Χοιροβοσκός ο Αναγνώστης

O καθηγητής της Ιστορίας και ακαδημαϊκός κ. Κ. Άμαντος δεν είναι συνοδοιπόρος της Αριστεράς, Είναι ένας σοβα­ρότατος αντίπαλος της στον ιδεολογικό τομέα. Η σκέψη του παραμένει βαθύτατα διαποτισμένη από τη Μεγάλη Ιδέα και η ιστορική του κρίση κινείται μέσα στα καθιερωμένα πλαίσια της. Συνέβη μάλιστα τώρα τελευταία ο κ. καθηγητής, από κα­κοτυχία φυσικά, να εμφανιστεί λίγες μέρες μετά τη δολοφο­νία του Ζέβγου με ένα άρθρο του, τυπωμένο από γρηγορότερα στη Νέα Εστία, τόσο αυστηρά γραμμένο για τον αγωνιστή και διανοούμενο, πού είχε στο μεταξύ καθαγιάσει τη θέση του στα έλληνικά γράμματα με τη θυσία της ζωής του, ώστε αδι­κούσε πλέον τον εαυτό του.

Δέν είναι ωστόσο δυνατό να παραγνωρισθεί ούτε ο όγκος της ιστοριογραφικής και ίστοριοδιφικής εργασίας του κ. Άμαντου ούτε η αντικειμενική κρίση του και η θετική επιστη­μονική συμβολή του σε πλήθος επιμέρους ζητήματα της Ιστο­ρίας μας, πού καταπιάστηκε και φώτισε, ούτε το ήθος του πνευματικού ανθρώπου πού τον διακρίνει στη μακριά σταδιο­δρομία του επιστήμονα και του δασκάλου. Μένοντας πι­στός στο αξεπέραστο από την αστική σκέψη σχήμα της Με­γάλης Ιδέας, ο κ. Άμαντος δεν κατέβηκε ωστόσο ποτέ στην ευτέλεια των εμπόρων της. Και μη έχοντας δώσει μιά γενική σύνθεση των ιστορικών προβλημάτων γύρω από το βασικό θέμα της δημιουργίας των προϋποθέσεων του Νεοελληνισμού μέσα στο Βυζάντιο, έφώτισε ωστόσο με ακάματη εργατικό­τητα -ζώντας κάτω από τις γνωστές συνθήκες όλων των εντιμών Ελλήνων διανοουμένων- ένα πλήθος μερικότερα ζη­τήματα της ελληνικής ιστορίας των χρόνων αυτών. Η εργα­σία του παραμένει σημαντικότατη, και σε όγκο και σε αξία, για την αυριανή θεμελίωση της ελληνικής ιστοριογραφίας, α­παλλαγμένης από τη μοιραία προκατάληψη πού καταντάει σε εξευτελιστική υποτίμηση των δεδομένων πού συγκροτούν τη νεοελληνική εθνότητα και των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων πού κατοχυρώνουν και μάλιστα αγιάζουν το δικαίω­μα της υπάρξεως της.

Από την άποψη αυτή, η Αριστερά δε θα αρνηθεί, στον ιδεολογικό αντίπαλο της ότι η εργασία του ανήκει στο Έθνος, όπως κάθε χρήσιμη και ανιδιοτελής εργασία και προσπάθεια, γόνιμη καταβολή για την Αναγέννηση, πού ο νεοελληνικός κόσμος δεν έπαψε κάτω από τις σημερινές ακόμη συνθήκες να ετοιμάζει.

Δεν έχει όμως την ίδια αντίληψη το σημερινό κράτος. Δε χρειάζεται το σημερινό κράτος ούτε τον Άμαντο ούτε την ερ­γασία του. Καλεί βέβαια ο υπουργός των Στρατιωτικών σε συναγερμό τους διανοούμενους, αλλά ο «συναγερμός» έχει τη σαφή έννοια της στράτευσης στον Εμφύλιο Πόλεμο και οι «διανοούμενοι» δεν μπορούν να είναι άλλοι από εκείνους πού θα δείχνονταν πρόθυμοι γι' αυτή την έθνοκτόνα άδιανοησία: εν­νιά χιλιάδες τετρακόσιοι πενήντα είναι οι τόνοι το χαρτί πού έχει μέχρι σήμερα εισαχθεί από την απελευθέρωση μαζί με το τελευταίο από τη Ρωσία φορτίο. Και απ' αυτόν τον κατακλυ­σμό του χαρτιού έχει καταγγελθεί από δημοσιογραφικά όρ­γανα της κυβερνητικής παρατάξεως ότι το μεγαλύτερο μέρος διέθεσε το κράτος για «εθνικές εκδόσεις». Όπως το σημε­ρινό κράτος νιώθει τι είναι «εθνικό», στις εκδόσεις αυτές δεν μπορούσε να περιληφθεί ο δεύτερος τόμος της Ιστορίας τον Βυζαντινού Κράτους (867-1204) πού κυκλοφόρησε τις τελευ­ταίες μέρες, τυπωμένος από τον «Ίκαρο» με έξοδα του Γαλλικού Ινστιτούτου. Εθνικές εκδόσεις για το σημερινό κρά­τος δεν μπορούν να είναι παρά τα ελεεινά φυλλάδια όπου οι τενεκέδες της σκέψεως, πού συνεγείρει και επιστρατεύει ο υπουργός του, χτυπούν τα ταμ ταμ της μεταδεκεμβριανής ζούγκλας. Και αν δε βρισκόταν το Γαλλικό Ινστιτούτο να αναλάβει την έκδοση, το βιβλίο του Άμαντου δε θα μπορούσε να εκδοθεί, όπως μας πληροφορεί ο ίδιος στον πρόλογο του. Τυπωμένο τώρα άπο ένα ξένο πνευματικό ίδρυμα, απλησία­στο για το ευρύ κοινό με την εμπορική τιμή των τριάντα χι­λιάδων δραχμών, παραμένει ένα ακόμα, μαζί με τα τόσα άλ­λα, μνημείο του κρατικού σκοταδισμού.

Δημήτρης Χατζής
Ελεύθερη Ελλάδα, 27-5-1947
«Το Πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού»
Εκδόσεις Ροδακιό
Σελ. 163-165

Ετικέτες Δημήτρης Χατζής

Γεώργιος Χοιροβοσκός | Σάββατο, Απριλίου 14, 2007 | 7:46 π.μ. | Διεύθυνση Παραπομπής