι αυτό. Τώρα θα δείτε γιατί.[…]<br /><br />[…]<span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">Διότι η επιθυμία του ανθρώπου στην ουσία της είναι μία επιθυμία άπειρη.</span><br /><br />Εδώ εγώ συναντώ τον Μάξιμο τον Ομολογητή. Ακούστε ένα κείμενο εδώ: «Θέλημα φασιν είναι φυσικόν, ήγουν θέλησιν». Τι είναι φυσικό θέλημα; Σημειώστε ότι ο Μάξιμος πρώτη φορά μιλάει για την λέξη θέλημα. Η λέξη βούληση είναι γνωστή στην φιλοσοφική παράδοση. Η λέξη θέλημα είναι εντελώς άγνωστη στην ελληνική φιλοσοφική παράδοση. Την χρησιμοποιούν μόνον οι ποιητές και οι δημώδεις συγγραφείς. Στην φιλοσοφία μόνο η λέξη «βούληση» είναι γνωστή. Εάν θέλαμε να μεταφράσουμε την λέξη θέλημα του Μαξίμου με σημερινό λόγο, δεν θα λέγαμε θέλημα, θα λέγαμε ίσως καημός. Ο άγιος Μάξιμος κάνει αυτό το τόλμημα, δεν του φθάνει η φιλοσοφική ορολογία και φτιάχνει μια λέξη δική του σε φιλοσοφική και θεολογική χρήση, τη λέξη φυσικό θέλημα, για να το προσδιορίσει μάλιστα αυτό το θέλημα ως κέντρο και ουσία του ανθρώπου! Με λακανική ορολογία το φυσικό θέλημα είναι η επιθυμία. Είναι ο βαθύς καημός του ανθρώπου. Δεν ξέρω πώς θα το 'λεγα αυτό στα αγγλικά ή στα γαλλικά. Λέει ο Μάξιμος: «θέλημα φασιν είναι φυσικόν», καημός του ανθρώπου θα λέγαμε σήμερα, «δύναμις του κατά φύσιν όντος ορεκτική». Μία δύναμη λέει πού ζητά την πληρότητα της κατά φύση υπάρξεως του, «και των ουσιωδώς τη φύσει προσόντων συνεκτική πάντων ιδιωμάτων», και συνεκτική, πού συνέχει δηλαδή αυτή ή δύναμη όλα τα προσόντα τα οποία ουσιωδώς, κατ' ουσίαν, ανήκουν στη φύση. «Τούτω συνεχόμενη φυσικώς η ουσία», συνεχόμενη η λογική ύπαρξη με αυτό το είδος του θελήματος, του καημού, «του τε είναι και ζην και κινείσθαι, κατ' αίσθησίν τε και νουν ορέγεται, της οικείας εφιεμένη φυσικής και πλήρους όντότητος».[…]<br /><br /><a href="http://www.antifono.gr/portal/%CE%A0%CF%81%CF%8C%CF%83%CF%89%CF%80%CE%B1/%CE%9B%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%BF%CE%B2%CE%AF%CE%BA%CE%BF%CF%82.html">π. Νικόλαος Λουδοβίκος</a><br />«ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ»<br />Εκδόσεις Αρμός, 2003.<br />Σελ. 28-29,32-33Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-18815238037545434462011-03-14T23:38:00.001+02:002011-03-14T23:44:19.135+02:00f. Nikolaos Loudovikos : TOWARDS A THEOLOGY OF PSYCHOTHERAPY<div style="text-align: center;"><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://img814.imageshack.us/i/loudovikospsychanalysis.jpg/"><img src="http://img814.imageshack.us/img814/7901/loudovikospsychanalysis.jpg" border="0" /></a><br /></div><br />I believe the time has come to consider as an utmost priority the crucial need for a spiritual grounding of psychotherapy. Psychotherapy, in its contemporary form, constitutes an anthropological enterprise which intentions, in the West, have, for some time now, transcended the confines of a mere therapeutic intervention into behaviour and -through its many «Schools» - beacons expectantly for participation in a quest which deals with the very being of Man and the Cosmos. It even purports to present a practically holistic interpretation of Man, his destiny and civilization (culture) (for people like Karl Gustav Jung or Karen Horney have shown us, for example, that neuroses have to do with the very foundations of the identity of a civilization). Thus, it is important to point out that in this holistic approach, which also aims at an absolutely practical, empirical intervention into the Being of Man, psychotherapy becomes once again precisely «theological». To wit, this reminds us of what was always unconsciously present in this quest, aside from incidental «metaphysical» fabrications attributed to psychotherapy from time to time: the archetypal Christian Theology itself as a direct attempt to assume the suffering and fragmented human being as his «salvation».<br /><br />Download full text document <a href="http://rapidshare.com/files/452567228/TOWARDS_A_THEOLOGY_OF_PSYCHOTHERAPY.doc">here</a><a href="http://rapidshare.com/files/452567228/TOWARDS_A_THEOLOGY_OF_PSYCHOTHERAPY.doc">.</a>Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-50412051854521345102010-11-16T19:53:00.007+02:002011-03-16T23:12:00.129+02:00Κ. Καστοριάδης - Ανάμεσα στο κενό της Δύσης και τον μύθο των Αράβων.<div style="text-align: center;"><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://img241.imageshack.us/i/kastoriadisasimantotita.jpg/"><img src="http://img241.imageshack.us/img241/2835/kastoriadisasimantotita.jpg" border="0" /></a><br /></div><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ</span> : Η απόφαση να γίνει ο πόλεμος [του Κόλπου] αγνόησε κατάφωρα τους μακροπρόθεσμους παράγοντες, δηλαδή τον κίνδυνο να μεγαλώσει κι άλλο το πολιτιστικό, κοινωνικοπολιτικό και φαντασιακό χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις δυτικές χώρες και στον αραβικό κόσμο.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΕΝΤΓΚΑΡ ΜΟΡΕΝ: </span>Μπορούμε τώρα πια να κάνουμε μια πρώτη αναδρομή. Ό πόλεμος αυτός έγινε σε μια περιοχή όπου όλα τα προβλήματα είναι όχι μόνο αλληλεξαρτώμενα, αλλά συμπλέκονται το ένα με το άλλο με πολλαπλούς γόρδιους δεσμούς. Γι' αυτό ή σκέψη μου ήταν, και πρίν αλλά και στη διάρκεια του πολέμου, ότι η κύρια διαχωριστική γραμμή δεν ήταν ανάμεσα σε ειρηνιστές και φιλοπόλεμους αλλά ανάμεσα σε όσους ήθελαν να λύσουν τους γόρδιους δεσμούς και σε όσους ήθελαν απλώς να πλήξουν το Ιράκ του Σαντάμ και ν' αποφύγουν το παλαιστινιακό πρόβλημα.<br /><br />Το πρόβλημα σήμερα είναι να δούμε αν ό πόλεμος έκοψε με το σπαθί τους γόρδιους δεσμούς, αν τους μπέρδεψε περισσότερο ή αν δίνει τη δυνατότητα να λυθούν οι πιο πολύπλοκοι. Είναι σημαντικό το ότι ο πόλεμος ήταν σύντομος, δεν χρησιμοποίησε ούτε τα αέρια ούτε την τρομοκρατία, ότι δεν γενικεύτηκε, ότι δεν έφτασε στα άκρα, αφού ο Μπούς δεν ώθησε την επίθεση ως τη Βαγδάτη, και τέλος ότι επιτρέπει στον Ιρακινό λαό να αντιδρά απορρίπτοντας τον Σαντάμ Χουσέϊν. Έτσι αποφεύχθηκαν, προς μεγάλη μας ανακούφιση, οι αλυσιδωτές καταστροφές που θα είχε προκαλέσει ένας παρατεταμένος και αμείλικτος πόλεμος.<br /><br />[…Δική μου παρένθεση ως αναγνώστη είναι πως οι τωρινές αλυσιδωτές συνέπειες των καταστροφών του δευτέρου πολέμου στον Κόλπο(2003 -2010) είναι τα όσα συμβαίνουν στην χώρα μας… πράγμα που ο Καστοριαδής δεν πρόλαβε να δεί, έχοντας πεθάνει στα 1997…]<br /><br />Αυτό όμως δεν αρκεί για ν' αποτιμηθεί αυτός ο πόλεμος. Ποιός θα φανταζόταν το 1919, μετά τη συνθήκη των Βερσαλλιών, ότι το κύριο αποτέλεσμα του πολέμου του 14 - 18 δεν θα ήταν η αποδυνάμωση της Γερμανίας και η εξουδετέρωση της Ρωσίας, αλλά η αποχαλίνωση μέσω του ολοκληρωτισμού, των δύο αυτών δυνάμεων; Έπρεπε να 'ρθει το 1933 για να φανεί πώς ο Μεγάλος Πόλεμος είχε προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα πού επεδίωκαν οι νικητές. Έτσι και ο πόλεμος του Κόλπου θα αποτιμηθεί από τα όσα θα συμβούν στο μέλλον.<br /><br />Το μέλλον αυτό εξαρτάται φυσικά από τη νέα κατάσταση πού θα διαμορφωθεί στη Μέση Ανατολή. Νομίζω πώς αύτη η κατάσταση έχει κιόλας μετατραπεί, λόγω της συνολικής ευθύνης πού ανέλαβε η Αμερική σε όλη την περιοχή μετά τη νίκη της. Η Αμερική σήμερα δεν είναι πια μόνο η ρομφαία της Δύσης πού διεξάγει έναν ψυχρό πόλεμο, και που το προκεχωρημένο φυλάκιο της στην Ανατολή είναι το Ισραήλ. Τείνει να αναλάβει την ευθύνη του γενικού ειρηνοποιού απέναντι στους Άραβες και στους Ευρωπαίους συμμάχους της, αλλά και απέναντι στον OHE. Γι' αυτό και ο Μπούς και ο Μπέηκερ, αμέσως μετά το τέλος των συγκρούσεων, έκαναν τελικά το «linkage» ανάμεσα, στο ζήτημα του Κουβέιτ και στο Μεσανατολικό, κάτι πού είχαν αρνηθεί να κάνουν ως τότε.<br /><br />Και σήμερα υπάρχει η πιθανότητα να συγκλίνουν οι προσπάθειες ώστε να λυθεί το πιο ακανθώδες πρόβλημα, το πρόβλημα που συνδέει την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης με την ασφάλεια του Ισραήλ, Πρόκειται για ιδέα όλων των Ευρωπαίων -είναι η πρόταση του σχεδίου Μιτεράν της 15ης του Γενάρη, καθώς και η πρόταση της Ε.Σ.Σ.Δ. Στό ίδιο το Ισραήλ, η εξαφάνιση της ιρακινής απειλής, η αδυναμία πραγματοποίησης, στην παρούσα συ¬γκυρία, του ονείρου του Μεγάλου Ισραήλ, που θα έδιωχνε τους Παλαιστινίους από τα εδάφη τους, δημιουργούν νέες συνθήκες για την αποδοχή της ελευθερίας ενός λαού, που η Τσαχάλ τον γκετοποίησε σε όλη τη διάρκεια αυτού του πολέμου.<br /><br />Ο O.H.E, τέλος, πού είχε υποσκελισθεί στη φάση της χερσαίας επίθεσης εναντίον του Ιράκ, ξαναγίνεται το έμβρυο ενός διεθνούς θεσμού, ό όποιος, μετά τίς 2 Αυγούστου 1990, είχε αποδειχτεί ικανός να καταστείλει την πειρατεία ενός κράτους καί θα μπορούσε να φανεί κατάλληλος για να ρυθμίζει τίς διεθνείς εντάσεις. Αυτό εξαρτήθηκε από τη συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών-ΕΣΣΔ, ή οποία εξαρτήθηκε από την άντιολοκληρωτική επανάσταση πού ξεκίνησε ο Γκορμπατσώφ. Είναι φανερό πώς αν επικρατήσει ή αντεπανάσταση στην Ε.Σ.Σ.Δ, αυτό θα κάνει πιο εύθραυστο τον OHE• αυτή τη στιγμή φαίνεται κάποιο φως, πράγμα πού αναπτερώνει την ελπίδα και ευνοεί τη δράση, αλλά δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ :</span> Δεν συμμερίζομαι καθόλου την άποψη σου σχετικά με τον έστω καί υποθετικό ρόλο του OHE. Δεν νομίζω πώς ή συγκυρία συμφωνίας ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και στις Ηνωμένες Πολιτείες, που εξηγεί τη συμπεριφορά του Συμβουλίου Ασφαλείας, είναι η πάγια, η φυσιολογική κατάσταση στις σχέσεις των δύο αυτών χωρών. 0ι Γάλλοι και οι Άγγλοι θα συνεχίσουν να ευθυγραμμίζονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ε.Σ.Σ.Δ όμως δεν έχει παραιτηθεί οριστικά από τον ρόλο της μεγάλης δύναμης, όπως ούτε η Κίνα.<br /><br />Το ζήτημα που τίθεται αυτήν τη στιγμή είναι το Μεσανατολικό. Η ομοφωνία του Συμβουλίου Ασφαλείας θ' αντέξει σε αυτό το ζήτημα; Θα συμπλεύσουν οι πάντες με τη θέση των γερακιών της Αμερικής καί της Ισραηλινής Δεξιάς, πού θα 'θελαν να δουν τους Παλαιστινίους να φεύγουν προς την Ιορδανία ; Υπάρχει η Ιερουσαλήμ. Υπάρχει το κουρδικό πρόβλημα. Και ποιος θα θελήσει να αμφισβητήσει τον Χαφέζ έλ Άσσαντ; Άν υπάρξει συμφωνία, υπάρχει κίνδυνος αυτή να συναφθεί γι' άλλη μια φορά στην πλάτη των Παλαιστινίων καί των Κούρδων.<br /><br />Ο O.H.E παραμένει πάντοτε ένα όργανο, μέσω του οποίου οι μεγάλες δυνάμεις χειρίζονται τίς διαφορές τους. Έχει την ίδια αξία με την Ιερή Συμμαχία του 1815-1848 ή με την ομοφωνία των δυνάμεων μετά το συνέδριο του Βερολίνου το 1878. Μπορεί να δίνει την εντύπωση ότι δρά, όσον καιρό ισχύουν κάποιες συγκυριακές συμφωνίες ανάμεσα στους ισχυρούς.<br /><br />Πίσω όμως απ' όλα αυτά τίθεται ή σχέση ανάμεσα στον ισλαμικό κόσμο καί στη Δύση. Από τη μια υπάρχει η τεράστια μυθοποίηση των Αράβων από τους ίδιους τους Άραβες, οι όποιοι αυτοπαρουσιάζονται μονίμως ως τα αιώνια θύματα της Ιστορίας. Στην πραγματικότητα, αν υπήρξε ένα κατακτητικό έθνος, από τον 7ο ως τον 11ο αιώνα, ήταν ακριβώς οι Άραβες. 0ι Άραβες δεν είναι αυτοφυές είδος των βουνοπλαγιών του Άτλαντα στο Μαρόκο• ζούσαν στην Αραβία. Στην Αίγυπτο δεν υπήρχε ούτε ένας Άραβας. Η σημερινή κατάσταση είναι αποτέλεσμα κατ' αρχάς της κατάκτησης και του λίγο-πολύ αναγκαστικού εξισλαμισμού των υποταγμένων πληθυσμών, στη συνέχεια του επί αιώνες εποικισμού των Αράβων όχι από τους Ευρωπαίους μα από τους Τούρκους, και τέλος του δυτικού ήμιαποικισμού για μια συγκριτικά πολύ μικρότερη περίοδο.<br /><br />Και σε ποια κατάσταση βρίσκονται σήμερα πολιτικά; Πρόκειται για χώρες όπου οι δομές της εξουσίας είναι είτε αρχαϊκές είτε μείγμα αρχαϊσμού και σταλινισμού. Πήραν ό,τι χειρότερο από τη Δύση και το κόλλησαν πάνω σε μια κοινωνία που από πολιτιστική άποψη είναι θρησκευτική. Στις κοινωνίες αυτές η θεοκρατία ποτέ δεν παρασαλεύτηκε : ποινικός κώδικας είναι το Κοράνι• ο νόμος δεν είναι αποτέλεσμα της βούλησης του έθνους, είναι ιερός. Το ίδιο το Κοράνι δεν είναι κείμενο, που αποκαλύφθηκε σε άνθρωπο, που γράφτηκε από ανθρώπινα χέρια. Είναι στην ουσία του θείο. Η βαθιά αυτή νοοτροπία διατηρείται, και αναζωπυρώνεται καθώς έρχεται αντιμέτωπη με τη νεότερη εποχή.<br /><br />Όμως τμήμα της νεωτερικότητας, είναι καί τα χειραφετητικά κινήματα που σχηματίστηκαν για αιώνες στη Δύση. Χρειάστηκαν μακραίωνοι αγώνες για να επιτευχθεί ο χωρισμός του θρησκευτικού από το πολιτικό. Ανάλογο κίνημα δεν αναπτύχθηκε ποτέ στο Ισλάμ. Και το Ισλάμ έχει απέναντι του μια Δύση που έπιβιώνει αναλώνοντας την κληρονομιά της• διατηρεί ένα φιλελεύθερο status quo, αλλά δεν δημιουργεί πια χειραφετητικές σημασίες. Αυτό πού περίπου λέμε στους Άραβες είναι: πετάξτε το Κοράνι καί αγοράστε βιντεοκλίπ της Μαντόνα. Καί ταυτόχρονα τους πουλάμε Μιράζ με πίστωση.<br /><br />Αν λοιπόν υπάρχει κάποια ιστορική «ευθύνη» της Δύσης σχετικά με αυτό το θέμα, είναι ακριβώς αυτή. Το σημασιακό κενό των κοινωνιών μας, στην καρδιά των σύγχρονων δημοκρατιών, δεν μπορεί να καλυφθεί με την αύξηση των ψευδοπρόϊόντων (gadgets). Ούτε μπορεί να εκθρονίσει τίς θρησκευτικές σημασίες πού συνέχουν αυτές τις κοινωνίες. Αυτή είναι η βαριά προοπτική του μέλλοντος. Το αποτέλεσμα του πολέμου είναι ήδη, και θα είναι ολοένα περισσότερο αύριο, ή διεύρυνση αυτού του χάσματος, που ωθεί ολοένα περισσότερο τους μουσουλμάνους προς το παρελθόν τους.<br /><br />Είναι εξάλλου τραγικά διασκεδαστικό να βλέπουμε σήμερα ότι, αν πέσει ό Σαντάμ Χουσέϊν, είναι πολύ πιθανό ν' αντικατασταθεί από ένα σιϊτικό ορθόδοξο καθεστώς,ίδιου τύπου μ' αυτό που η Δύση έσπευσε να πολεμήσει στο Ιράν.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΕΝΤΓΚΑΡ MOΡEN :</span> Πρίν από τον πόλεμο, ο Ζάν Μπωντριγιάρ είχε αποδείξει με λογικά επιχειρήματα ότι, έτσι κι αλλιώς, πόλεμος δεν μπορούσε να γίνει. Τώρα απέδειξες εσύ με τη σειρά σου με λογικό τρόπο ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πρόοδος, με δε¬δομένες όλες τίς αντιφάσεις πού υφίστανται κ.λπ. Ευτυχώς όμως ή ζωή, ή καινοτόμα πλευρά της, δεν υπακούει στη λογική, πράγμα πού το ξέρεις πολύ καλά. Όπως και να 'ναι, βρισκόμαστε σε μια νέα παγκόσμια συγκυρία, που ίσως μας επιτρέψει να ξεφύγουμε από τον φαύλο κύκλο. Ας έρθουμε όμως στο βάθος του ζητήματος.<br /><br />Σ' ένα πρώτο επίπεδο, βλέπουμε μια μερίδα των μαζών του Μαγκρέμπ να παθιάζονται καί να παίρνουν για ελευθερωτή έναν ύποδουλωτή. Πράγματι. Μα δεν πρόκειται για αραβικό ή για ισλαμικό χαρακτηριστικό : το ζήσαμε κι εμείς• ας θυμηθούμε την προσωπολατρεία του Στάλιν και του Μάο, που δεν είναι καί τόσο παλιά. Γνωρίσαμε τις θρησκευτικές, τις εθνικιστικές και τις μεσσιανικές υστερίες. Σήμερα όμως ή δυτικοευρωπαϊκή μας χερσόνησος ζει μια περίοδο μυθολογικής άμπώτιδος. Δεν έχουμε πια γιγάντιες προσδοκίες. Όποτε πιστεύουμε, στην ίσως προσωρινή αυτή κατάσταση που βρισκόμαστε, ότι τα πάθη και οι φανατισμοί είναι ίδιον των Αράβων.<br /><br />Σ' ένα ανώτερο επίπεδο, θεωρούμε λυπηρό ότι ή δημοκρατία δεν καταφέρνει να ευδοκιμήσει έξω από τη Δυτική Ευρώπη. Άρκεί όμως να φέρουμε στον νου μας την Ισπανία, την Ελλάδα, τη χτες ακόμα ναζιστική Γερμανία, την ίδια τη Γαλλία, τέλος, για να καταλάβουμε πώς η δημοκρατία είναι ένα σύστημα που δύσκολα εδραιώνεται.<br /><br />Είναι ένα σύστημα πού θρέφεται με τίς διαφορές καί τίς συγκρούσεις όσον καιρό είναι σε θέση να τίς ρυθμίζει καί να τίς καθιστά παραγωγικές, αλλά πού μπορεί να καταστραφεί απ' αυτές ακριβώς τίς διαφορές καί τίς συγκρούσεις.<br /><br />Ή δημοκρατία δεν κατάφερε να φυτρώσει στον αραβοϊσλαμικό κόσμο, πρώτα πρώτα γιατί ετούτος δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει το ιστορικό στάδιο της έκκοσμίκευσης, που το περιείχε αναμφίβολα εν σπέρματι από τον 8ο ως τον 13ο αιώνα, ενώ ή Δύση, από τη μεριά της, κατάφερε να το ξεκινήσει τον 16ο αιώνα. Μόνο η έκκοσμίκευση, δηλαδή η υποχώρηση της θρησκείας σε σύγκριση με το κράτος και τον δημόσιο βίο, κάνει δυνατή τη δημοκρατικοποίηση. Ακόμα και στις άραβοϊσλαμικές χώρες όπου υπήρξαν ισχυρά έκκοσμικευτικά κινήματα, η δημοκρατία φάνηκε μια αδύναμη λύση σε σύγκριση με την επανάσταση, η οποία επέτρεπε παράλληλα τη χειραφέτηση από την κυρίαρχη Δύση. Αλλά τόσο η επαγγελία της εθνικιστικής επανάστασης όσο και της κομμουνιστικής ήταν θρησκευτικές επαγγελίες, όπου η μια πρότεινε τη θρησκεία του εθνικού κράτους και η άλλη τη θρησκεία της επίγειας σωτηρίας.<br /><br />Άς μην ξεχνάμε, τέλος, ότι το δυτικό έκκοσμικευμένο μήνυμα κατέφθανε σ' αυτές τις χώρες μαζί με την ιμπεριαλιστική κυριαρχία καί την απειλή της πολιτισμικής όμοιογενοποίησης,της άπώλείας της ταυτότητας, που μετέφερε ο τεχνικοβιομηχανικός μας χείμαρος στον υπόλοιπο κόσμο.<br /><br />Ή αντίσταση της απειλούμενης ταυτότητας, πού αναγκάστηκε να γαντζωθεί στο ιδρυτικό παρελθόν όπως και στο χειραφετητικό μέλλον, ενισχύθηκε πρόσφατα από ένα κεφαλαιώδες φαινόμενο πού επιδεινώθηκε στη δεκαετία του '80: την κατάρρευση του χειραφετητικού μέλλοντος. Την απώλεια αυτή του μέλλοντος την ύποστήκαμε κι εμείς οί ίδιοι: χάσαμε το «προοδευτικό» μέλλον πού υπόσχονταν ή ανάπτυξη της επιστήμης καί του λόγου, ανάπτυξη πού φανέρωσε όλο καί περισσότερο τίς αμφισημίες τους. Χάσαμε επίσης και το «άχτιδοβόλο» μέλλον της επίγειας σωτηρίας, που γκρεμίστηκε οριστικά μαζί με τον τοίχο του Βερολίνου.<br /><br />Όταν χάνεται το μέλλον,τί απομένει ; Το παρόν,το παρελθόν. Εμείς εδώ, όσο καταναλώνουμε, ζούμε μέρα τη μέρα μέσα στο παρόν. Εκείνοι, τι μπορούν να καταναλώσουν απ' το παρόν; Τι τους πρόσφεραν οί θεσπέσιες συνταγές περί ανάπτυξης, δυτικού ή σοβιετικού τύπου; Υπανάπτυξη. Έτσι, όταν δεν υπάρχει πια μέλλον καί το παρόν νοσεί, απομένει το παρελθόν.<br /><br />Γι' αυτόν τον λόγο η εντυπωσιακή άνοδος του φονταμενταλισμού δεν πρέπει να θεωρείται σαν αναδίπλωση των αραβικών χωρών πάνω στον εαυτό τους, όπως ένα σουφλέ πού καθίζει. Είναι προϊόν ενός ιστορικού κύκλου, όπου η κρίση του μοντέρνου πνεύματος, δηλαδή της προόδου, γεννά ή ίδια αυτόν το φονταμενταλισμό.<br /><br />Έχεις δίκιο πού μιλάς για το πρόβλημα του νοήματος. Για μας, ή Ιστορία δεν έχει πια ένα τηλεκατευθυνόμενο νόημα. Για μας, οί παλιές βεβαιότητες νοσούν βαριά.<br /><br />Ως τώρα υπήρχε σταθερά η άποψη ότι το ανθρώπινο όν είχε ανάγκη από βεβαιότητες για να ζήσει. Όταν οι μεγάλες θρησκείες που παρείχαν βεβαιότητες παράκμασαν, άλλες βεβαιότητες, λογοκρατικές και έπιστημοκρατικές, πρόσφεραν τη σιγουριά της εγγυημένης προόδου. Μπορούμε άραγε να φανταστούμε μιαν ανθρωπότητα πού θα αποδέχεται την αβεβαιότητα, τα ερωτηματικά, με όλους τους κινδύνους άγχους πού αυτά επιφέρουν; Για κάτι τέτοιο θα χρειαζόταν σίγουρα μια πολύ μεγάλη αλλαγή του τρόπου ύπαρξης, ζωής καί σκέψης.<br /><br />Αυτή πάντως είναι ή καινούργια μας μοίρα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να ριζώνουμε κάπου, χωρίς μύθους καί προσδοκίες φτάνει να γνωρίζουμε, όπως το γνώριζε ο Πασκάλ, πώς οι μύθοι μας και οι προσδοκίες μας είναι θέμα θρησκευτικής πίστης, στοιχήματος. Το ρίζωμα πρέπει να το κάνουμε με νέο τρόπο μέσα στον χώρο καί στον χρόνο. Πρέπει να μη ζούμε μέσα στο παρόν μέρα τη μέρα, αλλά ν' αντλήσουμε πόρους από το παρελθόν («την κληρονομιά πού έχεις από τους πατεράδες σου», λέει ό Γκαίτε, «πρέπει να την ξανακερδίσεις»), καί πρέπει ν' ανοιχτούμε προς ένα μέλλον πού δεν θα είναι αποτέλεσμα επαγγελίας αλλά της θέλησης μας. Ο μύθος μας είναι ο μύθος της ανθρώπινης αδελφοσύνης που ριζώνει μέσα στη γή-πατρίδα μας.<br /><br />Βρισκόμαστε σ' ένα νέο ξεκίνημα, και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο πιστεύω πώς είναι δυνατόν να δώσουμε ζωή στο έμβρυο του OHE, καθώς καί να προσπαθήσουμε ν' αφοπλίσουμε αυτή την παγκόσμια μπαρουταποθήκη πού αποτελεί ή διαχωριστική ζώνη ανάμεσα στη Δύση καί στην Ανατολή, ανάμεσα στίς τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες, ανάμεσα στη θρησκεία και στην έκκοσμικευμένη κατάσταση, ανάμεσα στον μοντερνισμό και στον φόνταμενταλισμό και, τέλος, ανάμεσα σε μια πρόοδο της ανθρωπότητας ή στη μεγάλη οπισθοδρόμηση.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ :</span> Νομίζω πώς η παγκόσμια κατάσταση είναι εξόφθαλμα απαράδεκτη και αφόρητη, πώς η σημερινή Δύση δεν έχει ούτε τα μέσα ούτε τη διάθεση να την αλλάξει ουσιαστικά και πώς το χειραφετητικό κίνημα έχει τελματωθεί. Εξίσου εξόφθαλμο θεωρώ το ότι, για να πράξεις, πρέπει να θέλεις. Έκτος απ' αυτό όμως, πρέπει να βλέπεις την πραγματικότητα κατάματα. Όταν ο Έντγκάρ Μορέν αναφέρεται στο πρόβλημα της ταυτότητας μιλά στην ουσία για το πρόβλημα του νοήματος, πού προσδίδει στον πιστό μια ταυτότητα: είμαι καλός μουσουλμάνος, καλός χριστιανός, ή ακόμα καί κακός χριστιανός. Γιατί ακόμη καί ως κακός χριστιανός, είμαι κάτι συγκεκριμένο.<br /><br />Είμαστε παιδιά του... αλλά είμαστε επίσης και εκείνοι πού ως στόχο μας έχουμε...<br /><br />Δηλαδή, έχουμε ένα πρόταγμα πού δεν είναι πια ό επίγειος παράδεισος, πού δεν είναι πια ούτε μεσσιανικό ούτε εξ άποκαλύψεως, μα πού λέει κάτι για το προς τα πού πηγαίνουμε. Αυτό ακριβώς λείπει από τη Δύση σήμερα. Η μόνη ώθηση αυτών των κοινωνιών είναι ή ώθηση προς τον απροκάλυπτο πλούτο καί τη απροκάλυπτη Ισχύ.<br /><br />Παρένθεση: είναι γνωστό πώς για μια ολόκληρη περίοδο οι Άραβες ήταν πιο πολιτισμένοι από τους Δυτικούς. Έπειτα, χάθηκαν. Εκείνο όμως που πήραν από την κληρονομιά της αρχαιότητας δεν υπήρξε ποτέ πολιτικής υφής. Η πολιτική προβληματική των Ελλήνων, θεμελιακή για τη δημοκρατία, δεν γονιμοποίησε ούτε τους φιλοσόφους ούτε τις κοινωνίες των Αράβων. Οι ευρωπαϊκές κοινότητες κατακτούν τις κοινοτικές ελευθερίες στα τέλη του 10ου αιώνα. Δεν θα «κρίνουμε» τους Άραβες: απλώς διαπιστώνουμε ότι η Δύση χρειάστηκε δέκα αιώνες για ν' αποσπάσει, όσο ήταν δυνατό, την κοινωνία των πολιτών από τον εναγκαλισμό της θρησκείας.<br /><br />Θα τελειώσω με μια παρατήρηση ανεκδοτολογικού σχεδόν χαρακτήρα. Ό Τζώρτζ Μπούς πρίν από τον πόλεμο θεωρούνταν αδύναμος από τους συμπολίτες του. Τώρα έχει γίνει ήρωας. Μα ή Αμερική θα ξαναβρεθεί αμέσως μπροστά στα πραγματικά της εσωτερικά προβλήματα, απέναντι στα όποια ο κ. Μπούς θα είναι ανήμπορος. Η κρίση της αμερικανικής κοινωνίας θα συνεχιστεί με τη διάλυση των πόλεων, τους κοινωνικούς διαμελισμούς και όλα τα γνωστά συμπαρομαρτούντα. Και το ίδιο αρχίζει να συμβαίνει και στην Ευρώπη. Τα πράγματα εξ άλλου θα χειροτερεύουν, όσο οι λαοί θα παραμένουν μουδιασμένοι και απαθείς.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΕΝΤΓΚΑΡ ΜΟΡΕΝ: </span>Η κοινωνία μας συνεχίζει κουτσά - στραβά. Όλες οι διεργασίες μας οδηγούν προς μια μεγάλη πολιτισμική κρίση. Όπισθοδρομούμε ή προοδεύουμε; Γι' άλλη μια φορά, ας προσμένουμε το απρόσμενο. Ας σώσουμε τουλάχιστον μέσα μας το πολυτιμότερο στοιχείο της ευρωπαϊκής κουλτούρας: την κριτική και αυτοκριτική ορθολογικότητα.<br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 102, 0);">ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: </span>Οι Έλληνες, ήδη στην παρακμή τους, κατακτώντας την Ανατολή, την εξελλήνισαν, μέσα σε μερικές δεκαετίες. Ή Ρώμη κατακτώντας τον κόσμο της Μεσογείου, τον έκρωμάϊσε. Όταν η Ευρώπη έπαιξε τον ίδιο ρόλο, δεν μπόρεσε να επηρεάσει σε βάθος τις τοπικές κουλτούρες. Τις κατέστρεψε χωρίς να τις αντικαταστήσει.<br /><br />Εκείνο που μένει σήμερα ως ύπερασπίσιμη κληρονομιά της ευρωπαϊκής δημιουργίας καί ως σπόρος ενός πιθανού μέλλοντος, είναι ένα πρόταγμα αυτονομίας της κοινωνίας, πού βρίσκεται σε κρίσιμη φάση. Ευθύνη μας είναι να το κάνουμε να ξαναζήσει, να προχωρήσει και να γονιμοποιήσει τις άλλες παραδόσεις.<br /><br /><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> </w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" latentstylecount="156"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Κανονικός πίνακας"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman"; mso-ansi-language:#0400; mso-fareast-language:#0400; mso-bidi-language:#0400;} </style> <![endif]--> <p style="font-weight: bold;" class="MsoNormal"><span style=";font-family:";font-size:9.5pt;color:black;" >Συζήτηοη με τον </span><span style=";font-family:";font-size:9.5pt;color:black;" lang="FR" >Edgar Morin, </span><span style=";font-family:";font-size:9.5pt;color:black;" >πού δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα </span><span style=";font-family:";font-size:9.5pt;color:black;" lang="FR" >Le Monde </span><span style=";font-family:";font-size:9.5pt;color:black;" >της 19ης Μαρτίου 1991.</span></p> <p style="font-weight: bold;" class="MsoNormal"><span style=";font-family:";font-size:11pt;" > </span></p><br /><br /><br />Κορνήλιος Καστοριάδης<br />«Η Άνοδος της ασημαντότητας»<br />Εκδόσεις ΥΨΙΛΟΝ, 2000<br />Σελ. 67-76Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-92178842343842450602010-01-09T08:56:00.003+02:002010-01-09T09:04:28.173+02:00Χ. Παπασωτηρίου -Η υψηλή στρατηγική του Ηρακλείου<div style="text-align: center;"><a target="_blank" title="ImageShack - Image And Video Hosting" href="http://img3.imageshack.us/i/byzantinestrategic.jpg/"><img src="http://img3.imageshack.us/img3/550/byzantinestrategic.jpg" border="0" /></a><br /></div><br />Το κεντρικό στρατηγικό πρόβλημα του Ηρακλείου, όταν ανέλαβε την αυτοκρατορική εξουσία, ήταν ότι οι πόροι του Βυζαντίου είχαν συρρικνωθεί καταστροφικά. Η απώλεια της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης, της Συρίας και της βυζαντινής Μεσοποταμίας μαζί με την απώλεια μεγάλου μέρους των Βαλκανίων ισοδυναμούσε με απώλεια των μισών τουλάχιστον φορολογικών εσόδων. Τα δημοσιονομικά της Αυτοκρατορίας έπληξαν περαιτέρω οι πολεμικές επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα στη Μικρά Ασία ζημιώνοντας την οικονομία της. Ο τακτικός στρατός είχε καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό με τους εμφύλιους πολέμους και τις περσικές επιθέσεις. Ο Ηράκλειος είχε στη διάθεση του λιγοστά μόνο απομεινάρια του παλαιού τακτικού στρατού του 6ου αιώνα. Μόνο στη θάλασσα διατηρείτο αδιαμφισβήτητη η βυζαντινή υπεροχή, η οποία συνέβαλε αποφασιστικά στην αποτυχία της αβαρο-περσικής επίθεσης κατά της Κωνσταντινούπολης το 626.<br /><br />Πέρα από τη συρρίκνωση των υλικών της πόρων η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ταλανιζόταν από ισχυρά πλήγματα στην εσωτερική της νομιμοποίηση, που κλόνισαν τη συνοχή της ενώπιον των εξωτερικών εχθρών.<br /><br />Πρώτον, η στάση του Φωκά άνοιξε τον δρόμο για συχνές αμφισβητήσεις της αυτοκρατορικής εξουσίας από στρατηγούς που εποφθαλμιούσαν τον αυτοκρατορικό θρόνο. Κατά τον 6ο αιώνα είχε σημειωθεί μία μόνο απειλητική στάση, του Βιταλιανού κατά του Αναστασίου, που είχε συντριβεί έπειτα από σημαντικό εμφύλιο πόλεμο. Η στάση του Βιταλιανού ωστόσο έλαβε χώρα σε περίοδο εξωτερικής ειρήνης. Τη στάση του Φωκά ακολούθησαν σε καιρό πολέμου η στάση του Ναρσή και η επιτυχής στάση του Ηρακλείου, ο οποίος με τη σειρά του αμφισβητήθηκε κατά τα πρώτα δύο χρόνια της βασιλείας του από τον Κομεντιόλο, αδελφό του Φωκά και αρχιστράτηγο της Ανατολής, και από τον διάδοχο του Πρίσκο. Η εξουσία του Ηρακλείου εδραιώθηκε, μόνο όταν ο Πρίσκος καθαιρέθηκε και δικάσθηκε από τη σύγκλητο στην Κωνσταντινούπολη το 612.<br /><br />Δεύτερον, οι θρησκευτικές διαιρέσεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κλιμακώθηκαν στις αρχές του 7ου αιώνα. Η εκκλησία ήταν βαθιά διαιρεμένη μεταξύ χαλκηδόνιων και μονοφυσιτών. Καθώς ο Φωκάς ακολούθησε σκληρή πολιτική κατά των μονοφυσιτών, απογοήτευσε τους πληθυσμούς της Συρίας και της Αιγύπτου, στους οποίους η αίρεση αυτή ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη. Όταν οι Πέρσες εισέβαλαν στις χώρες αυτές, φρόντισαν να ακολουθήσουν πολιτική ανοχής έναντι των μονοφυσιτών, οι οποίοι ως εκ τούτου σταμάτησαν να αγωνίζονται υπέρ του Βυζαντίου. Ακόμα χειρότερη ήταν η κατάσταση αναφορικά με θρησκευτικές μειονότητες όπως οι εβραίοι, οι οποίοι είχαν υποστεί σημαντικές διοικητικές διακρίσεις σε βάρος τους από τις βυζαντινές αρχές, ιδίως από την εποχή του Ιουστινιανού, και οι οποίοι τώρα εξεγέρθηκαν ένοπλα κατά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και συνέπραξαν ενεργά με τους Πέρσες.<br /><br />Ο στόχος του Ηρακλείου ήταν να επαναφέρει την Αυτοκρατορία στο εδαφικό status quo του 603. Δεδομένης της καταστροφικής συρρίκνωσης των αυτοκρατορικών πόρων, ο στόχος αυτός ήταν εφικτός μονάχα με μια ριζική κινητοποίηση της βυζαντινής κοινωνίας. Η κινητοποίηση αυτή συνεπαγόταν αλλαγές στη σχέση κράτους και κοινωνίας. Η κοινωνία δέχθηκε τεράστιες θυσίες. Οι χρηματικοί μισθοί στον στρατό και στη δημόσια διοίκηση μειώθηκαν κατά το ήμισυ και οι νέες πληρωμές γίνονταν στο υποτιμημένο νέο ασημένιο νόμισμα. Η δωρεάν διανομή άρτου στους απόρους καταργήθηκε. Η εκκλησία έδωσε τους θησαυρούς της. Από την άλλη πλευρά το κράτος προσαρμόσθηκε ιδεολογικά. Ο αγώνας του έπρεπε να γίνει αγώνας της κοινωνίας. Την απόμακρη Raison d'État του Ιουστινιανού αντικατέστησε ο θρήσκος εθνικισμός του Ηρακλείου. Ο Ακάθιστος Ύμνος και η επαναφορά του Τιμίου Σταυρού στην Ιερουσαλήμ αποτελούν βαθύτατα λαϊκά σύμβολα -ακόμα και σήμερα-, τα οποία δείχνουν πόσο έντονη ήταν η συναισθηματική ταύτιση της ορθόδοξης κοινωνίας με τον αγώνα του Ηρακλείου. Η αλλαγή της επίσημης γλώσσας του κράτους προς το τέλος του μεγάλου πολέμου από τα λατινικά στα ελληνικά ήταν φυσιολογική κρατική προσαρμογή στην κοινωνία κάτω από τις νέες ιδεολογικές περιστάσεις. Αντί το κράτος να είναι ένα απόμακρο μανδαρινάτο με τη δική του γλώσσα -τα λατινικά ήταν ιδιαίτερα βαριά και επίσημα-, προσέγγισε την κοινωνία με την οικειοποίηση της γλώσσας της.<br /><br />Παράλληλα ωστόσο ο Ηράκλειος υπήρξε συνεχιστής των παραδόσεων της ύστερης αρχαιότητας. Από τη μία πλευρά η βασιλεία του αποτελεί κρίσιμο σημείο στη μακροχρόνια μετεξέλιξη της Αυτοκρατορίας από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα στον ελληνορθόδοξο βυζαντινό μεσαίωνα• από την άλλη πλευρά ο Ηράκλειος συντέλεσε στη διατήρηση των παραδόσεων του ρωμαϊκού κράτους και της υψηλής στρατηγικής του Ιουστινιανού. Στα πλαίσια του μεγάλου πολέμου η συντηρητική πλευρά του Ηρακλείου φαίνεται όχι μόνο από τους στόχους του, την επιστροφή δηλαδή στο εδαφικό status quo του 6ου αιώνα, που συνεπαγόταν συνύπαρξη με τους μονοφυσίτες της Συρίας και της Αιγύπτου, αλλά και από τις μεθόδους του. Η θρησκευτική-εθνικιστική κινητοποίηση της βυζαντινής κοινωνίας συνδυάσθηκε με τις εγγενώς «ελιτίστικες» μεθόδους της διπλωματίας του Ιουστινιανού. Η διάσταση μεταξύ των δύο αυτών στοιχείων προκάλεσε πολιτικές τριβές, όπως θα φανεί παρακάτω, όταν εξετασθεί η εξισορροπητική διπλωματία του Ηρακλείου.<br /><br />Μια ακόμα πτυχή της υψηλής στρατηγικής του Ηρακλείου πρέπει να σημειωθεί, πριν προχωρήσουμε στις επί μέρους διαστάσεις της. Όταν ο Ηράκλειος αποφάσισε να επιτεθεί στην καρδιά της περσικής αυτοκρατορίας, αντί να αρκεσθεί οτη διατήρηση όσων του είχαν απομείνει, τα έπαιξε όλα για όλα σε μια ζαριά. Αν η επίθεση του είχε αποτύχει, αν ο στρατός του είχε ηττηθεί και διαλυθεί, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία θα είχε ελάχιστες πλέον εφεδρείες. Έχοντας κυριολεκτικά ρευστοποιήσει τα χρυσαφικά της, είχε συγκεντρώσει τις έσχατες δυνάμεις της στο εγχείρημα του Ηρακλείου. Αν ο Ηράκλειος είχε αποτύχει, η Μικρά Ασία θα έπεφτε πιθανότατα στους Πέρσες, αφήνοντας την Κωνσταντινούπολη ουσιαστικά χωρίς επαρχίες και χωρίς φορολογικά έσοδα, ένα απόρθητο αλλά απομονωμένο φρούριο, καταδικασμένο σε μαρασμό. Στην περίπτωση του Ηρακλείου ωστόσο η τύχη ευνόησε τους τολμηρούς και ο θρίαμβος του τον ανέβασε σε τέτοια ύψη στη συλλογική μνήμη της ελληνικής ορθοδοξίας, που μόνο δύο άλλοι βυζαντινοί αυτοκράτορες προσεγγίζουν: ο Μέγας Κωνσταντίνος και ο Βασίλειος Β' Βουλγαροκτόνος.<br /><br />Χ.Παπασωτηρίου<br />«Βυζαντινή Υψηλή Στρατηγική 6ος-11ος αιώνας»<br /><a href="http://www.piotita.gr/">Εκδόσεις Ποιότητα </a>– 2001<br />Σελ. 120-123Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-24002356136232553002008-10-25T10:09:00.003+03:002008-10-25T10:17:40.725+03:00Σωτήρης Γουνελάς – Η κρίση του Πολιτισμού.<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img183.imageshack.us/img183/9320/gounelasac4.jpg" border="0" /></a></p><br />Επειδή βρισκόμαστε, όμως, εν μέσω... Ευρωπαϊκής Κοι­νότητος (και μιας πρωτοφανούς οικονομικής κρίσεως) και, για να συνδέσω όλη αυτή την «εισαγωγική σύν­θεση» με τη σημερινή πραγματικότητα, θα παραθέσω εδώ έ­να απόσπασμα από κείμενο του γάλλου <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/André_Gide">Αντρέ Ζίντ. </a>Μέσα α­πό τα λεγόμενα του θα κατανοηθούν καλύτερα ως ένα βαθμό τα όσα λέγονται εδώ. Το κείμενο γράφτηκε στα 1923 με τον χαρακτηριστικό τίτλο Το Μέλλον της Ευρώπης. Μιλώντας μ' έναν κινέζο διπλωμάτη ο Ζίντ τον ακούει να του λέει:<br /><br />«... ο πολιτισμός σας, χωρίς αμφιβολία, ανέβασε τον άν­θρωπο πιο ψηλά άπ' όσο είχαμε ποτέ σκεφτεί ότι μπορούσε ν' ανέβει -υπό την έννοια της τεχνικής, αν μη τι άλλο-, κι έ­χετε δίκιο να πιστεύετε ότι αυτό άξιζε λίγες ρυτίδες. Το γε­γονός πού με εκπλήσσει είναι ότι ή θρησκεία σας, αυτή τουλά­χιστον πού ασκείτε, ο καθολικισμός, ο χριστιανισμός σας δί­δασκε τελείως άλλα πράγματα. <strong><span style="color:#990000;"><span style="color:#006600;">Ο Χριστός δεν σας είπε επα­νειλημμένως ότι η ευτυχία γεννιέται με την άρνηση αυτού από το oποίο ακριβώς θ' αντλούσατε τη μεγαλύτερη δόξα και για το οποίο τόσο βασανίζεστε;</span> </span></strong>Αυτή η κατάσταση παιδικότητας στην οποία επιμένει να σας επαναφέρει αυτή η άμεση και δι­αρκής ικανοποίηση, είναι εκείνη ακριβώς μέσα στην οποία ζούμε εμείς οι Κινέζοι, και πού τόσο λίγο γνωρίζουν οι κά­τοικοι του δικού σας κόσμου, ακόμη κι αυτοί πού αυτοαποκα­λούνται Χριστιανοί.<br /><br />- Αυτό ακριβώς είναι πού έχει κατανοήσει η Εκκλησία, του είπα, και γι' αυτό αντιτάσσει στους νεωτερισμούς και στις μεταρρυθμίσεις, το σεβασμό και την αγάπη στην παράδοση και στο παρελθόν.<br /><br />-Δε νομίζετε, συνέχισε, ότι όλα τα σημερινά δεινά της Ευρώπης προέρχονται από το γεγονός ότι, ενώ επέλεξε τον πολιτισμό, μένει προσκολλημένη σε μια θρησκεία πού τον αρνείται; Με ποιο τέχνασμα καταφέρνετε να συμφιλιώνετε αυτά τα δύο; Ζείτε σε μια κατάσταση συμβιβασμού· η ίδια η Εκκλησία, για να μη χάνει ούτε την επαφή, ούτε τη λεία, πειθαναγκάζεται να συνθηκολογεί υποχρεώθηκε να αναγνω­ρίσει όλη την εξέλιξη του πνεύματος, πράγμα πού την απο­μακρύνει όλο και περισσότερο από το γνήσιο πνεύμα του Ευ­αγγελίου. Αλλά από τη στιγμή πού ο χριστιανισμός δεν αρκέ­στηκε να φέρει στον κόσμο ένα σύστημα ηθικής, όπως έκαναν οι μεγάλοι μας σοφοί στην Ανατολή, άπ' τη στιγμή πού επέ­βαλε δόγματα, πού απαίτησε πίστη στα δόγματα, θρησκευτι­κή πίστη, και ζήτησε από τη λογική να υποταχθεί σ' αυτά, συναινούσε ταυτόχρονα στη σύγκρουση. Αν η λογική αντιτα­χθεί στο δόγμα -και νομίζω πώς αυτό ακριβώς συμβαίνει (αφού, αν δεν αντιτασσόταν, γιατί να απαιτείται Πίστη, εκεί όπου η απλή λογική και η ορθή σκέψη θα αρκούσαν)- η Εκ­κλησία αναγκάζεται να προσαρμοστεί στη λογική. Απ' αυτό ακριβώς είναι πού προφυλάχθηκαν ο Λάο-Τσέ, ο Κομφούκιος κι ο Σάκια-Μούνι, με το να αποφύγουν να στηρίξουν τη διδα­σκαλία τους σε μια βάση την οποία η λογική δεν θα προσέγ­γιζε παρά μόνο ως εχθρός, με το να μην την στηρίξουν σε τί­ποτα το υπερφυσικό και τέλος, με το να μη διαχωρίσουν πο­τέ την ηθική άπ' τη σοφία, ούτως ώστε, σε μας, ο πιο ενάρε­τος είναι ταυτόχρονα κι ο πλέον ορθολογιστής. Χάρη σ' αυτό, την ευδαιμονία πού εσείς ανάγετε στον ουρανό, εμείς την πραγματώνουμε στη γη.<br /><br />Ταξίδεψα πολύ. Είδα μουσουλμάνους, βουδιστές… Είδα παντού τα ήθη, τους θεσμούς, την ίδια τη μορφή της κοινωνί­ας, όλα φτιαγμένα σύμφωνα με τις θρησκευτικές δοξασίες, ναι, παντού· εκτός από τις χριστιανικές κοινωνίες. Το γεγο­νός ότι η θρησκεία πού λέει στους ανθρώπους: «Για ποιο πρά­γμα ανησυχείτε;», πού τους διδάσκει να μην κατέχουν τίποτα πάνω στη γη, ν' αλληλοβοηθούνται, ν' άλληλοαγαπιώνται, να μην επιθυμούν ποτέ να προσθέσουν ένα δάχτυλο στο ανάστη­μα τους και να στρέφουν το δεξιό τους μάγουλο σ' αυτόν πού τους χτύπησε το αριστερό, είναι εκείνη ακριβώς πού διαμόρ­φωσε τους πιο ανήσυχους λαούς, τους πιο πλούσιους, τους πιο μορφωμένους, τους πιο πολιτισμένους (όλα, μορφές πλού­του), τους πιο επιτήδειους, πολυμήχανους, εφευρετικούς, τους πιο ραδιούργους, ενεργητικούς και θορυβώδεις, συνεχώς κατειλημμένους από την επιθυμία να φουσκώσουν και να με­γαλώσουν, αυτούς εν τέλει τους λαούς για τους οποίους εκεί­νο πού εσείς ονομάζετε τιμή είναι το πιο ερεθιστικό κι αντι­τίθεται απόλυτα στη συγγνώμη και την άφεση... δεν συμφω­νείτε ότι υπάρχει σ' αυτό κάτι το παράξενο, μια παρεξήγηση, μια απάτη, εν πάση περιπτώσει, κάτι το ασύμφωνο πού σας οδηγεί στη χρεωκοπία ;<br /><br />-Νομίζω, τόλμησα να πω, πώς υποψιάζομαι την κρυφή αίτια αυτής της ανακολουθίας πού τόσο σας εκπλήσσει, αλλά και την οποία εμείς έχουμε τόσο συνηθίσει ώστε να μη μας κάνει πλέον την παραμικρή εντύπωση: είναι το ότι, παρόλο πού φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ο χριστιανισμός (κι ό καθολι­κός κάπως λιγότερο από τον προτεσταντισμό) είναι ένα σχολείο ατομικισμού· ίσως το τελειότερο σχολείο ατομικισμού πού ο άνθρωπος εφεύρε μέχρι σήμερα».<strong><span style="color:#990000;">*</span></strong><br /><br />Βέβαια το κείμενο αυτό δεν είναι ανάγκη να το πάρει κανείς τοις μετρητοίς. Ο Ζίντ είναι κάπως παιδί του Νίτσε και ο Νίτσε, όσο κι αν θέλουμε να τον διαβάσουμε θετικά ή να βρούμε ουσιαστικές πλευρές στο έργο του, δεν πρέπει να ξε­χνάμε ότι είναι πολέμιος μιας ολόκληρης παράδοσης. Ωστό­σο, φαίνεται στο κείμενο αυτό ή σταδιακή παρέκκλιση ή πα­ραμόρφωση ή διαστρέβλωση του Ευαγγελικού μηνύματος, παρέκκλιση πού σταδιακά οδήγησε τους λαούς στην απώλεια του Νοήματος της Ενανθρώπησης και της Εκκλησίας ή αν θέλετε του Μυστηρίου της Ζωής, όπως μας το παρέχει η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Πατερική θεολογία της και όπως το 'ξεραν, αν δεν το ζούσαν, μέχρι το Μεσαίωνα. Έχει σημα­σία ότι το κείμενο αυτό γράφεται από άνθρωπο πού δεν αρε­σκόταν στους εθνικισμούς, είχε πλατειά εμπειρία του κόσμου και γενικά του δυτικού πολιτισμού, γνώριζε τον Χριστιανι­σμό -τουλάχιστον τον δυτικό- και μη οντάς θεολόγος μιλά­ει μια αμεσότερη γλώσσα, πού σχετίζεται βέβαια με την όλη διαμορφωμένη κατάσταση και τον προβληματισμό στην Ευ­ρώπη των αρχών του 20ου αιώνα.<br /><br />Η περίπτωση του Ζίντ δεν είναι η μόνη. Στις αρχές του αιώνα σημαντικοί στοχαστές στη Δύση άρχισαν να παίρνουν κριτική στάση απέναντι στην πορεία του νεώτερου πολιτι­σμού και αμφισβήτησαν πολλά από τα αυτονόητα ή ακλόνητα δεδομένα του. Ανάλογα με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα και χα­ρίσματα του, ό καθένας τους είχε και διαφορετική θέση ή τρό­πο για να αναπτύξει την αμφισβήτηση του, την κριτική του ή την πρόταση του. Αραδιάζω μια σειρά ονόματα: Ρενέ Γκενόν, Ά. Τόϋμπι, Θ. Έλιοτ, Έζρα Πάουντ, Μίγκουελ Ουναμούνο, Όρτέγκα. Υ. Γκασσέτ, Σιμόνη Βέϊλ, Μ. Χάϊντεγγερ, ενώ από δίπλα, στην καρδιά της Ευρώπης, στο Παρίσι, οι Ρώσοι της Διασποράς (Μπερντιάγεφ, Φλωρόφσκυ, Ευδοκίμωφ, Σμέμαν, Μάγιεντορφ), διασταύρωναν την ρωσική Χριστιανικότητα με τον «Ευρωπαϊκό Μηδενισμό» (Νίτσε) και τις ποικίλες αμφισβητήσεις που είχαν αρχίσει να ξεπροβάλλουν στο ευρωπαϊκό στερέωμα.<br /><br /><strong><span style="color:#990000;">*</span></strong>Περιοδικό Το Δέντρο, Καλοκαίρι 1993, τ. 77-78, σσ. 12-13.<br /><br /><br />Σωτήρη Γουνελά – «Η κρίση του Πολιτισμού»<br /><a href="http://www.armosbooks.gr/">Εκδόσεις Αρμός </a>-1997<br />Σελ. 21-25Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-67872736051436686352008-10-09T20:19:00.005+03:002008-10-09T20:52:10.856+03:00Φόρος Τιμής στον τον E. A. Blair (George Orwell)<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img136.imageshack.us/img136/572/forostimisch4.jpg" border="0" /></a></p><p><br /><br />Θέλω να γράψω για τον <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/George_Orwell">Eric Arthur Blair </a>που γεννήθηκε το 1903 στις Ινδίες και πού ατόφιος Εγγλέζος, όπως ο D.H.Lawrence ή ο Μπλαίηκ, ο Dr. Johnson ή ο G. Κ. Chesterton, δηλαδή αντιπροσωπευτικός μιας εθνότητας - όπως ο Μακρυγιάννης είναι ατόφιος Έλληνας. Θέλω να γράψω για τον Ε.A. Blair πού δεν τον μνημονεύει κανένας, μια και όλοι ξέρουν τον George Orwell –ψευδώνυμο- πού έγραψε το Animal Farm και το Nineteen Eighty Four, τα οποία πούλησαν απάνω από δυο εκατομμύρια αντίτυπα. Έγραψε και άλλα πολλά ο George Orwell - πεζογραφία, δημοσιογραφία, ταξίδια, εντυπώσεις, περιπέτειες, αναμνήσεις, κριτικές• - πάντα σημαντικά και παλικαρίσια, πάντα τίμια και σοβαρά, πάντα ασυμβίβαστα και με κύρος, γιατί στάθηκε o ίδιος σημαντικός και παλικάρι, τίμιος και σοβαρός, ασυμβίβαστος και με κύρος. Δεν ακολούθησε ποτέ σε τίποτα κανέναν από τους περισσότερους ανθρώπους της εποχής του πού, για να μη θεωρηθούν οπισθοδρομικοί ή καθυστερημένοι και ασυγχρόνιστοι aπό την intelligentsia, φοβούνται να σταθούν όρθιοι όταν παίζουν τον Εθνικό Ύμνο (λέει ό Ε, A. Blair) ή -για τον ίδιο λόγο- ντρέπονται να σταυροκοπηθούν όταν μπαίνουν σε μια εκκλησιά (προσθέτω εγώ).<br /><br />Δεν είπε, ακόμα, ποτέ ψέματα για κανένα ζήτημα και, το σπουδαιότερο, δεν πίστεψε τα μεγάλα ψέματα του 20ου αιώνα στη φιλοσοφία, στην κοινωνιολογία και στην πολιτική, πού δημιούργησαν -όπως όλα τα ψέματα- εκατομμύρια θύματα σε όλο τον κόσμο, τόσο ανάμεσα στους λαούς ή στις ολότητες όσο και ανάμεσα στους διανοούμενους ή στις μειονότητες. Γεννημένος από πατέρα υπάλληλο της Αγγλικής Διοίκησης, πήρε μια υποτροφία για το Eton -ο πατέρας του δε θά είχε τα μέσα να τον στείλει ποτέ σε τέτοιο πολυδάπανο κολλέγιο— από όπου αποφοίτησε προτού συμπληρώσει τα είκοσι, και σε λίγο διορίστηκε στην Ινδική Αυτοκρατορική Αστυνομία -ένα είδος Ελληνικής Χωροφυλακής ή Ισπανική Guardia Civil- στη Βιρμανία. Υπηρέτησε εκεί πέντε χρόνια, κατάλαβε πώς δεν του ταίριαζε το επάγγελμα, μίσησε την αυτοκρατορία («It did not suit me and made me hate imperialism», γράφει ο ίδιος στον πρόλογο της ουκρανικής έκδοσης του Animal Farm -κυκλοφόρησε Νοέμβριο 1947- από όπου παίρνω τα αυτοβιογραφικά τούτα) και παραιτήθηκε το 1927 -όταν βρισκόταν στην Αγγλία με άδεια— για να γίνει συγγραφέας. </p><p>Έζησε στο Παρίσι το 1928-29 γράφοντας διηγήματα ή αφηγήματα πού δεν τα δημοσίευε κανένας και πού αργότερα τα κατάστρεψε όλα. (Πεθαίνοντας άφησε ελάχιστα «χαρτιά», από αυτά για τα οποία τόσο πολύ ενδιαφέρονται μια ορισμένη κριτική και οι περισσότεροι βιογράφοι, και στη διαθήκη του ζήτησε να μη γράψουν τη βιογραφία του θέλοντας να δείξει, φαντάζομαι, πώς δεν είχε σε μεγάλη υπόληψη το είδος αυτό.) Τα χρόνια εκείνα, ύστερα από το 1929, τα πέρασε μεροδούλι μεροφάι και αρκετές φορές νηστικός, ζώντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα με τους απόκληρους της κοινωνίας ή με στοιχεία ύποπτα στις χειρότερες φτωχογειτονιές και με αυτούς πού αλητεύουν ψωμοζητώντας στους δρόμους ή κλέβοντας. Το έκανε αυτό από αναπαραδιά, αλλά ο τρόπος ζωής των ανθρώπων αυτών τράβηξε το ενδιαφέρον του και αργότερα πέρασε πολλούς μήνες μελετώντας συστηματικότερα τις συνθήκες ζωής των ανθρακωρύχων στη βόρεια Αγγλία. Μοναχά ύστερα από το 1934 άρχισε να κερδίζει το ψωμί του γράφοντας.<br /><br />Ως το 1930 δεν είχε ακόμα ξεκαθαρισμένη πολιτική άποψη, και το Σοσιαλισμό —ή αυτό που εκείνος ονομάζει Σοσιαλισμό (για περισσότερα, κοίταξε The, Collected Essays, I, 373 στις εκδόσεις «Penguin»)- τον προτίμησε περισσότερο από αηδία για τον τρόπο με τον οποίο καταπίεζαν και παραμελούσαν τους φτωχότερους από τους εργάτες της βιομηχανίας παρά από θεωρητικό θαυμασμό για μια προσχεδιασμένη κοινωνία, «more out of disgust with [...] than out of any theoretical admiration for a planned society» (συνεχίζω να παίρνω τα αυτοβιογραφικά από τον πρόλογο πού ανάφερα -The Collected Essays, III, 455-459). Tο 1936 παντρεύεται -την Eileen O'Shaugnessy (πρόφερε: Ο'Σόκενσι)- και την ίδια σχεδόν βδομάδα ξεσπάει στην Ισπανία ο Εμφύλιος Πόλεμος. Σε έξι μήνες, μόλις αποτέλειωσε ένα βιβλίο πού έγραφε, φεύγουν μαζί με τη γυναίκα του για την Ισπανία, όπου πολεμάει με τους Κυβερνητικούς -όχι με τη Διεθνή Ταξιαρχία, όπως οι περισσότεροι ξένοι, αλλά, από μια σειρά τυχαία περιστατικά («through a series of accidents»), με το P.O.U.M (Partido Obrero de Unificacion Marxista), δηλαδή με τους Ισπανούς Tροτσκιστές- στο μέτωπο της Άραγόνας έξι μήνες, και στη Χουέσκα τραυματίζεται άπο ένα φασίστα ελεύθερο σκοπευτή («a Fascist sniper ») στο λαιμό. Στα μέσα του 1937, όταν οι Κομμουνιστές κυριάρχησαν (ή σχεδόν) στην Ισπανική Κυβέρνηση, άρχισαν οι διωγμοί των Τροτσκιστών, και τα νιογάμπρια μόλις πού κατάφεραν να φύγουν ζωντανοί από την Ισπανία. Δεν τους έπιασαν ούτε μια φορά, ενώ πολλοί από τους φίλους τους εκτελέστηκαν και άλλοι φυλακίστηκαν για καιρό ή εξαφανίστηκαν για πάντα. Το άνθρωποκυνήγημα αυτό γίνηκε ταυτόχρονα με τις μεγάλες δίκες της Ε.Σ.Σ.Δ. και ήταν ένα είδος συμπλήρωμα τους («a sort of supplement to them»). «Στην Ισπανία όπως και στη Ρωσία» -μεταφράζω- «ή φύση των κατηγοριών (συγκεκριμένα: συνωμοσία με τους φασίστες) ήταν η ίδια και, για όσα σχετίζονταν με την Ισπανία, είχα κάθε λόγο να πιστεύω πώς η κατηγορία ήταν ψεύτικη».<br /><br />Το πάθημα, αυτό τον έμαθε πόσο εύκολα η προπαγάνδα του ολοκληρωτισμού μπορεί να κατακυριέψει τη διαφωτισμένη κοινή γνώμη στις δημοκρατικές χώρες («can control the opinion of enlightened people in democratic countries»), και τον έκανε να ξεχωρίσει, στο σημείο τούτο, από τους αναρίθμητους διαφωτισμένους όσους, για χρόνια ολόκληρα, πιάστηκαν ψιμάρια στην προπαγάνδα αυτή. Πίσω στην Αγγλία το αντρόγυνο αντάμωσε πλήθος καλοπροαίρετους και καλά πληροφορημένους -έτσι νόμιζαν- παρατηρητές να πιστεύουν τις πιο φανταστικές ιστορίες για συνωμοσία, προδοσία και δολιοφθορά, πού διάβαζαν στις διάφορες ανταποκρίσεις των εφημερίδων από τις δίκες της Μόσχας. Τότε κατάλαβε καθαρά την αρνητική επίδραση του σοβιετικού μύθου («the negative influence οf the Soviet myth») απάνω σε αυτό πού εκείνος ονόμαζε Σοσιαλισμό (βλέπε παραπάνω τη σχετική παραπομπή). «Πρέπει κανένας ωστόσο να θυμάται», γράφει, «πώς η Αγγλία δεν είναι ολότελα δημοκρατική. Είναι και αυτή μια χώρα κεφαλαιοκρατική με μεγάλα ταξικά προνόμια και (ακόμα τώρα, ύστερα από ένα πόλεμο πού σχεδόν μας εξομοίωσε όλους) με μεγάλες διαφορές στον πλούτο. Μολαταύτα είναι μια χώρα όπου οι άνθρωποι έζησαν κάμποσες εκατοντάδες χρόνια δίχως να γνωρίσουν εμφύλιο πόλεμο, όπου οι νόμοι είναι σχετικά δίκαιοι και σχεδόν πάντα μπορεί να εμπιστεύεται κανένας τις επίσημες ειδήσεις και τις στατιστικές, και όπου να έχεις και να εκφράζεις τις απόψεις μιας μειοψηφίας δε συνεπάγεται κανένα θανάσιμο κίνδυνο». Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα δύσκολο να πιστέψει κανένας τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τις μαζικές εκτοπίσεις, τις παράνομες συλλήψεις, τη λογοκρισία του τύπου και τα υπόλοιπα. Ένας μέσος άνθρωπος γίνεται εύκολοπίστευτος στην ολοκληρωτική προπαγάνδα -συγκρίνει αυτόματα με τα όσα ξέρει- και καταπίνει με αθωότητα τα μεγαλύτερα ψέματα. Αυτό συμβαίνει με τον περισσότερο κόσμο και με όλα όσα, διαβάζει για μια χώρα όπως η Ε.Σ.Σ.Δ. («Everything he reads about a country like the U.S.S.R. is automatically translated into English terms»), και η πλειοψηφία των Άγγλων στάθηκε ανίκανη, ως τα 1939 και αργότερα ακόμα, να αποτιμήσει την αληθινή φύση του καθεστώτος των Ναζήδων στη Γερμανία («of assessing the true nature of the Nazi regime in Germany»).<br /><br /><br />Σε ένα άλλο αυτοβιογραφικό σημείωμα, γραμμένο τον Απρίλη του 1940, σημείωνε: «Όσα είδα στην Ισπανία, και όσα είδα από τότε μέσα στα παρασκήνια, σε αριστερά πολιτικά κόμματα, μου προκάλεσαν φρίκη για την πολιτική». Και παρακάτω: «Συναισθηματικά είμαι, βέβαια, «αριστερός», αλλά πιστεύω πώς ένας συγγραφέας μπορεί να απομείνει τίμιος μοναχά μακριά από κομματικές ταμπέλες» (The Collected Essays, II, 39). Στην Αγγλία ο George Orwell χάνει τη γυναίκα του την άνοιξη του 1945, και από το 1947 μπαινοβγαίνει σε διάφορα νοσοκομεία -υπόφερε από φυματίωση- ως το θάνατο του στις αρχές του 1950, σε ηλικία 46 χρονών. (Τον Όχτώβριο του 1949, τρεις μήνες προτού πεθάνει, παντρεύεται την Sonia Brownwell πού είχε γνωρίσει το 1945.) Αυτά για τον George Orwell. </p>Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-61145429753652922372008-06-15T11:28:00.003+03:002008-06-15T11:32:06.566+03:00Ανθή Λεούση - Μικρά Βασίλεια<div style="text-align: center;"><a href="http://imageshack.us/"><img src="http://img205.imageshack.us/img205/2980/anthileousitp8.jpg" alt="Image Hosted by ImageShack.us" border="0" /></a><br /></div><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Επουράνια Πιετά<br /></span></strong><br />Η κάθε σάρκα<br />απ’ την θνητότητα βαριά και αργοκίνητη -<br />και παίρνοντας ανάσες στα βουνά<br />θα ανέβει στην πηγή της.<br /><br />Η βιασύνη που ανυπομονεί εκεί<br />στις κνήμες και στους αστραγάλους<br />δείχνει ότι προετοιμάζονται<br />να γιορτάσουν.<br /><br />σελ. 113<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Πέρασμα<br /></span></strong><br />Σπίτι άν πιάναμε ο Παρελθών κι εγώ<br />ή ένα πανδοχείο-<br />θα τους κερνούσαμε ορεκτικά ποτά<br />περαστικούς και επισκέπτες<br />θα τους ξεπροβοδίζαμε<br />απο το βάθος της κλειστής ψυχής τους<br />μαθημένους<br />σαν ξένη ατάραχα την ξενιτειά να βλέπουν.<br /><br />σελ. 137<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Διδασκαλία<br /></span></strong><br />Ποτιστική βροχή:<br />Αφουγκράζομαι<br />τι είναι η έμμονη στοργή.<br /><br />σελ. 226<br /><br /><br />Ανθή Λεούση – «Μικρά Βασίλεια»<br />Εκδ. <a href="http://www.indiktos.gr/">Ίνδικτος</a>, Αθήνα 2008.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-74004513792378665462008-06-08T13:42:00.005+03:002008-06-15T11:33:31.721+03:00Παύλος Ευδοκίμωφ – Η πάλη με τον Θεό.<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img383.imageshack.us/img383/6757/pevdokimovdx1.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br />Η βαθειά απαισιοδοξία του Freud ή του Heidegger διαμορφώνεται εντελώς φυσικά, όταν σκέπτεται κανείς την ζωή σε σχέση με το τέλος της. Το να αναγνωρίσει κανείς και να δεχθεί αυτό το τέλος είναι ήδη μια φιλοσοφική στάση βαθειά και αληθινή, διότι «κανείς δεν ομιλεί για την ζωή τόσο καλά όσο ο θάνατος», σημειώνει ο Julien Green. Πράγματι, μια ατέλειωτη διάρκεια μέσα στις συνθήκες της επίγειας ζωής, ο χρόνος κομμένος απλούστατα από το τέλος του, θα στερούσε την ύπαρξη από το νοημά της. Η Simone de Beauvoir στο έργο της, «Ολοι οι άνθρωποι είναι θνητοί» (Tous les hommes sont mortels) συναντά τον Berdiaev και εκφράζει μια σωστή διαίσθηση:<strong><span style="color:#006600;"> η ατέλειωτη διάρκεια της βιολογικής υπάρξεως θα κορυφωνόταν σε μια ατέλειωτη ανί­α. </span></strong>Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ότι η φρίκη για την κόλαση προέρχεται ακριβώς από μια τέτοια ανία, πού μπορεί να διαιωνισθεί. Για τους Πατέρες της Εκκλησίας, η ζωή χωρίς τέλος με τις γήϊνες συνθήκες δεν μπορεί να είναι, παρά ένας δαιμονικός εφιάλτης, η αγάπη δε του Θεού προς την δημι­ουργία του εμποδίζει αυτή την διαιώνιση αυτής της κατα­στάσεως ζωής, πού δεν θα ήταν παρά ο έπικρεμάμενος θά­νατος.<br /><br />Το νόημα της Ιστορίας, η ίδια η ύπαρξή της, είναι σε άμεση σχέση με το τέλος της, με τον ισολογισμό της, με την υπερβατικότητά της προς το «εντελώς άλλο», υπερβατικότητα περισσότερο αναπόφευκτη από τον ίδιο τον θάνατο. «Έσχατος εχθρός καταργείται o θάνατος», διακηρύσσει αποφασιστικά ο Απόστολος Παύλος<strong><span style="color:#990000;">(1).</span></strong> Το υπέρτατο κακό αποδεικνύεται ότι κυοφορεί την υπέρτατη λύση της ανθρώ­πινης μοίρας. Ο θάνατος προκαλεί την πολύ νόμιμη αγω­νία, σταματά την συνήθη βεβήλωση με την λήθη και το­ποθετεί αμέσως σ’ εκείνο το επίπεδο βάθους, το όποιον εντυ­πωσιάζει ο όλες τις περιπτώσεις με το μεγαλείο του μυστη­ρίου του. Ο άγιος Αυγουστίνος, στην αρχή της ζωής του, θρηνεί την αναχώρηση του φίλου του και ομολογεί: «Έγινε ένα μεγάλο ερώτημα για μένα τον ίδιο, και ερωτούσα την ψυχή μου» <strong><span style="color:#990000;">(2)</span></strong> .<br /><br /><strong><span style="color:#006600;">Η αξία του ανθρώπου μετρείται με την στάση του προς τον θάνατο.</span></strong> Ο Πλάτωνας δίδασκε την φιλοσοφία σαν την τέχνη του «καλώς άποθανείν». Αλλά η φιλοσοφία δεν γνω­ρίζει νίκη πάνω στον θάνατο, μπορεί να την απαίτησει, δεν μπορεί να μας μάθει, πώς μπορούμε να πεθάνουμε «εν τη Αναστάσει». Βεβαιώνει μόνον, και σ' αυτό έγκειται όλο το μεγα­λείο της, ότι ο χρόνος δεν μπορεί να περικλείσει την αιωνιότητα, ότι χωρίς το τέλος του είναι περισσότερο άνευ νοή­ματος από τον θάνατο, ότι αυτός ο κόσμος, πού σκοτώνει τον Δίκαιο Σωκράτη, δεν είναι ο αληθινός κόσμος. Πολύ περισσότερο, τα εγκλήματα του μαρτυρούν για την ύπαρξη ενός αλλού κόσμου, οπού βασιλεύει ή δικαιοσύνη και όπου ο Σωκράτης ζεί αιωνίως νέος και ωραίος. Για τον Ιουστίνο, η μοίρα του Σωκράτους προεικονίζει την τύχη του Χριστού, ο οποίος πεθαίνει και ανίσταται, και «εν τω οποίω» ο Σω­κράτης ξαναγεννιέται για την αιωνιότητα.<br /><br />Ο θάνατος δεν είναι μια στιγμή, συνυπάρχει και συντρο­φεύει τον άνθρωπο καθ' όλη την πορεία της ζωής του. Εί­ναι παρών σε όλα τα πράγματα, είναι το προφανές όριό τους. Ο χρόνος και ο χώρος, οι στιγμές πού χάνονται και οι απο­στάσεις πού χωρίζουν, είναι τόσες τομές, τόσοι τμηματικοί θάνατοι. Κάθε αποχαιρετισμός, λήθη, αλλαγή, το γεγονός ότι τίποτε δεν μπορεί να ξαναγίνει ακριβώς το ίδιο, μεταφρά­ζουν την πνοή τού θανάτου μέσα στην καρδιά της ζωής και μας αιωρούν μέσα στην οδύνη. Κάθε αναχώρηση ενός αγα­πημένου προσώπου, το τέλος κάθε πάθους, τα ίχνη του χρό­νου πάνω σ' έvα πρόσωπο, το τελευταίο βλέμμα πάνω σε μια πόλη ή σ' ένα τοπίο, πού δεν θα ξαναδούμε πια ποτέ, ή α­πλούστατα ένα μαραμένο λουλούδι προκαλούν μια βαθειά μελαγχολία, μια προκαταβολικά άμεση εμπειρία του θανά­του.<br /><br /><span style="color:#006600;"><strong>Η φύση δεν γνωρίζει προσωπική αθανασία, δεν γνω­ρίζει παρά την επιβίωση του είδους.</strong> </span>Οι «άθεοι» δεν μπορούν να οραματίζονται παρά επιβίωση μέσα στα έργα τους ή μέσα στην ανάμνηση των μελλοντικών γενεών είναι μια μελαγ­χολική αθανασία λεξικού, το πολύ - πολύ.<br /><br />Η βιαιότητα του θανάτου δεν μπορεί να εξουδετερωθεί παρά με την αρνησή του. Γι' αυτό στο κέντρο της ζωής ορθώνεται ο Σταυρός η δε Ζωή δέχεται ελεύθερα να περάσει από τον θάνατο, για να τον ανατίναξει και να τον εκμηδένισει : «θανάτω θάνατον πατήσας», ψάλλει η Εκ­κλησία την νύχτα του Πάσχα. Ο Ωριγένης αναφέρει μια παράδοση, κατά την οποία το σώμα του Αδάμ είχε ταφεί εκεί όπου ο Χριστός σταυρώθηκε. Μια άλλη παράδοση λέγει ότι το ξύλο τού Σταυρού έχει την προέλευσή του από το δένδρο της Εδέμ. Έτσι ο Σταυρός του Χριστού έγινε το Δένδρο της ζωής. Η Βίβλος αγνοεί την φυσική αθανασία και αποκαλύπτει την Ανάσταση πού έρχεται από το υπερπέραν: από τον θάνατο και την Ανάσταση του Θεανθρώπου. Έτσι μόνον ο Χριστιανισμός δέχεται την τραγικότητα του θανάτου, τον κοιτάζει κατά πρόσωπο, γιατί o Θεός περνά απ' αυτό τον δρόμο και όλοι τον ακολουθούν.<br /><br /><strong><span style="color:#990000;">1.</span></strong> Α' Κορ. 15, 26.<br /><strong><span style="color:#990000;">2.</span></strong> 'Εξομολογήσεις, σ. 69.<br /><br /><br />Παύλου Ευδοκίμωφ<br />«Η Πάλη με τον Θεό»<br /><a href="http://www.pipm.gr/index.htm">Πατριαρχικό Ιδρυμα Πατερικών Μελετών</a>, 1991.<br />Σελ. 238-240.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-85231534213816508192008-06-07T09:39:00.005+03:002008-06-07T09:46:15.001+03:00ΤΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΣΑΣ - Ένας αυτοδίδακτος αληθινός καλλιτέχνης.<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img100.imageshack.us/img100/2584/yianoussasexooq0.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Ο Τάκης γεννήθηκε το Φεβρουάριο του 1923 σε κεντρική γειτονιά του Βελβεντού. Οι γονείς του ήταν ο Νικόλαος και η Σοφία Καραματσούκα ή Γιαννούσα, ένα παρατσούκλι που τους το κληροδότησε ο παππούς Γιάννης- Γιαννούσας. Η μητέρα του ήταν μο­δίστρα στο Βελβεντό. Ο πατέρας του, μετανάστης στην Αμερική πρώτα και μετά στη Ρουμανία, όταν γύρισε στο χωριό, άνοιξε ένα μεγάλο εμπορικό κατάστημα στον κεντρικό δρόμο του Βελβεντού, εκεί που είναι σήμερα το καφενείο του κ. Γιάννη Ασμή και το σπίτι του κ. Νίκου Φκιαρά. Στο μαγαζί τους πήγαιναν άνθρωποι και από τα γύρω χωριά μ' ένα δεμάτι ξύλα στην πλάτη, για να τ' ανταλλάξουν με λίγο λάδι και να γλυκαθούν με την καραμέλα, κέρασμα του κυρ-Νικόλα. Ο Τάκης είχε άλλα τέσσερα αδέλφια: Το Γιάννη, που ήταν δάσκαλος, την Ελένη, την Αικατερίνη και την Ελπίδα.<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img230.imageshack.us/img230/5771/yianoussas3pe8.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Ο Τάκης έχει μια ιδιαιτερότητα στον τρόπο που εκφράζεται. Δεν μπορεί να ολο­κληρώσει τις προτάσεις του. Αυτό το πρόβλημα προέκυψε μετά από μια δυσεντερία που έπαθε, όταν ήταν περίπου δύο ετών. Για ένα μήνα περίπου υπέφερε από πόνους, διάρ­ροιες και εμετούς. Η μητέρα του για να τον ανακουφίζει, μετά από συμβουλή γιατρού, του έδινε τη νύχτα λίγο υπνωτικό για να κοιμάται. Ένα πρωί δεν τον βρήκε στο κρεβάτι του και τον ανακάλυψε στο υπόγειο του σπιτιού τους, εκεί που είχαν τα σταφύλια, έτοιμα για το πατητήρι, να τρώει. Από τότε άρχισε να αναρρώνει. Η δυσεντερία αυτή, δυστυ­χώς, του προκάλεσε αφυδάτωση με αποτέλεσμα τη βλάβη εγκεφαλικών κυττάρων, η οποία άφησε στον Τάκη μια αναπηρία. Αντιθέτως, τα υπόλοιπα παιδιά του χωριού που είχαν προσβληθεί από δυσεντερία πέθαναν, όπως μας πληροφορεί η αδελφή του Τάκη, Ελπίδα.<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img145.imageshack.us/img145/5998/yianoussas5el0.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Πήγε σχολείο μέχρι την Τετάρτη Δημοτικού. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε από την κυρία Όλγα Ασμή (Παπανικόλα). Ακόμα τη θυμάται ο Τάκης και την αναφέρει συχνά. Η Ελπίδα μας αφηγήθηκε ένα περιστατικό από την τάξη: «Ένα πρωί που η κυρία Όλγα έκανε, όπως συνηθιζόταν τότε, έλεγχο για καθαρά νύχια και μαντήλι, ο Τάκης ανακάλυψε άτι δεν είχε μαντήλι μαζί του. Τι να κάνει τότε κι αυτός, βγάζει την άκρη από το άσπρο του που­κάμισο, τη διπλώνει προσεκτικά και ακουμπά απάνω τα χέρια, δίνοντας έτσι λύση στο πρό­βλημα». Από μικρό παιδί διακρίνεται για την περιέργεια και την εφευρετικότητα του...<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img67.imageshack.us/img67/7361/yianoussas8yq7.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Από τις πιο αγαπητές φιγούρες του χωριού μας, ο Τάκης είναι ευπρόσδεκτος από όλους. Είναι γνωστή, στους μεγαλύτερους τουλάχιστον, η αγάπη του για τη μουσική. Η φλογέρα του συνόδευσε πολλά γλέντια. Τα τραγούδια του γάμου είναι τα αγαπημένα του. Στο σπίτι του έχει μια ολόκληρη συλλογή από φλογέρες και ένα ακορντεόν. Τις πρώτες νότες τις διδάχτηκε από τον αδελφό του Γιάννη. Ήθελε τόσο πολύ να μάθει μουσική, που κλεινόταν ώρες ολόκληρες μ' ένα κερί στο υπόγειο, για να κάνει την πρακτική του.<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img98.imageshack.us/img98/6466/yianoussas6hz8.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Καλλιτεχνική φύση ο Τάκης, μεγαλώνοντας ανακάλυψε και τη μαγεία των χρωμά­των. Απ' ό,τι φαίνεται, στη δυσκολία του να επικοινωνήσει με τους άλλους, έβρισκε μόνος του τρόπους για να εκφράζει τις σκέψεις του, τα συναισθήματα του, τα όνειρα του. Ζω­γραφίζει σε κάθε είδους χαρτί που πέφτει στα χέρια του. Πάνω σε λαδόκολλες, καφέ χαρ­τιά περιτυλίγματος, μπλοκ ζωγραφικής. Ο καμβάς, όμως, που ο ίδιος επινοεί και κατασκευάζει είναι τα χάρτινα κουτιά. Γιατί ο. Τάκης, ως καλλιτέχνης που είναι, θέλει να ανακαλύπτει δικούς του τρόπους έκφρασης. Έτσι, ανοίγει τα χάρτινα κουτιά προσεκτικά και ενώνει τα σχισίματα στις άκρες ράβοντας τα. Στην αρχή σχεδιάζει με μολύβι, στη συ­νέχεια το σχέδιο το περνάει με στυλό και μετά βάζει τα χρώματα. Ξυλομπογιές, μαρκα­δόρους, νερομπογιές, τέμπερες ακόμα και βαφές νημάτων χρησιμοποιεί στις ζωγραφιές του. Οι πίνακες του είναι εικόνες από την παιδική του ηλικία. Στην πραγματικότητα ο Τάκης δε μεγάλωσε ποτέ. Είναι ο Πήτερ Παν στη χώρα των χρωμάτων. Οι ζωγραφιές του διη­γούνται ιστορίες. Αλλες που έζησε ο ίδιος κι άλλες που φαντάστηκε. Σε κάθε πίνακα του πετάει ένα αεροπλάνο, άλλες φορές γερμανικό να βομβαρδίζει κι άλλες εγγλέζικο να ρίχνει τρόφιμα. Οι Γερμανοί δηλώνουν έντονη την παρουσία τους στους πίνακες του. Εξάλλου ο Τάκης έζησε μια τραυματική εμπειρία, όταν κρατήθηκε ως όμηρος. Αφέθηκε τελικά ελεύ­θερος, όταν μια γυναίκα προσπαθώντας να τον σώσει, έθεσε σε κίνδυνο τη σωματική της ακεραιότητα.<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img403.imageshack.us/img403/3712/yianoussas4vk1.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Στους πίνακες του Τάκη απεικονίζονται χωράφια με σιτάρια, καπνό, φίδια, δραγά­τες, Αγιοι, αραμπάδες, καρναβάλια -ο Τάκης λατρεύει την Αποκριά και η αγαπημένη του αμφίεση είναι «του κουρίτσ' απ' του Ορτόκι».<br /><br />Όσοι τον στενοχωρούν γίνονται θέμα της ζωγραφικής του. Πάνω στον καμβά του τους τιμωρεί. Όλο και κάποιο φίδι θα ξεφυτρώσει, για να τους τσιμπήσει!<br />Ζωγραφίζει με μεγάλη λεπτομέρεια πουλιά, μπουντίνους (μεταξοσκώληκες), σπίτια, εκκλησίες, αγγέλους, το λάκκο που πλημμυρίζει, καρυδιές, ποτάμια, γερμανικά όπλα, φυ­σίγγια, στολές, ζώα με φτερά που έχουν στα πόδια τους ρόδες, σουρεαλιστικές εικόνες, παραμυθένιες.<br /><br /><br /><p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img242.imageshack.us/img242/7699/yianoussas7im6.jpg" border="0" /></a></p><br /><br />Ο Τάκης ως ζωγράφος μας βάζει δύσκολα. Μας αναγκάζει, εξαιτίας του λεπτομερούς σχεδίου του, να σταθούμε ώρα αρκετή μπροστά στους πίνακες του, να τους παρατηρή­σουμε πολύ καλά, μη μας ξεφύγει κάτι και χάσουμε όλη τη μαγεία της ιστορίας που θέλει να μας διηγηθεί.<br /><br />Για την Ομάδα Ζωγραφικής του Μ.Ο.Β<br />Βλάχου ΒαΐτσαΓεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-13265973069245824652008-05-05T23:26:00.003+03:002008-05-05T23:32:04.573+03:00Ananda K. Coomaraswamy - Tι είναι τέχνη ;<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img228.imageshack.us/img228/2267/coomaraswamy11qp5.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br />Στην τυπική κοινωνία, όπως τη συνέλαβε o Πλάτωνας, ή ό­πως πραγματώθηκε στον φεουδαρχικό κοινωνικό ιστό ή στο σύ­στημα των καστών, η απασχόληση έχει τον χαρακτήρα αποστολής και συνήθως είναι κληρονομική. Σκοπός ήταν να ασκεί τουλάχι­στον ό κάθε άνθρωπος το χρήσιμο επάγγελμα πού εκ φύσεως του ταιριάζει, και μέσω του οποίου συνεπώ; μπορεί να υπηρετήσει βέλτιστα την κοινωνία όπου ανήκει, και συνάμα να πραγματώσει τη δική του τελείωση. Εφόσον ο καθένα; χρησιμοποιεί πράγματα φτιαγμένα με τέχνη, όπως δηλώνει ο όρος «τεχνούργημα», και κα­τέχει μια τέχνη κάποιου είδους, είτε ζωγραφική, γλυπτική, σιδη­ρουργία, πλεκτική, μαγειρική ή τη γεωργική τέχνη, τότε δεν υ­πάρχει ανάγκη γενική; ερμηνείας της φύσης της τέχνης, αλλά σκοπός είναι η μετάδοση της γνώσης επιμέρους τεχνών σ' εκεί­νους που πρόκειται να τις ασκήσουν. Αυτή η γνώση μεταβιβάζε­ται κανονικά από τον δάσκαλο στον μαθητευόμενο, χωρίς να υ­πάρχει καμμιά ανάγκη για «σχολές τεχνών». Μια τέτοιου είδους ολοκληρωμένη κοινωνία μπορεί να λειτουργήσει αρμονικά για χι­λιετίες, με την απουσία εξωτερικής επέμβασης.<br /><br />Από την άλλη πλευρά η ομαλή ζωή αναρίθμητων ανθρώπων μπορεί να κατα­στραφεί σε μια γενιά από το αφανιστικό άγγιγμα του πολιτισμού μας· η τοπική αγορά ξεχειλίζει από μια ποσοτική παραγωγή πού ο υπεύθυνος τεχνίτης δεν μπορεί να ανταγωνιστεί· η αποστολική δομή της κοινωνίας με τη συντεχνιακή της οργάνωση και τα ανά­λογα πρότυπα εργασίας, υποσκάπτεται· ο καλλιτέχνης απογυμνώνεται από την τέχνη του και αναγκάζεται να βρεί μια «δου­λειά» μέχρι πού τελικά η αρχαία κοινωνία βιομηχανοποιείται και συρρικνώνεται στο επίπεδο κοινωνιών όπως οι δικές μας, στις ό­ποιες ως προτεραιότητα της ζωής τίθεται η επικερδής «δουλειά». <strong><span style="color:#006600;">Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί ότι τα δυτικά κράτη φοβούνται και μισούν άλλους λαούς, όχι μόνο για προφανείς πολιτικούς ή οικο­νομικούς λόγους, αλλά ακόμα πιο βαθιά, ενστικτωδώς σχεδόν, για πνευματικούς λόγους;<br /></span></strong><br />Τι είναι τέχνη, ή μάλλον τι ήταν τέχνη; Κατά πρώτο λόγο η κυριότητα του καλλιτέχνη, ένα είδος γνώσης και ικανότητας με την οποία γνωρίζει, όχι ό,τι πρόκειται να φτιαχτεί, αλλά πώς να φαντάζεται τη μορφή του πράγματος πού πρόκειται να φτιαχτεί, και πώς να ενσωματώνει αυτή τη μορφή σ' ένα κατάλληλο υλικό, έτσι ώστε το τελικό τεχνούργημα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Ο ναυπηγός «χτίζει» το καράβι, όχι για αισθητικούς λόγους, αλ­λά για να μπορούν οι άνθρωποι να πλέουν στο νερό είναι σίγου­ρο ότι το καλοχτισμένο πλοίο θα είναι και όμορφο, όμως ό ναυ­πηγός δεν πάει να εργαστεί για να φτιάξει κάτι όμορφο- είναι αυτονόητο ότι μια καλοφτιαγμένη εικόνα θα είναι όμορφη, με άλ­λα λόγια ότι θα τέρψει όταν τη δούν εκείνοι προς χρήση των οποίων φτιάχτηκε, όπως και ο δημιουργός μιας προτομής χύνει τον μπρούτζο στο καλούπι με κύριο σκοπό αυτό πού θα φτιάξει να είναι χρήσιμο και όχι να στηθεί σαν στολίδι στην προθήκη του μουσείου.<br /><br />Συνεπώς η τέχνη μπορεί να οριστεί ως ή ενσωμάτωση στο υ­λικό μιας εκ των προτέρων σχηματισμένης μορφής.<br /><br /><br /><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Ananda_Coomaraswamy">Ananda K. Coomaraswamy<br /></a>«Η Χριστιανική και<br />Ανατολική Φιλοσοφία<br />Της Τέχνης»<br />Εκδ. Πεμπτουσία, 1994.<br />Σελ. 15-16<br />Εικόνα εξωφύλλου: Εξαπτέρυγο απο ασήμι, Κωνσταντινούπολη, 6ος αιώνας.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-38924801573045326112008-05-01T10:04:00.001+03:002008-05-01T10:08:59.030+03:00Paul Celan - Ψαλμός<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img87.imageshack.us/img87/8136/paulcelanmu0.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br />Κανένας δεν ευλογεί τη σκόνη μας.<br />Κανένας.<br /><br />Δόξα σοι ο Κανένας.<br />Για την αγάπη σου θέλουμε<br />ανθίσει,<br />Σ’ εσέναν<br />απέναντι.<br /><br />Ένα τίποτα<br />ήμαστε, είμαστε, για πάντα<br />θα μείνουμε, που ανθίζει:<br />του Τίποτα, του<br />Κανενός το ρόδο.<br /><br />Με<br />το στύλο φως ψυχής,<br />το στήμονα έρημο ουρανού,<br />τη στεφάνη κόκκινη<br />από τη λέξη πορφύρα, πού τραγουδούσαμε<br />πάνω, ω πάνω<br />απ' τ' αγκάθι.<br /><br /><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Celan">Paul Celan<br /></a>«Tου Κανενός το Ρόδο»<br />Εκδ. <a href="http://www.agra.gr/">Άγρα</a>, 1995<br />Σελ. 95Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-48759756706800501832008-04-12T09:09:00.001+03:002008-04-12T09:14:04.046+03:00Νίκος Καρούζος – Οι βράχοι της Ύδρας.<div align="left"><strong><span style="color:#990000;">Ένα αυστηρά ελληνικό ποίημα.<br /><br /></span></strong><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img91.imageshack.us/img91/3562/nkarouzosfz5.jpg" border="0" /></a><br /></div><div align="right"><br /><br /><span style="font-size:85%;">Στη θάλασσα της ζωής,<br />στη θάλασσα του θανάτου<br />η ψυχή μου, κουρασμένη κι άπ’ τα δυό,<br />αναζητεί<br />το βουνό<br />απ’ όπου τα νερά<br />έχουν τραβηχτεί.<br /><br />ΓΙΑΠΩΝΕΖΙΚΟ</span><br /></div><div align="left"><br />Ήμουνα ψηλά στα χαράματα όπως είναι<br />ψηλά στη σιγή ο άγέννητος αέρας.<br />Δεν μπορούσα να εξηγήσω κανέναν κόκορα,<br />δεν είχα τη σκάλα να υπερβώ το στήθος<br />καθώς απ’ το μίσχο φανερώνεται μόνο του<br />και το πιο αβέβαιο άνθος<br />καθώς βγαίνει στη λευτεριά του ο ποντικός<br />προβάλλοντας άξαφνα στον πανικό απ’ την κρύπτη.<br />Οι μεγάλες ιδέες μου για το θάνατο<br />μοιάζαν, αλήθεια, με τα σχοινιά των πηγαδιών<br />όπως τεντώνονται άπ' τους γεμάτους κουβάδες<br />και διψασμένο τ' άλογο ζυγώνει<br />χώνοντας το λαμπρό κεφάλι του<br />μέσα στον μπόλικου νερού την ηδονή<br />και με γοργό της δίψας ήχο την αποστραγγίζει.<br />Ο πόνος απλώνεται χαράματα στη φύση.<br />Το δέντρο θέλει πετεινά κι ο θάνατος<br />ήτανε ψηλά μια πείνα πούχε γαλαζοβολήσει.<br />Το δέντρο βγάζει τους ανθούς· βγάζει θυσία στα κλαριά του<br />κι ό θάνατος ήτανε κοντά του<br />χαμηλά.<br />Ο πόνος άκατέβατος οι ώρες άπλάδες αχράντων<br />ένιωθα τριαντάφυλλα και ξύλευα μέσα μου το σταυρό<br />μ’ ακράτητο φώς την ίδια τη ζωή πού την υψώνουν<br />οι βράχοι της Ύδρας<br />αυτά τα ξεροσφύρια τον θεού, μα την αλήθεια.<br />Κι απότομα λησμόνησα τα τριγυριστά λαλήματα<br />το ούρλιασμα τον ήλιου στην κοκκινίλα της αυγής<br />τα πάθη των ανθρώπων και των ζώων<br />όσο βαθιά τα νέμονταν οι τσακισμένοι ύπνοι.<br /><strong><span style="color:#990000;">Κι απότομα θυμήθηκα πώς τα μερμήγκια είναι άλαλα.<br />και δε γνωρίζω ποιος ο πόνος τους<br />η γοερότητα η δική τους.<br />Έτσι μου δόθηκε ξανά την ώρα κείνη<br />άπ' το πολύ-πολύ μικρό .<br />άχειροποίητη η απεραντοσύνη.<br /></span></strong>Κι ως έχανα τις διαστάσεις ολότελα<br />βγαλμένος άπ' την αθώα προοπτική μου<br />στης ερημιάς αφέθηκα την κόψη.</div>Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com12tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-46558638023338549502008-03-01T12:15:00.001+02:002008-03-01T12:20:23.476+02:00Παναγιώτης Κονδύλης – Ιδεολογίες και Ελληνική Εθνική Στρατηγική.<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img88.imageshack.us/img88/3466/planeticpoliticsvq4.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br />Αφ' ότου ήρθε στο προσκήνιο το Κυπριακό ως σήμερα -δη­λαδή επί μισόν αιώνα- όχι λίγες ήττες έπεσώρευσε στην Ελ­λάδα η, πανθομολογούμενη άλλωστε, ανυπαρξία μιας μακρο­πρόθεσμης εθνικής στρατηγικής, αποδεκτής από τον κύριο κορμό του πολιτικού κόσμου καί επεξεργασμένης χάρη στη σύμπραξη πολιτικών, διπλωματών, στρατιωτικών καί επιστη­μόνων. Έχοντας την εμπειρία τούτη δεν χρειάζεται να διαθέ­τει κανείς το προφητικό χάρισμα για να προβλέψει ότι στο μέλλον πολλά θα εξαρτηθούν από το αν θα πραγματοποιηθεί τώρα ότι δεν έγινε στο παρελθόν. Δύο παράγοντες επέδρα­σαν, καί εξακολουθούν να επιδρούν, αρνητικότατα: η λει­τουργία του πολιτικού συστήματος και η εμπλοκή σε ιδεολο­γήματα. Ο πολιτικός κόσμος δεν βρέθηκε στο υψος των περι­στάσεων όχι μόνον γιατί οι α ή β εκπρόσωποι του έλαβαν συ­χνά τις α ή β εσφαλμένες αποφάσεις στο α ή β ζήτημα, αλλά και επειδή στο σύνολο του δεν κατάφερε να δημιουργήσει ένα πάγιο και αθόρυβο θεσμικό πλαίσιο ικανό να εξουδετε­ρώνει κατά το δυνατόν τους πειρασμούς κομματικής εκμε­τάλλευσης των εθνικών θεμάτων. Η ανικανότητα προς αυτο­συγκράτηση είναι κατ' εξοχήν γνώρισμα εφηβικής ανωριμό­τητας. <strong><span style="color:#006600;">Και το γεγονός ότι ο ένας επιρρίπτει την ευθύνη στον άλλον αποδεικνύει απλώς ότι ενέχονται όλοι.<br /></span></strong><br />Η επιρροή ιδεολογημάτων σε θέματα εθνικής στρατηγικής ανάγεται γενικότατα στο ότι το νεοελληνικό κρατίδιο άναγκάσθηκε εξ αρχής να αντισταθμίσει, την ιστορική του καχεξία με ύπεραυτάρεσκους μύθους. Γίναμε έτσι λαός πού τέρπεται παράγοντας λήρους και χορταίνει καταναλίσκοντας άνεμώλια έπη. Η αιτιολογία όμως δεν αποτελεί δικαιολογία, ούτε εν­δείκνυται ως πραξεολογία. Αντίθετα: επιβιώνει όποιος αντι­στέκεται στους ίδιους του τους μύθους και καταποντίζεται οποίος τους πιστεύει μέχρις εσχάτων. Στή σημερινή συγκυ­ρία, δύο αντιτιθέμενα ιδεολογήματα παρακωλύουν, κοντά στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, την κατάστρωση καί την εφαρμογή μιας νηφάλιας εθνικής στρατηγικής: ασαφή καί άποδυναμούμενα στοιχεία ενός γηγενούς εθνικισμού και εξίσου ασαφή, αλλά ένισχυόμενα άναμασήματα ενός ξενό­φερτου είρηνισμού και οικουμενισμού.<br /><br />Οι εθνικιστικές από­ψεις, των οποίων η επικράτηση σε διάφορες φάσεις του Κυ­πριακού και του Μακεδόνικου έβλαψε ουσιαστικά τη χώρα, τείνουν π.χ. να εξηγούν τη διαμάχη Ελλάδας και Τουρκίας με το ιστορικό παρελθόν και με φυλετικούς ή πολιτισμικούς παράγοντες, αποδίδοντας τη συμπεριφορά της δεύτερης στον «ασιατικό» και «βάρβαρο» χαρακτήρα της, τον οποίο αντι­παραθέτουν στον «ελληνικό πολιτισμό» και στην «τρισχιλιετή ιστορία» του. Αρκεί μια υπόθεση για να δούμε πόσο α­στήρικτα είναι όλα αυτά. Αν η ομόδοξη μας Σερβία είχε 60 έκατ, κατοίκους και ηγεμόνευε στα Βαλκάνια, ζητώντας να κατεβεί στη Θεσσαλονίκη, και η Τουρκία είχε 20 ή 30 έκατ. κατοίκους και αισθανόταν να απειλείται εξ ίσου από τη σερ­βική επέκταση,τότε η Ελλάδα και η Τουρκία θα ήσαν εγκάρ­διοι φίλοι και σύμμαχοι. Οι γεωπολιτικές παράμετροι και τα εθνικά συμφέροντα καθορίζουν την εξωτερική πολιτική - όχι το παρελθόν, ούτε η φυλή και ο πολιτισμός. Η φυλετική και πολιτισμική υποτίμηση της Τουρκίας ενέχει τον κίνδυνο της στρατηγικής της υποτίμησης, άφού συνεπάγεται ότι η δήθεν ανώτερη ελληνική ποιότητα μπορεί να εξουδετερώσει την τουρκική ποσότητα· είναι βέβαια γνωστό πώς τιμωρείται η στρατηγική υποτίμηση του αντιπάλου όταν, π.χ., παρασύρει στην κήρυξη ενός πολέμου. Η αύξουσα γενική υπεροχή της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια έχει εξαναγκάσει την εθνικι­στική υπεροψία πολλών Ελλήνων να χαμηλώσει αισθητά τους τόνους της. Ωστόσο στο σύνολο της η ελληνική πλευρά δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει το μέγεθος καί τίς συνέπειες της πληθυσμιακής καί οικονομικής ανόδου της Τουρκίας, και μά­λιστα της βαθμιαίας μετατροπής της σε βιομηχανική δύναμη.<br /><br />Οι ειρηνιστές και οικουμενιστές ή «ευρωπαϊστές» έχουν τον δικό τους τρόπο για να παρακάμπτουν τίς οδυνηρές πραγματικότητες καί την ψύχραιμη στρατηγική τους ανάλυ­ση. Οι ίδιοι φαντάζονται ότι είναι πιο ρεαλιστές, αφού ξεπέ­ρασαν τους «εθνικούς άταβισμούς» και συμπορεύονται με τη νέα παγκόσμια κατάσταση, όπου τάχα το εμπόριο και ο διά­λογος θα αντικαταστήσουν τον πόλεμο. Οι θέσεις όμως αυτές διόλου δεν είναι ρεαλιστικότερες από τις πομφόλυγες του εθνικισμού, συνιστούν απλώς την αντίστροφη ιδεολογία, και μάλιστα μιαν ιδεολογία διόλου πρωτότυπη, αφού δεν περιέ­χει παρά κοινοτοπίες του καπιταλιστικού φιλελευθερισμού διατυπωμένες πριν από 300 χρόνια και διαψευσμένες επανει­λημμένα έκτοτε.<br /><br />Οντας ιδεολογία, εκπληρώνουν και τις ψυ­χολογικές λειτουργίες της ιδεολογίας, δηλαδή επιτρέπουν σε «προοδευτικούς» διανοουμένους ελαφρών βαρών και σε αστείους δημοσιογραφίσκους να αναβαθμίζουν το μικρό τους εγώ εμφανιζόμενοι ως εκπρόσωποι υψηλών ιδεωδών συνάμα υποθάλπουν σε μικρομεσαίους πολιτικούς την ανακουφιστική ψευδαίσθηση ότι μπορούν να συρρικνώσουν την πολιτική σε διαχείριση και διάλογο, αποτινάζοντας από τους ισχνούς ώ­μους τους το βάρος εσχάτων ιστορικών ευθυνών. Τέτοιοι δια­νοούμενοι και τέτοιοι πολιτικοί επιχειρηματολογούν σε ζητή­ματα εθνικής στρατηγικής κάνοντας το μοιραίο λάθος να προ­εξοφλούν γενικότερες εξελίξεις πού διόλου δεν είναι βέβαιες και πού, έστω και αν ευοδωθούν, βρίσκονται ακόμη στην άρχή τους και επιφυλάσσουν πολλά απρόοπτα. Μιλούν και πράττουν, λοιπόν, σαν να υπήρχε ήδη μια ενιαία Ευρώπη, σαν να υπήρχε ήδη ένας ενιαίος κόσμος και σαν να μην ήταν δυ­νατό να αντιστραφούν οι τάσεις· ιδιαίτερα ως προς την ενι­αία Ευρώπη σφάλλουν ταυτίζοντας προκαταβολικά τα συμ­φέροντα της με τα συμφέροντα των Ελλήνων. Όταν προεξο­φλούνται αισιόδοξα οι γενικότερες εξελίξεις, τότε οι στρατη­γικές συζητήσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν σε βάθος. Γι' αυτό και πλείστοι όσοι είρηνιστές και οικουμενιστές εκφρά­ζουν ανοιχτά την εχθρότητα τους απέναντι σε τέτοιες συζητή­σεις, ιδίως όταν υπεισέρχονται σε στρατιωτικά θέματα και πολεμικά ενδεχόμενα. Νομίζουν ότι λύνουν προβλήματα μόνο και μόνο επειδή εκστρατεύουν εναντίον του «εθνικιστικού φανατισμού». Η συχνότατα όμως μισαλλόδοξη συμπεριφορά τους αποδεικνύει για μιαν επί πλέον φορά ότι ό φανατισμός εναντίον του φανατισμού μπορεί να είναι ακόμη πιο στενοκέ­φαλος από τον απλό φανατισμό.<br /><br />Καμμία ουσιαστική στρατηγική συζήτηση δεν είναι δυνατή αν δεν αφήσει στην άκρη τόσο τα εθνικιστικά όσο καί τα ει­ρηνιστικά ιδεολογήματα στόχος της είναι ακριβώς η υπέρ­βαση τους. Η εθνική στρατηγική δεν είναι ούτε «δεξιά», ού­τε «αριστερή», ούτε «εθνικιστική», ούτε «διεθνιστική». Είναι τα πάντα, ανάλογα με τίς επιταγές της συγκεκριμένης κατά­στασης. Αλίμονο στη χώρα καί στην πολιτική της ηγεσία αν ερμηνεύει τη συγκεκριμένη κατάσταση με βάση «δεξιές» ή «αριστερές» προτιμήσεις, αντί να προσαρμόζει τίς προτιμή­σεις στην κατά το δυνατόν ψυχρή ερμηνεία της συγκεκριμέ­νης κατάστασης.<br /><br />Κάθε εθνική στρατηγική, εφόσον περιορίζε­ται στον σχεδιασμό των εκάστοτε επιθυμητών εξελίξεων, εί­ναι καταδικασμένη σε μονομέρεια καί δυσκαμψία, δηλαδή σε πρακτικό αδιέξοδο. Λόγος της ύπαρξης της είναι η κάλυψη όλων των ενδεχομένων, των περισσότερο καί των λιγότερο ευχάριστων. Και το φάσμα των ενδεχομένων το καταγράφει η υπεύθυνη ηγεσία ακούγοντας χωρίς προκαταλήψεις όλο το φάσμα των απόψεων καί των προτάσεων, από οποιονδήποτε και αν προέρχονται.<br /><br />Όπως διάφοροι «ελληνοκεντρικοί» ο­φείλουν να μάθουν ότι η «Δύση» δεν είναι μόνον η «τεχνική» και η «λατρεία της ύλης», στην οποία αυτοί αντιτάσσουν με ύπεραπλουστευτική ευκολία το «πνεύμα» και την «ψυχή» της «ορθόδοξης Ανατολής», έτσι και όσοι επείγονται, να «εξ­ευρωπαϊσθούν» καλά θα έκαναν να μην αυταπατώνται ταυ­τίζοντας τη Δύση με τη δυτική προπαγάνδα («ορθολογισμός», «διάλογος», «ανθρώπινα δικαιώματα» κ.τ.λ, κ.τ.λ.). Θα ωφε­λούσαν την Ελλάδα περισσότερο αν, π.χ., μιμούνταν τον τρόπο με τον όποιο διεξάγονται οι στρατηγικές συζητήσεις στη Γαλλία, στην Αγγλία ή στις ΗΠΑ. Τα πάντα, ακόμη και τα πιο απίθανα σενάρια πολέμου,γίνονται εδώ αντικείμενο εξέ­τασης και στάθμισης, καί το κύριο μέλημα των αναλυτών δεν είναι να εκφράσουν τα ιδεολογικά τους γούστα (λες καί δεν υπάρχει σοβαρότερο πράγμα στον κόσμο από αυτά), παρά να έξονυχίσουν δεδομένα καί δυνατότητες προκειμένου να διευκολύνουν την υπεύθυνη ηγεσία στο έργο της. Η προσπά­θεια επιβολής ιδεολογικής λογοκρισίας στίς στρατηγικές συ­ζητήσεις, όσο καί αν καλύπτεται πίσω από υψιπετείς ηθικο­λογίες, δεν αποτελεί μόνον ένδειξη πνευματικού επαρχιωτι­σμού. Προ παντός βλάπτει τον τόπο.<br /><br />Υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους η εθνική μας στρατηγική είναι σήμερα υποχρεωμένη να έχει προ ο­φθαλμών ένα ευρύτατο φάσμα.πιθανών εξελίξεων, πού αρχί­ζει από τον συμβιβασμό, έστω και με απώλειες, και τελειώνει στον πόλεμο. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στις σχέσεις με την Τουρκία. Η διαφορά του γεωπολιτικού δυναμικού ανάμεσα στίς δύο χώρες αυξάνεται συνεχώς υπέρ της Τουρκίας, καί σε 20-30 χρόνια θα είναι αβάσταχτη για την ελληνική πλευρά. Στήν προοπτική αυτή μου φαίνεται προφανές ότι ένας συμβι­βασμός θα αποτελούσε για την Ελλάδα το μικρότερο κακό, ακόμη και αν παραχωρούσε κάτι από ό,τι θεωρεί αυτή τη στιγμή κυριαρχικό της δικαίωμα. Ασφαλώς οι εθνικιστές θα αγανακτήσουν με μια τέτοια σκέψη, οφείλουν όμως να ανα­λογισθούν δύο πράγματα: ότι αργότερα η διαπραγματευτική θέση της χώρας θα είναι χειρότερη και ότι οι ολιγωρίες ή τα σφάλματα των περασμένων δεκαετιών έχουν το πικρό τους τίμημα. Αυτά όμως διόλου δεν σημαίνουν ότι οι είρηνιστές δικαιούνται να θριαμβολογούν εκ των προτέρων. Γιατί για να συναφθεί ένας τέτοιος συμβιβασμός απαιτείται η βεβαιότητα ότι αυτός θα είναι τελειωτικός, ότι δηλαδή η άλλη πλευρά δεν θα τον χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο νέων αξιώσεων, οπότε σε λίγα χρόνια ή λίγους μήνες θα επιδεινωνόταν ή κατάσταση σε σχέση με πρίν.<br /><br />Όσοι προτείνουν σήμερα διάφορους συμ­βιβασμούς έχουν υπό γενικότατη έννοια δίκιο με βάση τα μακροπολιτικά δεδομένα (αν και οι ίδιοι λιγότερο σκέφτον­ται αυτά τα τελευταία και περισσότερο έλαύνονται από την επιθυμία να φανούν «πολιτισμένοι» άνθρωποι), κανείς τους όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί πολιτικά τη βιωσιμότητα του συμβιβασμού. Και κάτι ακόμη παραβλέπουν οι ειρηνιστές: καθώς θεωρούν αφελώς τον συμβιβασμό υπαγόρευση της «λογικής» καί της «ηθικής» και όχι ενός άτεγκτου συσχετι­σμού δυνάμεων, υποτιμούν τη σημασία της στρατιωτικής-άποτρεπτικής ισχύος ακριβώς για τη σύναψη ενός ευπρεπούς συμβιβασμού.<br /><br />Και οι εθνικιστές όμως, οι πατριώτες κ.τ.λ., πού δεν κάνουν το λάθος να υποτιμούν την αποτρεπτική ισχύ, διέπραξαν για λόγους κομματικής ψηφοθηρίας κάτι εξαιρετικά επιζήμιο: ενίσχυσαν επί δύο δεκαετίες την οικονο­μική πολιτική του παρασιτικού καταναλωτισμού, με αποτέ­λεσμα τη γενικότερη εξάρτηση της δανειοτρεφούς χώρας καί την υπονόμευση της αμυντικής της προσπάθειας. Έτσι, αν οι πρώτοι ωραιοποιούν τη σημερινή αδυναμία της Ελλάδας με ειρηνιστικά και άντιεθνικιστικά προπετάσματα, οι δεύτεροι, υποκύπτοντας στη λογική των πελατειακών σχέσεων καί διακονίζοντας τίς δυσλειτουργίες του πολιτικού συστήματος, αφαιρούν το ουσιαστικό περιεχόμενο από τίς θέσεις τους. Και όπως οι δεύτεροι οφείλουν να κατανοήσουν έμπρακτα, και όχι απλώς ρητορικά, οτι μόνον η εκλογίκευση της οικονο­μίας σε παραγωγική βάση, δηλαδή η εξοικονόμηση και επέν­δυση πόρων χάρη στην υπέρβαση του παρασιτικού κατανα­λωτισμού και του πελατειακού συστήματος, μπορεί να στηρί­ξει την άμυνα της χώρας, έτσι και οι πρώτοι, όταν αντιτάσσον­ται με πάθος ιεροκηρύκων στα εξοπλιστικά προγράμματα, οφείλουν να αντιληφθούν ότι είναι πρακτικά το ίδιο είτε έχεις ένοπλες δυνάμεις με ανεπαρκή καί απαρχαιωμένο οπλισμό είτε δεν έχεις καθόλου.<br /><br />Αν οι ειρηνιστές ήσαν συνεπείς, θα έπρεπε να ζητούν ρητά τη διάλυση των ενόπλων δυνάμεων, αφού έτσι κι αλλιώς αποκλείουν τον πόλεμο καί πιστεύουν στην παντοδυναμία του «διαλόγου μεταξύ λογικών ανθρώ­πων». Είναι προφανές γιατί δεν τολμούν να το κάμουν: ακό­μη καί οι ηθικολόγοι φοβούνται τίς λεμονόκουπες. Σε μια πραγματιστική αντίληψη, οι ένοπλες δυνάμεις μπορεί να είναι τόσο μέσο ειρήνης, δηλαδή αποτροπής, όσο καί μέσο πολέμου. Μακάρι να είναι το πρώτο. Αλλά, είτε είναι το πρώτο είτε είναι το δεύτερο, απαιτείται η ίδια αρτιότητα. Και αρτιότητα δεν σημαίνει, όπως φαντάζονται πολλοί, να ξοδεύεις και να κατέχεις όσα ο αντίπαλος. Σημαίνει την ικα­νότητα ενός αποφασιστικού (πρώτου) πλήγματος, έστω καί από τη θέση του ασθενέστερου. Μόνον οποίος διαθέτει την ικανότητα αυτή δεν φοβάται τον διάλογο σήμερα καί δεν θα φοβηθεί αύριο να προχωρήσει σε διεθνώς εγγυημένους και πάγιους συμβιβασμούς. Αντίθετα, όσο πιο αδύνατος είναι κανείς, τόσο περισσότερο πανικοβάλλεται στην ιδέα αδήρι­των συμβιβασμών, φοβούμενος, και δίκαια, ότι αυτή θα είναι η αρχή του τέλους.<br /><br />Τα παραπάνω δεν εισηγούνται κάποια λύση, αλλά ένα πλαίσιο και μια διαδικασία για την εύρεση της. Έπαναλαμβάνω: η χώρα μας βρίσκεται σήμερα μπροστά σε ένα ευρύ φάσμα ενδεχομένων, και το νόημα μιας στρατηγικής συζήτη­σης είναι η στάθμιση όλων των υπέρ καί των κατά, με γνώμο­να τη συγκεκριμένη κατάσταση και όχι «εθνικιστικές» ή «ειρηνιστικές» συμπάθειες. Θέλησα να δείξω, με όση συντο­μία επέβαλλε ό διαθέσιμος χώρος, ότι και τα δύο αυτά ιδεο­λογήματα ενέχουν αντιφάσεις και εσφαλμένες ερμηνείες. Το χειρότερο πού θα μπορούσε να πάθει σήμερα ο τόπος θα ήταν να υποκαταστήσει τη σοβαρή στρατηγική συζήτηση με αντεγκλήσεις μεταξύ εθνικιστών καί είρηνιστών ή «ευρωπαϊ­στών», με κυνήγι μαγισσών καί με πνευματική τρομοκρατία προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Φοβούμαι όμως εντονό­τατα ότι αυτό ακριβώς θα συμβεί. Γιατί όπως ό Κύριος μωραίνει ών βούλεται απολέσαι, έτσι και ένας λαός χάνει την ικανότητα της στρατηγικής σκέψης ακριβώς όταν τη χρειάζε­ται περισσότερο.<br /><br /><br />Παναγιώτης Κονδύλης<br />«Από τον 20ο στον 21ο αιώνα».<br />Εκδ.Θεμέλιο, Αθήνα 2000<br />Σελ.181-188.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-22490232626722596522008-02-24T19:15:00.003+02:002008-02-24T19:23:40.552+02:00Κωστής Μοσκώφ – Ρήσεις.<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img85.imageshack.us/img85/8099/moskofhv2.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br />«Τα όνειρα με συνοδεύουν σε κάθε μου δραστηριότητα. Όνειρα σημαίνει όλα ή τίποτα. Μέσα στον κύκλο της πραγματικότητας δε συνέβησαν μεν όλα, ωστόσο έγιναν αρκετά. Με πολύ κόπο, είναι αλήθεια, αλλά έτσι είναι η ζωή. Πάντως, όσο κι αν φαίνεται περίεργο, δεν κόπιασα τόσο να πείσω τους πολιτικούς να κάνουμε πράξη όσα σχεδίαζα. Παρά το ότι προέρχομαι από την Αριστερά, τα πάω καλά με τους πολιτικούς όλων των παρατάξεων. <strong><span style="color:#006600;">Εχ­θρός μου και παραγωγός του ιδιαίτερου κόπου που χρειάσθηκε να καταβάλω, είναι η ανθρώπινη βλακεία, όλων των χρωμάτων και των αποχρώσεων.»<br /></span></strong><br />«Κερδίζω προσωπικά από την επαφή με τους άραβες, οι οποίοι έχουν μεγά­λο πολιτισμό. Μέσα από αυτή την ανταλλαγή βγαίνουμε όλοι κερδισμένοι σε βιώματα, αισθήσεις, ιδέες.»<br /><br />«Αυτό που επιδιώκω μέσα από την ισότιμη αντιμετώπιση των δυο πολιτι­σμών, είναι να γνωστοποιήσω στον αραβικό κόσμο την ουσία του ελληνικού πολιτισμού. Αυτή η ουσία είναι, κατά τη γνώμη μου, η άρνηση των δομών του κόσμου όπως τις παραλαμβάνουμε αλλά δε σταματάμε να πολεμάμε για να τις αλλάξουμε. Μέσα στην ιστορία είμαστε ένας πολεμιστής λαός, ένας επαναστάτης λαός κατά των απρόσωπων και άδικων δομών της οικουμέ­νης. Και όταν αποτυχαίνουμε - αφού δεν είναι γραφτό πάντα να πετυχαί­νουμε - εμείς μπορούμε αυτή την αποτυχία να τη μετατρέπουμε σε ένα τερά­στιου μεγέθους ολικό γεγονός. Την τραγωδία, που επικαθορίζεται από την κάθαρση... Δηλαδή, τη νίκη του ανθρώπου.»<br /><br />«Και στον χριστιανικό κόσμο υπάρχουν φονταμενταλιστές, στον χριστιανι­κό κόσμο υπάρχουν και φασίστες. Υπάρχουν αυτοί που επιβάλλανε την αποικιοκρατία. Παντού υπάρχουν υπερβολές. Παντού υπάρχουν φανατι­κοί, αλλά κατά κανένα τρόπο το Ισλάμ δεν είναι φανατικό αφού βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στον ελληνιστικό πολιτισμό. Στο Μεσαίωνα, περισσότε­ρο προστάτευε το Ισλάμ τους εβραίους και τους χριστιανούς παρά οι χρι­στιανοί που καίγανε στην πυρά κάθε άλλη άποψη, ακόμη και χριστιανική εκτός γραμμής. Δεν μπορούμε να ταυτίζουμε μια φανατική εκφορά ενός χώ­ρου με τον Χώρο...»<br /><br />«Η ταυτότητα του έρωτα και της αγάπης - της μανικής αγάπης που καίει τον άνθρωπο - είναι κατά τη θεολογική εκφορά το κέντρο της ζωής. Αυτός ο έρωτας υπάρχει στον καθένα και δεν πρέπει απλώς να τον αποκαλύψου­με, αλλά να τον χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο. Η ανθρώ­πινη θέληση γίνεται υλική δύναμη, όταν γίνεται κτήμα της μάζας. Το κίνημα των πρώτων χριστιανών δεν ήταν κίνημα αγάπης για τον Άλλο; Οι κομμου­νιστές στην καλύτερη τους εκφορά, όχι οι πτωχευμένοι την πτώση των οποίων είδαμε..., όλοι αυτοί δε δίνανε τη ζωή τους για τον άλλο άνθρωπο; Τον έρωτα αυτόν πρέπει να τον κάνουμε πιο απτό, να τον κάνουμε και πάλι - όπως είχε υπάρξει - μια δύναμη κίνησης της κοινωνίας.»<br /><br />«Η πρώτη ανάγκη παγκοσμίως αυτή τη στιγμή είναι να ανατραπεί η υπερεκμεταλλευτική σχέση βορρά-νότου. Διαφορετικά, θα γεννηθεί ένας κίνδυνος μεγαλύτερος και από τον πυρηνικό. Η απελπισία που γεννάται από την εξα­θλίωση των μαζών στον τρίτο κόσμο και που θα φανεί σε πρώτη φάση μέσα από την τρομοκρατία, ακόμη και μέσα στις χώρες του πρώτου κόσμου. Πρέ­πει να θεωρηθεί ως ανάγκη επιβίωσης για τον πρώτο κόσμο η βοήθεια - όχι φιλανθρωπικά - προς τις χώρες αυτές.»<br /><br />«Στα 2050 εγκαταστάσθηκαν κυβερνήσεις συνεργασίας των φυλών και των πολιτικών τάσεων. Η δημοκρατία ήταν τώρα πολυεθνική. Αργόσυρτα οικο­δομήθηκε πάνω στη μικροαστική συνείδηση των μαζών η ιδεολογία του Έρωτα - μιας καινούργιας επανάστασης. Ως Σάρκα Έρωτα εκτείνεται η Παγκόσμια Επανάσταση. Εξεγείρεται η Οικουμένη. Τούρκοι και Κούρδοι σταματούν τον αλληλοσπαραγμό. σχίζοντας την ημισέληνο, υψώνουν άλικη παντού την κόκκινη σημαία. Εκατό χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρ­κτού. Αυτού που οι απανταχού ανέραστοι είχαν υποσκάψει... Οι λαοί θε­σμοθετούν χιλιόχρονα όνειρα. Έκτοτε τα κοινοβούλια νομοθετούν τον έρω­τα και τη δικαιοσύνη. Το Δίκαιο παντρεύεται τον έρωτα. Ο Χριστός προχω­ρά πάνω στη Γη υψώνοντας παντού την κόκκινη σημαία. Όσοι δεν ξέρουν ν' αγαπούν κλείνονται σε ιδρύματα. Εκείνοι που επιμένουν στέλνονται κο­σμοναύτες στον γαλαξία. Ο έρωτας τώρα ολικός καταργεί τον θάνατο...»<br /><br />[Κάϊρο, Ιαν. 1998]<br /><br />Οδός Πανός<br />Οκτώβριος Δεκέμβριος 2002<br />σελ. 62-64<br /><br /><hr align="left" width="95%"><br /><br /><a href="http://petefris.blogspot.com/">Πάνος Θεοδωρίδης<br /></a><br />«1972 ή '73. Με το πρώτο του βιβλίο φρέσκο στα βιβλιοπωλεία, εμφανίστη­κε στο σπίτι μου, τότε Κριεζώτου 4, ωραίος, ευγενής, αβρός και ήπιος. Μιλήσαμε κατ' ιδίαν ή σε παρέα πάνω στα ζητήματα που τότε εκάλυπταν την απόγνωση της νεότητας. Ήμουν επηρμένος και ανόητος, ήταν ταπεινόφρων και στοχαστικός. Αισθανόμουνα ότι με επηρέαζε ευεργετικά, πράγμα που αυτομάτως με εξόργισε.<br /><br />Ο ίδιος δεν μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του. Μιλούσε απεναντίας πολύ για τα πράγματα της κοινωνίας, δίνοντας συχνότατα έναν επιγραμματικό χαρακτήρα στο κλείσιμο της φράσης του. Διατηρήσαμε στην πρώτη πενταε­τία μια αραιή πλην εγκάρδια σχέση. Είχαμε κοινούς γνωστούς και μερικά κοινά στέκια.<br /><br />Δυο φορές μου φέρθηκε μεγαλόψυχα, μνημονεύοντας με τιμητικά μετα­ξύ των ποιητών που τον ενδιέφεραν, και δυο φορές ατάκα τον λοιδόρησα δημοσίως, με γραπτά που μένουν και μ' ενοχλούν ακόμη και σήμερα. Δεν έδωσα δημοσίως συνέχεια. Μερικές φορές με κοίταζε πληγωμένος εν μέσω αστεϊσμών και κουλτούρας, αλλά ήταν πολύ ευγενής για να με προσβάλει-ήξερε ότι ήμουν βάρβαρος και με βαρβάρους μπορείς μόνον να περιμένεις.<br /><br />Από τους σεισμούς κι έως την φυγή του προς την Αίγυπτο, βρεθήκαμε αρ­κετές φορές στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη, στη Σοφούλη, ακόμη κι όταν ζού­σε εκεί ο Γιώργος Σαββίδης, είτε στο λοφώδες κτήμα του στον Πλαταμώνα. Συχνά εκεί ο σοφός Μαρωνίτης, η γενναία Τζίνα Πολίτη, πάντοτε η γοητευτι­κή Πόπη, παιδιά, ήρεμες συνήθειες βρώσης και πόσης, σπινθηροβόλες συζητή­σεις, πολλά γέλια, κάποτε σαρδώνεια. Στα ενδιάμεσα, συνέχιζα να εκνευρίζο­μαι δημοσίως με τα νεορθόδοξα και τα αγαπητικά του (αφιερώνοντας του πά­ντως ένα μιούζικαλ που έγραψα το 1985), αλλά όταν ξέσπασε το μακεδόνικο, παρότι δεν συμφωνούσε με την Χάρτα μου, απομονωθήκαμε τρεις τέσσερις φορές σε φουαγιέ επαρχιακών συνεδρίων και μου ζήτησε (με διάθεση να κατα­νοήσει) στοιχεία τεκμηριωτικά, ιστορικά και ιδίως του μεσοπολέμου. Στο βλέμμα του δεν υπήρχε η αθηναϊκή απαξιωτική απαρέσκεια. Ήταν ένας πεδι­νός, που η εικοσαετής σχέση του με ένα καμποτίνο, του έδινε θυμοσοφία.<br /><br />Δεν γνώρισα πιο σκληρόν και πειθαρχημένον εσωτερικά άνθρωπο. Η δισενιαύσια επίσκεψη του Χάρου στο σώμα του δεν άφηνε ουλές, αλλά ανοιχτές διώρυγες. Ήταν καμωμένος για το Πανδιδακτήριο, ήταν αφοσιω­μένος στην καταλλαγή, ήταν αριστοκρατικός και γι' αυτό αόρατος.<br /><br />Τελικά, μετά τον θάνατο του, οπότε είχα γραικωθεί αρκετά, τυλίχτηκα μέσα στο λίπος Ζελιάνας, στα μάτια μερικών επιζώντων. Κι ακόμα δεν μπορώ να μιλήσω για την χάρη του. Ανήκε σε ένα μέγεθος και σε μια ποιό­τητα που με υπερβαίνει.Και σε εποχή θορύβων και σειρήνων, ορκίζομαι ότι δεν θα ξεχάσω ποτέ τη φωνή του.»<br /><br />Οδός Πανός<br />Οκτώβριος Δεκέμβριος 2002<br />σελ. 51-52Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-31545466459834827062008-02-02T10:13:00.000+02:002008-02-02T16:21:57.874+02:00Σ. Κυριαζόπουλος - Η καταγωγή του τεχνικού πνεύματος<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKEMtRDJfFbK-Y1jZSu6QYE7S4Xg2lYfSFp9q7Xpox7u79MCX-Q7fj8ZU6kOuZIiJ_ET-jj75UYm00_hxe4H6BpCFdSOGa2ro-vSnUNUbtcib3G7_4UWyBZvLRldNjRozj0duH/s1600-h/S_Kyriazopoulos.jpg"></a><p align="center"><a href="http://www.imageshack.gr/view.php?file=7athvrhv1s0y426zb8xe.jpg"><img alt="Free Image Hosting" src="http://www.imageshack.gr/files/7athvrhv1s0y426zb8xe.jpg" border="0" /></a></p><p align="left"></p><p align="left"><br /><br /><strong>Πώς η Δύσις συνέθεσε κατ’ αντίθεσιν προς την Ανατολήν την ζωήν και την εργασίαν.<br /></strong><br />Χωρίς την θεωρητικήν παράδοσιν της Ελλάδος και την γλωσσικήν δυνατότητα της εσωτερικής επαφής προς τον Θεόν o δυτικός άνθρωπος είδεν είς την εργασίαν την κεντρικήν δικαιολογίαν του βίου του. Εφ' όσον η Εκκλησία ανέλαβε να λύσει το πρόβλημα της σχέσεως του προς τον Θεόν, η εργασία ύπήρξεν η αύτοπραγμάτωση του Ευρωπαίου, ο τρόπος, δια του οποίου αντελήφθη και εθεμελίωσε το νόημα της ζωής του.<br /><br />Σήμερον λόγω της εκτεχνικεύσεως της εργασίας η συμπεριφορά αυτή εισέρχεται είς νέαν φάσιν. Ο άνθρωπος παύει να είναι υπεύθυνος δια το έργον του, περιορίζεται είς την έφαρμογήν ξένων εντολών και ταυτοχρόνως χάνει την αντίστασιν της ύλης, ώστε η εργασία να μη του δίδει την ευκαιρίαν να ενσαρκώσει το προσωπόν του.<br /><br />Γεγονός όμως είναι ότι η φάσις αυτή της σχέσεως του ανθρώπου προς τον κόσμον, η οποία είς την Δύσιν δια πρώτην φοράν διαχωρίζει την ζωήν εκ της εργασίας, είναι έπακόλουθον της προηγηθείσης συμφύσεώς των. Με την επίδοσιν του αυτοματισμού δεν αποκλείεται ο χωρισμός αυτός να υπερνικηθεί δια της τοποθετήσεως της εργασίας επί πνευματικού επιπέδου. Η εργασία όμως εξακολουθεί και εντός του τεχνικού κράτους vα είναι η κυρία δικαιολογία του ανθρώπου εις την ζωήν, έφ όσον αί υπόλοιποι σχέσεις του προς τον κόσμον συντελούνται χωρίς την ούσιαστικήν του επέμβασιν, ώστε ακριβώς σήμερον είς την Δύσιν, οπότε η εργασία χάνει τον άτομικόν της χαρακτήρα και αναφέρεται εις τον οιονδήποτε, ο άνθρωπος να ζεί, για να εργάζεται και να χάνει το νόημα της ζωής του, όταν απαλλάσσεται της εργασίας.<br /><br />Η σύμφυσις ζωής και εργασίας απέκτησεν εις την Δύσιν θρησκευτικόν χαρακτήρα. Τούτο συνέβη υπό την ευλογίαν της Εκκλησίας, εφ όσον η σχέσις του ανθρώπου προς τον Θεόν ύπήρξεν ιδικόν της έργον. Εσήμαινεν όμως με την πάροδον του χρόνου μίαν πνευματικήν εγκατάστασιν του ανθρώπου εντός του κόσμου, μίαν σχέσιν προς την πραγματικότητα, είς το περιθώριον μόνον της οποίας υπήρχε θέσις δια τον Θεόν. Εις την έξέλιξιν των εκκλησιαστικών πραγμάτων της Δύσεως παρουσιάσθη άργότερον η σχέσις προς τον κόσμον ως περιεχόμενον της σχέσεως προς τον Θεόν, η εργασία ως μόνη έκφρασις της θρησκευτικής ζωής. Κατ' αυτόν τον τρόπον ο άνθρωπος διωχέτευσεν είς τον κόσμον όλην την πνευματικήν του δύναμιν.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Εις την Ανατολήν αντιθέτως η εργασία έμεινε τελικώς εκτός της θρησκείας. Όπως και είς την άρχαίαν Ελλάδα, η υλική άπασχόλησις δεν κατώρθωσεν ενταύθα να δικαιωθεί ενώπιον του πνεύματος.</span></strong> Η ανατολική Εκκλησία υπήρξε δια τούτο ο χώρος του κεντρικού γεγονότος της ζωής, της προσωπικής συναντήσεως του ανθρώπου προς τον Θεόν. <strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Τούτο εσήμαινεν, </span></strong>ότι η ανατολική Εκκλησία <strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">δεν εθεώρησεν ως σκοπόν της</span></strong> την κοινωνικήν διαρρύθμισιν της ζωής, αλλά την συμπαράστασιν είς την πνευματικήν προσπάθειαν του ανθρώπου να συνδεθεί προσωπικώς προς το ύπέρτατον πρόσωπον. <strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Κατ' αυτόν τον τρόπον είς την ανατολικήν Έκκλησίαν υπερίσχυσεν η προσευχή, όπως είς την δυτικήν η πράξις.<br /></span></strong><br />Η προσευχή είναι δυνατόν να γίνει χωρίς την έσωτερικήν συμμετοχήν του ανθρώπου, (να γίνεται δηλαδή μηχανικά, σημ Χ.α. ) όπου όμως δημιουργεί το νόημα της, (δηλ πραγματική προσευχή, η νοερά λεγομένη, σημ. Χ.α.) είναι μια εσωτερική πράξις. Η προσευχή ύπήρξεν η θεωρία της Όρθοδοξίας. Η πράξις είναι δυνατόν να γίνει, χωρίς την έσωτερικήν συμμετοχήν του ανθρώπου, είναι όμως δυνατόν να στρέψει και τον έσωτερικόν άνθρωπον πρός τα έξω. Η πράξις υπήρξεν η θεωρία της δυτικής Εκκλησίας. Ο Άγιος της Ανατολής μετουσιώνει την ύλην εις πνεύμα ο άγιος της Δύσεως ιδρύει και οργανώνει κοινόβια. Ο πρώτος ομιλεί ε ί ς τον Θεόν, ο δεύτερος Π ε ρ ί Θεού.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">Η Ανατολή ενδιεφέρθη δια την σχέσιν του ανθρώπου προς τον Θεόν, η Δύσις δια την σχέσιν του ανθρώπου προς την Εκκλησίαν.<br /></span></strong><br />Μέχρι σήμερον το ασκητικόν ιδεώδες συμπίπτει είς την Άνατολήν πρός την ύποτίμησιν των εξωτερικών αναγκών της ζωής. Εις την Δύσιν όμως ο μοναχικός κλήρος μένει εντός του «κόσμου» διευθύνει επιχειρήσεις, ιδρύει Ορφανοτροφεία, επιστατεί νοσοκομείων, (σήμερα Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, σημ. Χ.α.) κατασκευάζει εμπορεύσιμα προϊόντα, επιδίδεται είς επιστημονικά πειράματα. Εν αντιθέσει προς την πολιτικήν απάθειαν της μοναχικής Όρθοδοξίας, τον αυτοπεριορισμόν του ασκητού εντός του μοναστηρίου, τους μοναχούς της χριστιανικής Δύσεως διακρίνει μία πολιτική διάθεσις, δια την οποίαν η μονή είναι το στρατηγείον. Η έφεσις του δυτικού μοναχού να συμμετάσχει είς όσα διαδραματίζονται είς τον κόσμον, να επιχείρησει μίαν εκ των άνω μεταβολήν του κόσμου, μίαν έστω και δια της βίας προσαρμογήν του ανθρώπου είς τας αρχάς της Εκκλησίας, η οποία του αναθέτει συγκεκριμένον τομέα εργασίας, ύπήρξεν η προϋπόθεσις της κοινωνικής δραστηριότητος και του ιεραποστολικού έργου της Εκκλησίας αυτής (της Καθολικής), της επιρροής, την οποίαν ήσκησεν επί των κρατικών ύποθέσεων και συγχρόνως ο όρος της εσωτερικής της οργανώσεως, δια της οποίας μόνη εξ όλων των κοινωνικών ιδρυμάτων της ιστορίας επρόλαβε τας αρχάς του τεχνικού πνεύματος.<br /><br /><strong>Το πρόδρομον της σημερινής τεχνικής κατόρθωμα της Καθολικής Εκκλησίας.<br /><br /></strong>Εντός του εργοστασίου σήμερον οι άνθρωποι διαιρούνται είς κατηγορίας αναλόγως της ιδιαιτέρας των σχέσεως προς το παραγόμενον προϊόν. Μεταξύ των μελών των ομάδων και των εκπροσώπων των ομάδων υπάρχουν άμοιβαίαι εξαρτήσεις και κώδικες συμπεριφοράς. Ό,τι δεν προβλέπει το σχέδιον, εάν ήτο έμπνευσις ένας εκ των εργαζομένων, θα επέφερεν αναστάτωσιν. Η σημασία του συμμετέχοντος είς το έργον έγκειται δια τούτο είς την εκτέλεσιν της εντολής, η οποία του έχει ανατεθεί, εις την λήθην των προσωπικών του υποθέσεων, δηλαδή εις την πειθαρχίαν.<br /><br />Ό,τιδήποτε είναι και θέλει ο άνθρωπος εκτός της σχέσεως προς το έκπληρούμενον σχέδιον, είναι δια την διεύθυνσιν του έργου επουσιώδες(άχρηστο). Οι εργάται εξάλλου γνωρίζουν, ότι η υπόλοιπος ζωή των βασίζεται επί της συμμετοχής των είς την παραγωγήν. Εάν εκεί αποτύχουν, θα μείνουν αστήρικτοι είς τον κόσμον. Εάν αφοσιωθούν είς το έργον, είς τρόπον ώστε να θέλουν και να πράττουν, μόνον ό,τι προάγει την γενικήν προοπτικήν, κερδίζουν την ζωήν των.<br /><br />Υποδειγματικώς ανεπτύχθη ή νέα αυτή σχέσις του ανθρώπου προς τον κόσμον εντός της Καθολικής Εκκλησίας. Η εργασία, χειρωνακτική ή πνευματικής φύσεως, απέκτησε μίαν μεταφυσικήν δικαιολογίαν αναλόγως της ικανότητος του ανθρώπου να παραβλέψει την προσωπικήν του ζωήν, πολύ περισσότερον να την δικαιολόγησει δια της συμβολής του εις την εκπλήρωσιν ενός σχεδίου, το οποίον επέβαλλε προ παντός άλλου την ύπακοήν. Η επιδίωξις αυτή του συστήματος, η όργάνωσις της σωτηρίας, η κατάταξις των σωζωμένων, η θέλησις της εξαπλώσεως χάριν της δυνάμεως, επειδή το σύστημα επέτρεπε την άναδίπλωσίν του, την ύπαγωγήν νέων ενοτήτων ως αύξησιν του κύρους της δι όλα αρμοδίας αρχής, η οποία θεωρεί την πειθαρχίαν ως πρώτην αρετήν και προσφέρει την λύτρωσιν ως ανταμοιβή της υποταγής, υπήρξε το ιστορικώς άνευ παραδείγματος και δια την παγκόσμιον έννοιαν της τεχνικής πρόδρομον εύρωπαϊκόν κατόρθωμα της Καθολικής Εκκλησίας. Τούτο εσήμαινεν, ότι δια πρώτην φοράν είς την ιστορίαν η έννοια της εργασίας ως πράξεως κατ' επιταγήν ανελάμβανε να στήριξη την ζωήν π ν ε υ μ α τ ι κ ώ ς.<br /><br />Εάν είς την Ελλάδα ο άνθρωπος έδικαιολόγησε τον άνθρωπον δια της θεωρίας, εφ' όσον δηλαδή, χωρίς να εργάζεται, έπραττε μίαν εσωτερικήν πράξιν, δια την οποίαν ήτο ο ίδιος υπεύθυνος, αυτήν την φοράν ο άνθρωπος δικαιολογείται δια της πράξεως, εφ' όσον δηλαδή εργαζόμενος συντελεί είς την πραγματοποίησιν αποφάσεων, δια τας οποίας δεν φέρει την εύθύνην. Δια της Καθολικής Εκκλησίας η εργασία εγκαινιάζει την ευρωπαϊκήν της σταδιοδρομίαν ως πνευματικόν θεμέλιον της υπάρξεως. Κατ' αυτόν τον τρόπον η Εκκλησία προετοιμάζει τον Ευρωπαίον δια την υπαγωγήν του άργότερον είς το στράτευμα των κρατών, τα οποία επρόκειτο ν' αφαιρέσουν τα κοσμικά της δικαιώματα και εν συνεχεία δια την τοποθέτησίν του, όπου τον κατέτασσεν ο τεχνικός προγραμματισμός, ώστε η πράξις, την οποίαν δεν διεμόρφωσεν ο ίδιος, να γίνει και ο υλικός και ο πνευματικός όρος της ζωής του.<br /><br />Σπ. Κυριαζόπουλος<br />«Η καταγωγή του τεχνικού πνεύματος»<br />Αθήνα 1965.<br />Σελ. 160-165</p>Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-79270341574749768802008-01-25T11:00:00.000+02:002008-01-25T11:29:04.377+02:00π.Παναγιώτης Καποδίστριας -Μικρό ανθολόγιο Ελληνικού Χαϊκού (21x2 δείγματα γραφής).(4)<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img99.imageshack.us/img99/30/haikukapodistriaskt6.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">1.Δ.Ι. ΑΝΤΩΝΙΟΥ<br /></span></strong>(«Χάϊ-Κάϊ και Τάνκα». Έρμης 1981)<br /><br />Όρκοι και πόνος:<br />ασυλλόγιστο πάθος,<br />όταν ξεπέφτουν.<br /><br />Στέρνα και πίνει<br />την ψυχή μας σταγόνα<br />τούτος ο κόσμος.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">2.ΕΙΡΗΝΗ ΘΩΜΑΪΔΟΥ<br /></span></strong>(«Χάϊ κάϊ ή Χαϊκού... όπως θέλετε», χ.τ.χ.χ.)<br /><br />Στα πρόσωπα μας<br />οί ένοχες των καιρών<br />εφησυχάζουν.<br /><br />Τα δέντρα γυμνά<br />δεξιά-ζερβά στο δρόμο<br />σαν την ψυχή μου.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">3.ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ<br /></span></strong>(«Φωτοειδή Νερά», Ύλήεσσα 1992)<br /><br />Καλά είναι κι έτσι.<br />Με βγαλμένα τα μάτια<br />βλέπεις τα μέσα.<br /><br />Όλβιος λόγος<br />στημονίζει τα νερά<br />και την ψυχή μου.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">4.ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΝΤΩΝΗΣ</span></strong><br />[«Τρία τρυφερά χάϊ-κάϊ», Έμβόλιμον 14-15(1992)44]<br /><br />Η ποίηση μου<br />έβαλε τα καλά της<br />μόνο για σένα.<br /><br />(«Τρία φανερά χάϊ- κάϊ», 6.π.)<br />Η θάλασσα ναί.<br />Πάλι το ποίημα μου το<br />πλημμυρίζει.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">5.ΗΛΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΣ<br /></span></strong>(«Το έρημο Λυκόφως», Αστρολάβος 1992)<br /><br />Ποιός αδηφάγος<br />ζόφος του ασύλληπτου<br />ρουφά τον κόσμο;<br /><br />Τάχα ποια νύχτα<br />γνωρίζουμε άπ' όλες;<br />Την τελευταία.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">6.ΤΑΣΟΣ ΚΟΡΦΗΣ<br /></span></strong>(Παυσίλυπα, Πρόσπερος 1987)<br /><br />Στάλα τη στάλα<br />βάθυνες την ψυχή μου,<br />θα την ραγίσεις.<br /><br />Αλγη από μνήμες.<br />Αγκάλιασε με. Πες μου:<br />«Δεν είσαι νεκρός».<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">7.ΝΙΚΟΣ Β. ΛΑΛΑΣ</span></strong><br />(«Πανοπλία σε τιμή ευκαιρίας», Αθήνα 1974)<br /><br />Δάκρυ χέουσα<br />ή ποίηση στολίζει<br />τους σκοτωμένους.<br /><br />Τυφλό γεράκι<br />το κλάμα σου θολώνει<br />το βλέμμα του ήλιου.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">8.ΖΗΣΙΜΟΣ ΛΟΡΕΝΤΖΑΤΟΣ<br /></span></strong>(«Αλφαβητάρι», Αθήνα 1969)<br /><br />Που 'ναι το τέλος;<br />Εν αρχή ην ό Λόγος<br />εμείς στη μέση.<br /><br />Εδώ σου γράφω<br />τα δε σου θέλει φέρει<br />ο ταχυδρόμος.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">9.ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΡ. ΝΟΜΠΕΛΗΣ</span></strong><br />«ΠέντεΧάϊ-Κάϊ», Νουμάς 32(1994)4)<br /><br />Περιβόλι μου<br />μια ζωή σε ποτίζω<br />με το δάκρυ μου.<br /><br />Φτωχό κεράκι<br />ποιόν καημό να είχες<br />κι έλυωσες έτσι!<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">10.ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ<br /></span></strong>(«Ποιήματα», Αθήνα 1988, τ, 2)<br /><br />Το φως αφήνει<br />κάποτε μια δική του<br />πάνω μας στάχτη.<br /><br />Απ' τα κορμιά μας<br />παίρνουνε τα ρούχα τους<br />τ' άπονα χρόνια.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">11.ΓΙΩΡΓΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ<br /></span></strong>(«Τριαντατρία Χαϊκού», Στιγμή 1990)<br /><br />Ολοι χωράμε<br />οι ζωντανοί κι οι νεκροί<br />σ' ένα ποίημα.<br /><br />Το ένα σου μάτι<br />στο ποίημα και τ' άλλο<br />να σε δικάζει.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">12.ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ-ΠΑΝΟΥ<br /></span></strong>(«Μετάληψη βιωμάτων», Αθήνα 1993)<br /><br />Ανυπόμονος,<br />στο υπερούσιο θαύμα<br />πραγματώνεσαι.<br /><br />Την πόρτα κλείνω.<br />Βηματισμοί στη νύχτα<br />άοπλος φόβος.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">13.ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ<br /></span></strong>(«Γραφέως κάτοπτρον» Ύψιλον 1989)<br /><br />Ως κι ο αέρας<br />Το κορμί σου φυσώντας<br />σπούδασε γλύπτης.<br /><br />Κρίνο βαστάω<br />κι έχω ντύσει με χώμα<br />τον άγγελο μου.<br /><br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">14.ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ<br /></span></strong>(«Ό θόλος», Αθήνα 1977)<br /><br />Στις λεπτομέρειες<br />του ταξιδιού<br />το λάδι για το σώμα.<br /><br />Σύμφωνα με τις σκιές<br />ένας καιρός·<br />Έθνικό νόμισμα.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">15.ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΙΛΛΑΣ<br /></span></strong>[«Πέντε Χαϊκού», Έμβόλιμον 14-15(1992)115]<br /><br />Φοράει τον ίσκιο<br />των παιδικών μου χρόνων<br />δέντρο μονάχο.<br /><br />Βράδυ και πέφτει<br />του αδελφού μου ο ίσκιος<br />βαρύς εντός μου.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">16.Ιερομόναχος ΣΥΜΕΩΝ<br /></span></strong>(«Συμεών μνήμα», Άγρα 1994)<br /><br />Αφρός θαλάσσης<br />και ίριδίζει: μέσα<br />ιχθύς υπάρχω.<br /><br />Ποια πληγή τάχα<br />μέσα σε πολυτρίχια<br />γεννά το δάκρυ;<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">17.ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΕΡΡΑΣ<br /></span></strong>(«Σταγόνες σε μαύρο λευκό», Περίπλους 1994)<br /><br />Να ξεσπυρίζεις<br />τη Στιγμή από ρόδι<br />αιωνιότητας.<br /><br />Φόνισσα πόλη·<br />την ποινή ξεπληρώνουν<br />σώμα και αυλή.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">18.ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ</span></strong><br />(«Ποιήματα, Δεκαέξι Χάϊκου», Ίκαρος 1977)<br />Που να μαζεύεις<br />τα χίλια κομματάκια<br />του κάθε ανθρώπου.<br /><br />Τούτη η κολόνα<br />έχει μια τρύπα, βλέπεις<br />την Περσεφόνη;<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">19.ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΑΤΣΟΥ<br /></span></strong>(«Χρόνος», Ίκαρος 1981)<br /><br />Ακούω κρουνούς·<br />μια σταγόνα ζητάω<br />να ξεδιψάω.<br /><br />Ό μέγας άνεμος<br />βουητό, εκείνος κι εγώ,<br />ελευθερία.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">20.ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΥΔΡΑΙΟΣ<br /></span></strong>(«Τρίχορδα»)<br /><br />Οι ηλιαχτίδες<br />κόπηκαν όλες στα δυο<br />άπ’ τις οβίδες.<br /><br />Στούς δρόμους είδα<br />αγέννητους ανθρώπους<br />να μας δικάζουν.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(0, 102, 0);">21.ΜΑΤΣΗ ΧΑΤΖΗΛΑΖΑΡΟΥ<br /></span></strong>[«21 τρίστιχα», Η Λέξη ΙΙ (1982)24 εξ.]<br /><br />πόσην αγάπη<br />εσύ Χάροντα στυγνέ<br />ρήμαξες φέτος<br /><br />μείνε σε μένα<br />τη λύπη να φοβάσαι<br />όχι τα γέλια.<br /><br />Τελειώνοντας την αναδημοσίευση του χαϊκοφελούς πονήματος σε τέσσερις συνέχειες στον Αναγνώστη να ευχαριστήσουμε τον δημιουργό του… <a href="http://pakapodistrias.blogspot.com/">π.Παναγιώτη Καποδίστρια</a>, που μας επέτρεψε να τονε κλέψουμε και να του ευχηθούμε (ποιητική αδεία) να είναι ο πάντοτε μελιζόμενος και μη διαιρούμενος, ο πάντοτε εσθιόμενος και μηδέποτε δαπανώμενος, αλλά τους μετέχοντας αγιάζων.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-53135962607179360812008-01-23T21:17:00.000+02:002008-01-25T11:28:37.155+02:00π.Παναγιώτης Καποδίστριας - Λογομαχία για την Τέχνη του ποιητικού ακαριαίου στην Ελλάδα (3)<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img99.imageshack.us/img99/30/haikukapodistriaskt6.jpg" border="0" /></a></p><br /><br /><br /><br />Είχαν ήδη αναπτυχθεί οι παραπάνω θέσεις-προτάσεις μας για ένα «ελληνικό Χαϊκού», όταν δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό «Νέα Εστία» (15 Φεβρουαρίου 1995, σελ. 248-251) ένα ενδιαφέρον και ιδιαίτερα κατατοπιστικό από πολλές απόψεις κείμενο του Θ. Δ. Φραγκόπουλου υπό τον εύγλωττο τίτλο «Λίγα για τα Χάϊ - Κάϊ και την ιαπωνική ολιγόστοιχη ποίησι». Αντιγράφουμε δω τον επίλογο του, διότι αφορά κυρίως στο φαινόμενο της εισχώρησης κι επικράτησης του ιαπωνικού αυτού ποιητικού είδους στη λογοτεχνική δραστηριότητα του τόπου μας:<br /><br />«Μεγάλος διδάσκαλος, ο Σεφέρης, πού αποφασιστικά επηρέασε τον τρόπο γραφής στον τόπο μας την τελευταία εξηκονταετία, επέβαλε καί την μορφή γραφής των Χαϊκού στην Ελλάδα. Δυστυχώς, όπως έγινε και γενικότερα, ο Σεφέρης, μεγάλος ο ίδιος ποιητής, αποτέλεσε κακό μιμητικό πρότυπο, διευκολύνοντας την παραγωγή ανεξέλεγκτης στιχόρροιας από αδόκιμους μαθητές, πού δεν διείδαν τις εγγενείς δυσχέρειες πού ενυπήρχαν σ’ αυτούς τους τρόπους γραφής. Άγνοια, αμάθεια και ακρισία πολλαπλασιάστηκαν ασφυκτικά, ενώ το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα υποβαθμίσθηκε. Ειδικότερα, η φόρμα της Ιαπωνότροπης ποίησης σαφώς παρεξηγήθηκε από τους αδαείς. Τουλάχιστον ο Σεφέρης (και ο Αντωνίου) ήταν ενήμερος στη δομή του τριστίχου όλες οι κατασκευές του είχαν τη σωστή μέτρηση των συλλαβών 5- 7-5:<br />Άδειες καρέκλες<br />Τα αγάλματα γύρισαν<br />στ' άλλο μουσείο.<br /><br />Πέντε συλλαβές, στον πρώτο και τρίτο στίχο (με συνιζήσεις) και εφτά στον δεύτερο. Αυτή η νομοτέλεια δεν ακολουθήθηκε από τους μιμητές του, στον μεγαλύτερο βαθμό. Απ' εναντίας, ανεξέλεγκτα έδειξαν το μέτρο της άνενημερότητάς τους. Στό τυφλοσόκκακο, πού ο Σεφέρης οδήγησε την νεοελληνική ποίηση με το ένθεο, αλλά παρεξηγημένο, παράδειγμα του, τα Χάϊ-Κάϊ αποτελούν μια δαχτυλοδειχτούμενη λακκούβα παχυλής θρασύτητας».<br /><br />Ο Θ. Δ. Φραγκόπουλος μεσ’ από κάποιους οξείς σχολιασμούς του διαπιστώνει μια πραγματικότητα, με την οποία σε γενικές γραμμές δεν θα διαφωνήσουμε. Χρειάζεται μάλιστα να επισημανθεί, ότι όντως δεν είναι καθόλου εύκολο, να συνυφανθούν από τη μια στιγμή στην άλλη η δυτική παιδεία καί νοοτροπία με αυτήν της τόσο μακρινής για μας Ανατολής, η μια φιλοσοφική ή θρησκευτική παράδοση με την άλλη, οι οποίες εντέλει εκφράζονται (και μεσ’ από την Ποίηση του κάθε λαού. Οι εκτιμήσεις όμως αυτές έρχονται να ενισχύσουν τίς δικές μας προτάσεις, πού αναλύθηκαν παραπάνω, για μια λειτουργική δηλαδή σύζευξη του ποιητικού εκείνου είδους με τη δική μας κουλτούρα, με δεδομένο πάντοτε, ότι το Χαϊκού έχει πια μορφώσει το δικό του τοπίο (καλώς ή κακώς είναι άλλο ζήτημα) στη λογοτεχνική ενδοχώρα του δυτικού κόσμου, κυοφορώντας και παράγοντας ολοένα νεώτερα άξιολογώτατα - πιστεύουμε εμείς- τρίστιχα.<br /><br />Το αν αυτή η παραγωγή («ανεξέλεγκτης στιχόρροιας από αδόκιμους μαθητές» κατά τον Θ. Δ. Φ.) προέρχεται από κακή μίμηση του εγχειρήματος του Γιώργου Σεφέρη, είναι μια θέση με την οποία ο μελετητής μπορεί κατ' αρχήν να συμφωνήσει. Ας μην αποκλεισθεί όμως το δικαίωμα του νεοέλληνα πνευματικού ανθρώπου, ως πολίτη ενός ασύνορου πια κόσμου, να ένδίδει -χωρίς αναγκαστικά «παχυλή θρασύτητα» - στη θελκτική γοητεία (και) του ιαπωνικού αυτού τρόπου γραφής, πού τόσο μακριά (αλλά καί όσο κοντά από άλλη μυστική οδό) βρίσκεται στη δική του ιδιοσυγκρασία. Άς μη φοβηθούμε την υπαρκτή όντως πιθανότητα, η συνεύρεση (διασταύρωση) αυτή να καρπίσει κάποτε τερατούργημα. Ας εμπιστευθούμε πάντως και πάλι τον Έλληνα. Όπου κι αν φύγει -είτε με την έννοια του τόπου, είτε μ' αυτήν του τρόπου- θα μεταφυτεύσει εκεί, σαν άλλος Αλέξανδρος, το μεγαλείο με το οποίο ο ελληνικός χωροχρόνος τον έχει γόνιμα επιφορτίσει, γι' αυτό ακριβώς παραπάνω εμφατικά ισχυρισθήκαμε, ότι ο τρόπος του Χαϊκού, εφόσον ήδη έχει χρησιμοποιηθεί και από Έλληνες λογοτέχνες, μπορεί να γίνει όχημα εκφοράς της Έλληνικής Παιδείας.<br /><br />Προς τούτο ακολουθεί εδώ ένα μικρό Ανθολόγιο Ποίησης Χαϊκού -δείγμα γραφής είκοσι ενός τουλάχιστον Νεοελλήνων Ποιητών- όπου φαίνεται καθαρά η ζητούμενη αυτή σχέση, την οποία υποστηρίξαμε σε αυτό μας το μελέτημα.<br />Και κάτι ακόμη, χάριν της Ιστορίας: Ισχυρίζεται στο κείμενο του ο Θ. Δ. Φραγκόπουλος, ότι «όλες οι κατασκευές του (εννοείται, του Σεφέρη) είχαν τη σωστή μέτρηση των συλλαβών 5-7-5». Και όμως... Μ’ ένα προσεκτικότερο κοίταγμα των σεφερικών τριστίχων, αμέσως διαπιστώνει ο αναγνώστης, ότι από τα «Δεκαέξι Χαϊκού»του ποιητή, το μεν υπό την ένδειξη ΣΤ’ έχει έξασύλλαβο τον δεύτερο στίχο, άρα μιλάμε για σύνολο δεκαέξι και όχι δεκαεπτά συλλαβών, δηλαδή 5-6-5<br />( «Συλλογισμένο<br />το στήθος της βαρύ<br />μες στον καθρέφτη.»)<br />το δε υπό την ένδειξη ΙΣΤ, ενώ πρόκειται για δεκαεπτα-σύλλαβο, δεν ακολουθεί αυστηρά τη γνώριμη φόρμα του Χαϊκού, αλλά εμφανίζεται το παράδοξο σχήμα συλλαβών 2-8-7:<br />«Γράφεις•<br />το μελάνι λιγόστεψε<br />η θάλασσα πληθαίνει.»<br /><br />Παρά τις διαπιστούμενες αυτές μικρές χαλαρότητες στη φόρμα των δύο αυτών τριστίχων, σε τίποτε οπωσδήποτε δεν άλλοιώνεται η ευστοχία του «ακαριαίου» πού επιδιώκει ο Σεφέρης, αλλά εννοείται βέβαια, ότι ετούτη η παρέκκλιση από τον κανόνα του Χαϊκού δεν επιτρέπεται να λειτουργεί σαν παράδειγμα και κάποτε σαν άλλοθι για κάποιους από τους μεταγενέστερους θιασώτες του είδους, γιατί τότε στις περιπτώσεις αυτές θα βρίσκει δικαιολογημένα εφαρμογή ο λόγος του Φραγκόπουλου περί «παχυλής θρασύτητας».<br />Είναι πάντως σαφές, ότι η δεκαεπτασύλλαβη πειθαρχία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, το πλέγμα ασφαλείας, για ν' άνθέξει το ποιητικό οικοδόμημα του Χαϊκού την πυκνότητα του περιεχομένου και τούτο κανείς ποτέ δεν πρέπει να το παραθεωρεί <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(12)</span>.<br /><br /><hr align="left" width="95%"><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0); font-weight: bold;">12.</span> Ο Νάσος Βαγενάς στο ποιητικό του «Περιπλάνηση ένόςμή ταξιδιώτη» Εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1986, σ. 24 εξ., δημοσιεύει τέσσερα μικρά ποιήματα υπό τον τίτλο "ΧΑΪΚΟΥ". Παρατηρούμε όμως, ότι οι συλλαβές των στίχων του καθενός από αυτά είναι εντελώς ασύμβατες με την ιαπωνική τεχνική: Το τρίστιχο Ι έχει 7-8-8 συλλαβές, το II έχει 6-8-4, το III έχει 6-3-8 (αυτό τουλάχιστον είναι δεκαεπτασύλλαβο) καί το IV είναι τετράστιχο με 6-7-9-6 συλλαβές. Στή σελίδα 32 του ίδιου βιβλίου δημοσιεύει επίσης υπό τον τίτλο "ΧΑΪΚΟΥ" (προϊδεάζοντας αμέσως για το ανάλογο τρίστιχο) ένα ένδεκάστιχο ποίημα τριών στροφών. Η πρώτη στροφή (τετράστιχη) έχει 4-4-2-4 συλλαβές, ή δεύτερη (τετράστιχη) έχει 4-6-1-3 και η τρίτη (τρίστιχη) 4-6-6 συλλαβές. Είναι κατάδηλο, ότι ο Βαγενάς και στις δυο περιπτώσεις δεν τηρεί τα πρότυπα του είδους, αλλά σπάζει ολοσχερώς την κλειστή φόρμα του Χαϊκού, παρότι τιτλοφορεί τα ποιήματα του έτσι. Αντιγράφουμε δειγματοληπτικά το IV (σελ. 25): «Ζεστό. Ανθισμένο /λιβάδι. Ξαπλωμένη /ή αγελάδα τον τίποτα / μασάει συνεχώς». Επίσης εκείνο της σελίδας 32: «Τσαπατσουλιές / του γαλάζιου. / Ό,τι / απομένει /αλάνθαστο /είναι μια χνουδάτη /μώβ / πετσέτα /στον αυχένα, /ενός ιδρωμένου /τερματοφύλακα».Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-37503086.post-10716612563437928282008-01-18T19:32:00.000+02:002008-01-25T11:28:07.631+02:00π.Π. Καποδίστριας - Προϋποθέσεις και Θέσεις για ένα Έλληνικό Χαϊκού (2)<p align="center"><a href="http://imageshack.us/"><img alt="Image Hosted by ImageShack.us" src="http://img99.imageshack.us/img99/30/haikukapodistriaskt6.jpg" border="0" /></a></p><br />«Κάθε μορφωμένος Ιάπωνας γνώριζει την Ιλιάδα, την Οδύσσεια και τα λυρικά ποιήματα της Σαπφούς και του Αλκαίου. Αυτά τα επικά ποιήματα είναι τόσο κλασικά όσο και ο Παρθενώνας. Τα ιαπωνικά Χαϊκού είναι σαν τις ξύλινες παγόδες: παρ’ όλο πού είναι μικρά σε μήκος έχουν μεγάλη δύναμη μέσα τους». Σονόο Ουτσίντα <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(5)<br /></span><br />Η δεκαεπτασύλλαβη επικράτεια του ιαπωνικού αυτού ποιητικού είδους οριοθετεί την απαίτηση του πνεύματος για αποτύπωση μιας πολύτροπα ωραίας στιγμής και τη διάσωση της, οπότε το άπαξ γεγονός προάγεται σ' ένα διαρκές γινόμενο. Εκείνο πού πρέπει να προσεχθεί πολύ εδώ είναι, ότι για να διασωθούν τα περικλειόμενα στο τρίστιχο, χρειάζεται να φέρουν αφ’ εαυτών τις δυναμικές γι’ αυτό. Διατηρώ την πεποίθηση, ότι το τρίστιχο πού καταλήγει σαν απλή χρονογραφική καταγραφή μιας κάποιας συγκλονιστικής έστω εμπειρίας από την έξω ή τη μέσα μας φύση, τελικά δεν έχει καί πολλά σημαντικά να προσφέρει, αν δεν φέρει αφ' εαυτού τα στοιχεία της διάσωσης του. Στή συναλληλία της ουσιαστικής καί ρηματικής εκδοχής του κρύβεται, πιστεύω, το μυστικό καί το μυστήριο ταυτόχρονα της λειτουργικότητας του. Εννοώ, ότι το εν χρήσει κεντρικό ρήμα σ' αυτό ειδικά το τρίστιχο, είναι αναγκαίο να μεταγγίζει κατά τρόπο καίριο καί αμετάκλητο τη γονική ουσία του στα ουσιαστικά ονόματα της περίστασης, προσδίδοντας τους έτσι όλα εκείνα τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της ποιητικής επιβίωσης του υποκειμένου ή του αντικειμένου πολύ μετά την παρέλευση της ιστορικά πρώτης συγκίνησης. Κι αν ακόμη κάποτε το ρήμα δεν καταγράφεται αλλά υπονοείται από τα συμφραζόμενα, διατηρεί και τότε την καταλυτική του ιδιότητα, ύποφώσκουσα εδώ και ίσως έτσι περισσότερο δηλωτική των πραγμάτων.<br /><br />Στό ποθούμενο (την κατά τρόπο βραχύ και απόλυτο δηλαδή εκφορά της στιγμής) συμβάλλει αποφασιστικά η δεκαεπτασύλλαβη αυστηρότητα της φόρμας του Χαϊκού. Κι αν θέλουμε να συγκεκριμενοποιήσουμε τη συλλογιστική μας πάνω στο αν και κατά πόσο θα ήταν εφικτό να υπάρξει ελληνική εκδοχή του Χαϊκού, παραπέμπουμε αναλογικά, πλην ανεπιφύλακτα, στα λογοπλεκτικά έπιτεύγματα των αρχαίων Έλλήνων Λυρικών και μάλιστα της τέχνης του επιγράμματος, όπου ο αύτοπεριορισμός του δημιουργού στην πειθαρχία της φόρμας και η υπακοή του στους κανόνες της αφαίρεσης καρποφόρησαν με τέτοια έξαρση, ώστε δικαιολογούμαστε να μιλάμε, όχι απλά για λογοτεχνήματα, αλλά για γλυπτική του λόγου. Άρα, ο σύγχρονος έλληνας ποιητής, κοινωνός των πολιτιστικών ρευμάτων του κόσμου, αλλά και φορτωμένος ανά πάσα στιγμή, σα νεώτερος Άτλας, με το φορτίο-κληρονομιά της αρχαϊκής του Ποιητικής, αργότερα μάλιστα έπωμιζόμενος την ύμνοποιητική της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, γνωρίζει καλά τις εντολές της πειθαρχίας στους κάθε λογής κανόνες της Τέχνης, με στόχο πάντοτε τη διαυγέστερη μόρφωση του Λόγου και την αξιοποίηση των μυχιέστερων πτυχών του. Από τη διαπίστωση αυτή προκύπτει και η ακόλουθη πρόταση: Εκεί πού χρειάζεται να υπάρξει μια σοβαρή ελληνική διαφοροποίηση ως προς το ιαπωνικό χαϊκού είναι, ότι το ελληνικό ανάλογο τρίστιχο δικαιούται να συμπεριφέρεται άνετα σαν ένα είδος γνωμικού ή και σαν φιλοσοφικό απόφθεγμα, χωρίς ετούτο να σημαίνει, ότι, μεσ' από το φυσιολατρικό ή και φυσιοκρατικό στιγμιότυπο, πού απαιτεί ο κανόνας του ιαπωνικού χαϊκού, αποκλείεται η φιλοσοφική διάθεση και διάσταση. Αξίζει μάλιστα εδώ να υπογραμμισθεί, ότι η εν γένει φιλοσοφία των Ιαπώνων, η οποία περνάει με σαφήνεια και σ' αυτήν ακόμη την αρχιτεκτονική των κήπων τους <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(6)</span>, θέλει να βλέπει σύνολο τον κόσμο μέσα στο παραμικρό στιγμιότυπο από τη φύση. Τίποτα δηλαδή μέσα στο χαϊκού δεν συμμετέχει συμπτωματικά ή άνευ λόγου. Όλα είναι προμελετημένα <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(7)</span>.<br /><br />Εμπιστευόμενοι πάντως εμείς οι Έλληνες τους ευθύτατους δρόμους της προ- και μετα-χριστιανικής Παράδοσης μας και μπολιάζοντας με τη δική μας Παιδεία την ιδιάζουσα τεχνική του είδους αυτού, προτείνουμε να προχωρήσουμε βαθύτερα, ώστε ν' αναζητηθεί το «φυσικό καλό» (Naturschonheit) πίσω από τις πρισματικές μεταλλάξεις του «φυσικού φωτός» των Σχολαστικών, κάτι πού ενδεχομένως θα επηρεάσει εξελικτικά και την αποκαλούμενη «φυσική θεολογία» (Physikotheologie, κατά τον Derham). Με άλλα λόγια, ο Ποιητής, αιχμαλωτίζοντας μέσα στο δεκαεπτασύλλαβό του τις κινήσεις, αποχρώσεις, τροπές και ανατροπές, τους ήχους, τα ενεστώτα και τα μέλλοντα, τα ύπο- και αντι-κείμενα του περιβάλλοντος κόσμου, συμβάλλει καθοριστικά στο ν’ αναφανεί εξ αποκαλύψεως σχεδόν το φως της θεϊκής καταγωγής καί του προορισμοί) τους, ένα μυστικό φως, πού συνήθως δεν προσλαμβάνεται άμεσα με την πεπερασμένη μας όραση. Μεσ' από μια τέτοια διαδικασία χειραγωγείται και η τυχόν θεολογούσα διάνοια, ώστε, προσεγγίζοντας π.χ. τη στωική σκέψη του Χρυσίππου, να βεβαιωθεί περί του θείου είναι από τη σκοπιμότητα της ύπαρξης των φυσικών όντων.<br /><br />«Το Χαϊκού», επισημαίνει ο πρέσβυς Uchida, εξελίχθηκε σε ένα ποίημα πού εκφράζει βαθιά συναισθήματα από τον φυσικό κόσμο, συμπεριλαμβάνοντας και τον άνθρωπο. Αυτό είναι επακόλουθο της πατροπαράδοτης ιαπωνικής ιδέας ότι ο άνθρωπος είναι αναπόσπαστο στοιχείο της φύσης όπως τα ζώα και τα φυτά και ότι πρέπει να ζει σε αρμονία με αυτά. Η ιδέα αυτή διαφέρει από την δυτική νοοτροπία κατά την οποία ο άνθρωπος θεωρείται ως ανεξάρτητος από την φύση και, ίσως, ανώτερος απ' αυτήν <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(8)</span>. Ο Ανθρωπος, μέσα στο τρίστιχο πού εμείς εισηγούμαστε κατέχει ρόλο διαφοροποιημένο: Δεν κρατά θέση απλού παρατηρητή ή ενός καλορυθμισμένου εξαρτήματος μιας κάποιας φυσικής μηχανής. Συμπλέοντας κατ' αρχήν με την αρχαιοελληνική φιλοσοφία, δεν μπορούμε παρά να τον αντιμετωπίσουμε σαν «μικρόκοσμο», με την έννοια, όχι μονάχα της περίληψης του σύμπαντος στον εαυτό του, αλλά και σαν κατόχου της δυνατότητας να γνωρίσει καί να προσλάβει τα του κόσμου. Σημαίνουσα και χρησιμότατη όμως είναι και η θεώρηση, πού συν τω χρόνω διαμορφώθηκε από την Χριστιανική Ανθρωπολογία, εκφρασμένη σε πλείστα όσα σημεία της Ελληνικής Πατρολογίας και της εν γένει Ιεράς Παραδόσεως, μια προωθημένη όντως θεώρηση, η οποία μπορεί να δράσει σαν καταλύτης μέσα στο ελληνικό τρίστιχο, προσδίδοντας του έτσι μιαν ιδιαιτερότητα έκτακτη. Σύμφωνα με αυτήν, ό θεωρημένος παλαιότερα ως «μικρόκοσμος» άνθρωπος προάγεται τώρα σε «κόσμον δεύτερον έν μικρώ μέγαν» (ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος) και τούτο, κατά τον Άγιο Νικόδημο τov Αγιορείτη, «δια το πλήθος των δυνάμεων ας περιέχει, και μάλιστα της λογικής και νοεράς και θελητικής, τας οποίας ο αισθητός και μέγας ούτος κόσμος ουκ έχει εντός δε του μικρού κόσμου, δια την αίσθησιν μόνον ήν αυτός περιέχει...» <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(9)</span>.<br /><br />Διατηρούμε την πεποίθηση, ότι αν στο περί ου ο λόγος δεκαεπτασύλλαβο<br />μεταχειριστούμε αυτές τις ρωμαίϊκες δομικές σταθερές, θα το έχουμε στα σίγουρα προσαρμόσει στα έλληνικά (με όλες τις έννοιες) μέτρα, αξιοποιώντας διαχρονικά και καρποφόρα τον αστείρευτο πλούτο της Παράδοσης μας. Ανακεφαλαιώνοντας την μέχρι τώρα συλλογιστική μας, έχουμε ισχυρισθεί, ότι:<br /><br />α) Το ιαπωνικό Χαϊκού δεν είναι και τόσο ξένο τελικά πρός την ελληνική ποιητική αυτοσυνειδησία και γι'αυτό ακριβώς στις μέρες μας και στον τόπο μας γνωρίζει απροσδόκητη άνθιση. Αυτό άκριβώς το γεγονός δείχθηκε άλλωστε καθαρά με τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Χαϊκού, τον οποίον πραγματοποίησε, αρχές του 1993, για πρώτη φορά στη χώρα μας, η Πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Ελλάδα <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(10)</span>. Τα υποβληθέντα έργα των υπέρ των εξήντα συμμετασχόντων Ελλήνων ποιητών κρίθηκαν στο Τόκιο, όπου συγκεντρώνονται τα Χαϊκού απ' ολόκληρο τον κόσμο. Στις 29 Μάιου 1993, ο πρέσβυς Σονόο Ούτσίντα, Πρόεδρος του «Haiku International Association» και μέλος της εξεταστικής Επιτροπής του Διαγωνισμού, σε διάλεξη του κατά την απονομή των Βραβείων στο Κολλέγιο Αθηνών, υπογράμμισε το φαινόμενο καί τη σημασία της άνοιξης του ποιητικού αυτού είδους στην Ελλάδα.<br />Αξίζει να καταγραφούν εδώ τα πέντε βραβευθέντα Χαϊκού <span style="color: rgb(153, 0, 0);">(11)</span>, τα οποία όμως εναρμονίζουν τη δόμηση τους με την ιαπωνική απαίτηση για το είδος (σκηνή από τη φύση, απεικόνιση μιας εποχής του χρόνου) και όχι με αυτήν πού προτείνει το παρόν μελέτημα:<br /><br /><strong>Ρούμπη Θεοφανοπούλου</strong><br />Πράσινα πεύκα<br />γεύση μαύρων αχινών<br />αλμυρό ρίγος.<br /><br /><strong>Ευγενία Δημητρακάκη Σιάμα</strong><br />Σειρά οι λεύκες<br />τρεμοπαίζουν τα φύλλα<br />μέσα στο βοριά.<br /><br /><strong>Παναγιώτης Καποδίστριας<br /></strong>Ξάφνου το φίδι<br />ν' άποδερματώνεται<br />το φιλδισένιο.<br /><br /><strong>Σοφία Καριπίδου<br /></strong>Νιφάδες χιονιού<br />στη χούφτα μικρού παιδιού<br />λιώνουν απαλά.<br /><br /><strong>Γεώργιος Βλάχος</strong><br />Κίτρινα φύλλα<br />κοίτα στο πρωτοβρόχι<br />πώς λαμποκοπούν.<br /><br />β) Ή ατμόσφαιρα ενός άψογα δομημένου ελληνικού Χαϊκού κρατά την ίδια μυστηριακή εύωδία κι έκσταση με κείνη των αρχαϊκών μαντικών ρημάτων, των παλαιοδιαθηκικών προφητειών και του μετα-πραγματικού λόγου του Ιωάννου του εν Πάτμω. Χρειάζεται να διευκρινισθεί όμως εδώ, ότι η εκτίμηση μας αυτή δεν κρύβει καμμιά υπόνοια συγγένειας με τον κατά καιρούς διαπιστούμενο σε πλείστες όσες εκφάνσεις του πνευματικού μας βίου θρησκευτικό και θρησκειολογικό συγκρητισμό, ο οποίος εντέλει περιπλέκει το νου και βλάπτει ούτως ή άλλως την ποιότητα του παραγόμενου πολιτιστικού αγαθού. Απλώς εννοούμε, ότι στην Ποίηση, όταν αυτή λειτουργεί και λειτουργείται, είναι οπωσδήποτε εφικτή η διάσωση του πρωτογενούς συναισθήματος (πού επιδιώκεται πάντως μέσω του Χαϊκού) ή έστω της ατμόσφαιρας του και η δια των αιώνων μεταστασή του στα λογοτεχνικά δρώμενα του σήμερα.<br /><br /><hr align="left" width="95%"><br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">5.</span></strong> (Σονόο) Uchidα, Ή Ιαπωνική ποίηση Χάϊκού, Δελτίο Πληροφοριών Πρεσβείας Ιαπωνίας, αριθμ. 6/1993, σ. 5.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">6.</span></strong> «(...) Ένα από τα χαρακτηριστικότερα και αμίμητα στοιχεία της ιαπωνικής τέχνης, είναι ότι ή δουλειά του καλλιτέχνη φαίνεται πάντα σαν ασυμπλήρωτη: ο πίνακας δεν έχει ορισμένες λεπτομέρειες και στον κήπο λείπει το τελικό άγγιγμα. Η βαθύτερη σημασία αυτού του γεγονότος είναι ότι, σύμφωνα με τη βουδιστική θρησκεία, κάθε πιστός, με τον έσωτερικό του φωτισμό, είναι ικανός να συμπληρώσει μόνος του την εικόνα ή τον κήπο, ανάλογα με τίς δικές του αρετές (...)» (Νίκου Α. Κανταρτζή - Γιάννη Α. Τσαλικίδη, Αρχιτεκτονική Τοπίου και Περιβάλλον, Θεσσαλονίκη 1981, σ. 63-71).<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">7.</span></strong> Πρβλ. Δημήτρη Σταθόπουλου, Η Ποίηση του Ζέν, Πρακτικά του Α' Συμποσίου Νεοελληνικής Ποίησης. Έκδ. Γνώση, (Αθήνα 1983), τ. 2, σ. 28 εξ. «[...] Οι λέξεις είναι μετρημένες, οι εκφράσεις σύντομες, ό ποιητής ταυτίζεται με το ποίημα του, ο δημιουργός και τα δημιουργήματα γίνονται ένα. Και οι λέξεις κού χρησιμοποιεί είναι μια αποκρυπτογράφηση, αποκάλυψη της ψυχής του. Όπωσδήποτε ή ΛΕΞΗ κρύβει μιαν ιερότητα καί γι ' αυτό ο ποιητής τη μεταφέρει στο χρόνο με δέος- είναι σαν να μεταφέρει πολύτιμο, ακριβό, εύφλεκτο υλικό. Οι λέξεις δεν είναι αντικείμενα αλλά ουσίες της ψυχής. Ένα παλιό γιαπωνέζικο βιβλίο, το Nippon Shoki, λέει πώς στα μυθικά χρόνια ένας θεός κυβερνούσε στο βασίλειο των λέξεων. Κάθε λέξη ήταν και μια ψυχή. Μέσα στο Βουδδισμό έζησε μέχρι σήμερα η ιδέα αυτή του Koro-Dama, της λέξης-ψυχής. Έτσι η ποίηση γίνεται ψυχική γλώσσα και το ποίημα μιλάει για τη βαθιά σχέση του ποιητή με το απόλυτο. Το ποίημα φαίνεται, στο Ζέν ατέλειωτο, ημιτελές, και δηλώνει το απόρρητο, το κρυφό, την αλήθεια. Είπα πώς η ποίηση στο Ζέν φαίνεται ημιτελής, αλλά μην ξεχνάμε πώς η αληθινή δημιουργία είναι πιό μεγάλη από το τέλειο! Ο στίχος εδώ είναι σαν αστραπή στη νύχτα, και το βίωμα του ποιητή έρχεται από την βαθιά σχέση του με τη φύση (φύση - ψυχή). Και μας είναι γνωστό ότι όταν ζητάς το απόλυτο (αλήθεια, ελευθερία, ειρήνη), συναντάς το τραγικό. Η σχετική πραγματικότητα συγκρούεται με το απόλυτο (ελευθερία, ειρήνη, αλήθεια)».<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">8.</span></strong> (Σονόο) Uchida. ο.π., σ. 6.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">9.</span></strong> Νικόδημου του Αγιορείτου. Συμβουλευτικόν Έγχειρίδιον. Εκδ. Άγ. Νικόδημος, Αθήναι, σ. 20 εξ.<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">10.</span></strong> Για τον συγκεκριμένο Διαγωνισμό, βλ. Γιάννη Γούτη, Πες το με χαΐκού, Εφημερίδα «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 7.3.1993, σ. 8 (ένθετο).<br /><br /><strong><span style="color: rgb(153, 0, 0);">11.</span></strong> Αναλυτικότερα βλ. (Σονόο) Uchida, ο.π., σ. 9 έξ. όπου καί το σκεπτικό της βράβευσης.Γεώργιος Χοιροβοσκόςhttp://www.blogger.com/profile/03584992721163481705noreply@blogger.com4