Δευτέρα, Μαΐου 28, 2007

Λάμπρος Καμπερίδης – Πανσπερμία του Λόγου

Image Hosted by ImageShack.us

Στην Καππαδοκία, στην κοιλάδα των Κοράμων, υπάρχει μια λα­ξευτή εκκλησιά ιστορημένη στα χρώματα της θεολογίας. Σαν όλες τις άλλες εκκλησιές της Καππαδοκίας, δεν ξεφυτρώνει μέσα από το τοπίο, δε διαγράφεται στον ορίζοντα. Μέσα στο σκληρό, αψύ, έντονο φως της κοιλάδας, πού αποκαλύπτει λακωνικά τις λιτές γραμ­μές του απέριττου τοπίου, καλεί τον προσκυνητή να ζητήσει άπανέμι από το φως, να απαγκιάσει στις μετέωρες σκιές των γλαυκών κοιλωμάτων της, να χωθεί στα γλαφυρά σπλάγχνα της, να τη γνω­ρίσει μέσα-εξω, ερχόμενος στην επίγνωση της αληθείας από τα γλυ­πτά σωθικά της, και σαν άλλος Ίωνάς να ξερασθεί από την κοιλία του κήτους στο ανήλεο φως της ανατολής, και να αρχίσει να προ­φητεύει την πίστη που του φανερώθηκε στα έγκατα και στα έσχατα της αβύσσου, μέσα στον ύπερφωτο γνόφο της κρυφιόμυστης σιγής. Σαν όλες τις άλλες εκκλησιές με τα λησμονημένα ονόματα, είναι γνωστή με την τουρκική προσωνυμία της εκκλησιάς των Στεφανιών ή των Κρίκων. Στό βόρειο τύμπανο της Τοκαλί Κιλίσε, έχει διασω­θεί μια ασυνήθιστη σύνθεση των στοιχείων της Πεντηκοστής, πού συνοψίζει με δογματικό τρόπο τη θέση της ορθόδοξης εκκλησίας πάνω στο ζήτημα του εθνικισμού.

Παρόμοιες δογματικές απεικονίσεις πρέπει να ήταν αρκετά συνη­θισμένες στα ακριτικά όρια της αυτοκρατορίας, εκεί πού μπλέκονταν σε συγκερασμό τα διγενή και τα πολυγενή κράματα των Μήδων, Πάρθων και Ελλήνων, των Σύρων, Εβραίων και Αρμενίων, των Τούρκων, των Χαζάρων και των Σαρακηνών. Εθνικές εντάσεις μεταξύ αυτών των ομάδων θα πρέπει να υπήρχαν από την ελληνιστική εποχή, ή από τότε πού ο Ελληνας συνάντησε τον Ιουδαίο, ή, ακόμα καλύτερα, από τότε πού κατάλαβε πώς για να ζήσει μεταξύ των «βαρβάρων», θα έπρεπε να αναθεωρήσει ριζικά την αντίληψη πού είχε σχηματίσει -με αρκετή δόση προκατάληψης- για τους μη - Ελληνες, πού είχε μάθει να τους κρίνει από την ασφάλεια της από­στασης πού έβαζε μπροστά του ο πολιτισμός, και τον διαχώριζε από τους βαρβάρους.

Η τελική σύνθεση όμως δεν ήρθε από τους Ελληνες, ούτε από τις τέχνες και τη σοφία τους, άλλα από το Θεό, από την έναρμονια θέληση της ένωσης του Κτίστη με την κτίση Του, από την αγάπη του Θεού και την έγνοια Του να μας δεί όλους ενωμένους εν Χριστώ μέσα στην κτίση Του, από την άκαμπτη και αδιάλλακτη φροντίδα Του για τους ανθρώπους ίνα ώσι τετελειωμένοι εις εν.

Σε όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας προς τη σύνθεση και την ενοποίηση της οικουμένης, είναι απαραίτητο να καταλάβομε πώς η θέληση για ενότητα και εναρμόνιση των ανθρώπων δεν προερχόταν από τους Ελληνες, αλλά από εξελληνισμένους Μακεδόνες -Μεγα­λέξανδρος-, Ιουδαίους -Αγιος Παύλος-, Ρωμαίους — Αδριανός, Μέ­γας Κωνσταντίνος. Ενας Κορίνθιος ή Αθηναίος χριστιανός λόγου χάρη, δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεστομίσει ή να σκεφτεί πώς η έλευση του Χριστού κατάργησε το διαχωρισμό των ανθρώπων σε έθνη, σε Έλληνες και βαρβάρους, σε ευσεβείς και ανόμους. Η μονότροπη και ομοιογενής ελληνική του παιδεία δεν του έδινε τα κατάλληλα εφόδια πού θα μπορούσαν να διευρύνουν τους ορίζοντες του πέρα από τα όρια της πόλης του, και από πολίτη των Αθηνών να τον μεταμορφώσουν σε κοσμοπολίτη της Οικουμένης. Τις πρώτες καταγραφές περί κοσμοπολιτισμού και τον χαρακτηρισμό του κόσμου ως μεγαλόπολις, τις οφείλομε στα ελληνικά συγγράμματα του Αλεξανδρινού Φίλωνα του Ιουδαίου. Γι' αυτό το λόγο, όταν ο απόστολος των εθνών απευ­θύνεται στους Αθηναίους, το μόνο πού πετυχαίνει να τους αποσπά­σει είναι το σαρκαστικό άκουσόμεθά σου πάλιν περί τούτου.

Η προσκόλληση του Αθηναίου σε ένα ομοιογενές σύστημα σο­φίας κομμένου και ραμμένου στα μέτρα του, δεν τον αφήνει να πιάσει τους πολύγλωσσους και πολύτροπους συνειρμούς της διεθνούς παιδείας του Παύλου και των ελληνιστών Ιουδαίων, Σύρων, Αιγυ­πτίων. Γι' αυτό και ένας έλλαδίτης δεν θα μπορούσε ποτέ να δεί τον Θεό πέρα από τη δύναμη και την εξουσία του πού φανερωνόταν και πραγματοποιόταν τοπικά, μέσα στα όρια της πόλης του, ή, στην καλλίτερη περίπτωση, επεκτεινόταν μέχρι την αποικία της μητρό­πολης του. Τα όρια της Αθήνας καθορίζονταν από το στύλο πού έγραφε ΟΡΟΣ Αθήνας και μπηγόταν στα γεωγραφικά τοπικά όρια της πόλης, κάθε πόλης πού ήταν αφιερωμένη σε έναν τοπικό θεό και τηρούσε το όρος ή το όριο του, μέσα στην περίμετρο της. Και οι Ρω­μαίοι είχαν το αντίστοιχο όριο και το ονόμαζαν terminus. Η εξευμέ­νιση κάθε τοπικού θεού της πόλης πού έπεφτε στα χέρια των Ρω­μαίων μαζί με την οικειοποίηση και υιοθέτηση της λατρείας του εξασφάλιζε στο Ρωμαίο την κυριαρχία του στα όρια, στο terminus της οικουμένης. Ο Παύλος ήταν απόλυτα εξοικειωμένος με αυτό το διεθνικό και οικουμενικό πνεύμα πού είχε αρχίσει με το Μεγαλέξαν­δρο και ολοκληρώθηκε με τους Ρωμαίους. Γνώριζε και πίστευε πώς είχε έρθει επιτέλους ή ώρα πού όλοι θα μπορούσαν να ενωθούν μεσα από το Χριστό με το Θεό, όπου ουκ ενι Ελλην και Ιουδαίος, περίτομή και άκροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δούλος, ελεύθερος, αλλα τα πάντα και εν πάσι Χριστός (Κολ. 17,11).

Πριν από την ενοποιό δύναμη του Χριστού, τα πρώτα σημεία του διαχωρισμού των ανθρώπων σε γλώσσες, έθνη και φυλές, είχαν εμφανιστεί μετά τον κατακλυσμό, όταν οι γιοι του Νώε διασπάρθηκαν στο πρόσωπο της γης. Ενας από τους απογόνους του Σήμ ήταν και ο Φαλέγ (Γεν. 10, 25). Φελέγ στα εβραϊκά σημαίνει διαίρεση. Ούτοι υιοί Σήμ, εν ταις φυλαϊς αυτών, κατά γλώσσας αυτών, εν ταις χώραις αυτών και εν τοις έθνεσιν αυτών (Γεν.10,31). Παρά τη διαί­ρεση και τη διασπορά των ανθρώπων στις νήσους των εθνών επί της γής υπήρχε ακόμη μια ενότητα του ανθρώπινου γένους, πού πήγαζε σχεδόν από την προπτωτική ενότητα του με το Δημιουργό. Και ην πάσα ή γη χείλος, εν,και φωνή μία πάσι {Γεν.11,1).

Ακόμη και το κτίσιμο του πύργου της Βαβέλ έκφραζε αυτή τη θέληση για ενότητα και αρμονία. Αν και γινόταν για δόξα του Θεού -το όνομα του ζιγκουράτ Μπάμπ-Έλ σημαίνει Πύλη του θεού-, φανέρωνε συνάμα και την απουσία Του. Το έργο της πυργοποιίας μαρ­τυρούσε μεν υψηλούς σκοπούς, παρέμενε όμως ένα ανθρώπινο έργο πού είχε αναληφθεί με ανθρώπινη πρωτοβουλία, χωρίς τη συνεργα­σία του θεού. Γι’ αυτό και ήταν καταδικασμένο να αποτύχει. Από Πύλη του Θεού (Μπάμπ-Έλ ) έγινε Σύγχυση (μπαλάλ - Βαβέλ), συνοθύ­λευμα και διασπορά, απαρχή της τελικής εξορίας του ανθρώπινου γέ­νους από την παρουσία του Θεού και της κερματισμένης του διαίρε­σης σε φυλές, λαούς, έθνη και γλώσσες. Δια τούτο εκλήθη το όνομα αυτής Συγχυσις, ότι έκεί συνέχεε Κύριος τα χείλη πάσης της γης, και εκείθεν διέσπειρεν αυτούς Κύριος επί πρόσωπον πάσης της γης (Γεν. 11,9).

***

Τώρα μπορούμε να γυρίσομε στην Καππαδοκία και στην παράσταση της Πεντηκοστής στον αγιογραφικό κύκλο της Τοκαλί Κιλίσε.Ενα μέρος από αυτές τις φυλές και τις γλώσσες πού σπάρθηκαν στο πρό­σωπο της γης έφτασε και σκήνωσε στην Καππαδοκία. Μερικοί εξελ­ληνισμένοι τεχνίτες πού είχαν μάθει την τέχνη τους σε ένα από τα μεγάλα κέντρα της Ανατολής, στην Αντιόχεια, στην Ταρσό, ίσως στην Πόλη, Σύροι και Αρμένιοι, και αργότερα εκχριστιανισμένοι Τούρκοι γύρω στην περιοχή της Νίγδης και του Καραμάν, των αρχαίων Λαράνδων, αποτελούσαν τον πληθυσμό της Καππαδοκίας. Στό βόρειο τύμπανο της εκκλησίας των Κρίκων βλέπει ο προσκυ­νητής μια ασυνήθιστη παράσταση, δανεισμένη από τη λατρευτική σημασία πού πρέπει να είχε ή γιορτή για τον εθνικά ετερόκλητο αλλά ενωμένο εν Χριστώ πληθυσμό της Καππαδοκίας.

Image Hosted by ImageShack.us

Ο προφήτης Ίωήλ κρατάει ένα ειλητάριο με τη ρήση από τις Πράξεις των Αποστόλων που διαβάζεται στη λειτουργία τη μέρα της Πεντηκοστής. Και έγένετο άφνω εκ του ουρανού ήχος, ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας, και επλήρωσεν όλον τον οίκον...

Ο Ίωήλ, σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους προφήτες, είχε περιλάβει τα έθνη στο σχέδιο της σωτηρίας πού εργαζόταν ο Θεός για τον Ισραήλ. Η τιμωρία πού είχε προφητέψει ο ίδιος για τα συν­αγμένα έθνη στην κοιλάδα Ιωσαφάτ μεταβάλλεται σε ευλογία την ήμερα της Πεντηκοστής, την ημέρα δηλαδή πού φανερώνεται η όμονοιασμένη και ενωμένη εν Χριστώ εκκλησία στον κόσμο. Ο προφή­της στέκεται και ευλογεί το πλήθος του κόσμου πού βγαίνει από την πύλη της Ιερουσαλήμ. Πάνω από την παράσταση, τα διακριτικά ΕΘΝΗ ΛΑΥ, με την ορθογραφία της Καππαδοκίας. Στή μια πλευρά του τύμπανου κάθονται έξι απόστολοι, στην άλλη οι υπόλοιποι έξι. Δίπλα από τους έξι, ο κόσμος πού βγαίνει από την πύλη της πόλης έχει αφήσει τα τείχη πίσω του, σαν να βρίσκεται έξω από την πόλη, στην κοιλάδα Ιωσαφάτ όπού ολοκληρώνεται η καινοδιαθηκική τώρα ερμηνεία του πάλαι ποτέ συνάξω πάντα τα έθνη και κατάξω αυτά είς την κοιλάδα Ίωσαφάτ (Ίωήλ 4, 2), με αντίστροφο τρόπο. Πάνω από το πλήθος, αριστερά, ΦΥΛΕ Κ ΓΛΟΣΕ.

Παρόμοιες παραστάσεις της Πεντηκοστής υπάρχουν και αλλού. Στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, η παράσταση της σύναξης των εθνών καταλαμβάνει έναν από τους πέντε θόλους του ναοΰ. Και εκεί, Πάρθοι και Μήδοι και Έλαμίται και οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ίουδαίαν τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Άσίαν, Φρυγίαν τε και Παμφυλίαν, Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην, και οι έπιδημούντες Ρωμαίοι, Ιουδαίοι τε και προσήλυτοι, Κρήτες και Αραβες, αναγράφονται με τα εθνικά τους ονόματα στα λατινικά. Και στον Όσιο Λουκά στη Φωκίδα, ή Πεντηκοστή είναι ιστορημένη στο θόλο του ναού, με τη σύναξη των εθνών στα τέσσερα τύμπανα, διαμερισμένα μεταξύ των Λαών, των Γλωσσών, των Εθνών και των Φυλών. Σέ αυτές τις δύο τελευταίες παραστάσεις λείπει ο φυσικός και αρχιτεκτονικός περίγυρος, καθώς και η μορφή του Ιωήλ, πού προσδίνει μια ολοκληρωμένη ερμηνεία του γεγονότος της Πεν­τηκοστής μέσα στην ιστορία. Οι πύργοι και τα τείχη της πόλης, μαζί με τη μορφή του προφήτη, αναφέρονται σε ατελή και ανολο­κλήρωτα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης, σε σκιώδεις τύπους, γε­γονότα πού δεν έχουν ολοκληρωθεί μέσα στην καθαγιασμένη αντί­ληψη της ιστορίας ως σωτηρίας του ανθρώπου, ως αλήθειας, όπως έχει διατυπωθεί με την έλευση και την ενέργεια του Χριστού μέσα στον κόσμο, με το πλήρωμα του προαιώνιου σχεδίου της σωτηρίας. Ο Ίωήλ βρίσκεται εκεί επειδή είχε προφήτεψε,: τη βίαια πνοή του Αγίου Πνεύματος έκχεώ από του πνεύματος μου επί πάσαν σάρκα... και oι νεανίσκοι υμών οράσεις όψονται (Ίωήλ 3,1). Η μορφή του συνδέει το λυτρωτικό γεγονός της Πεντηκοστής με την αλύτρωτη ιστορία του Ισραήλ πριν την αποδοχή του Χριστού, ενώ οι πύργοι της πόλης συνδέουν εικονικά την αλύτρωτη Ιερουσαλήμ με τη σύγ­χυση του Πύργου της Βαβέλ. Στήν υμνολογία της εορτής τονίζεται αδιάκοπα η διασπορά, ο κερματισμός, η διαίρεση, η διάσταση, η σύγ­χυση πού υπήρχε μεταξύ των εθνών πριν την έλευση του Χριστού και του Παρακλήτου της Πεντηκοστής, και αντιπαρατάσσεται με την αρμονία, την ομόνοια, τη σύμπνοια, την ενότητα πού συγκροτεί το θεσμό της εκκλησίας, τώρα πού καταργήθηκε η διαίρεση της ανθρωπότητας σε φυλές και γλώσσες για να φανερωθεί μέσα στην εκκλησία η σύμπνοια και συμφωνία των μελών της εν Χριστώ.

Γλώσσαι ποτέ συνεχύθησαν δια την τόλμαν της πυργοποιΐας· γλώσσαι δε νυν έσοφίσθησαν δια την δόξαν της θεογνωσίας... τότε κατειργάσθω η αφωνία προς τιμωρίαν·άρτι καινουργείται η συμφωνία προς σωτηρίαν.

Στην εκκλησία, καθώς και στη ζωή της ρωμιοσύνης μέχρι το δέκατο ένατο αιώνα, αυτή η πραγματικότητα της φιλαδέλφειας και της ομό­νοιας δεν βιώθηκε μόνο κατά θεωρία, άλλα ήταν ο μόνος τρόπος ζωής πού γνώριζε ο ορθόδοξος χριστιανός σε κάθε έκφανση του δημόσιου και του ιδιωτικού του βίου. Αυτή η σύνθεση εκφραζόταν ακόμη και στα τοπωνύμια του γεωγραφικού του περίγυρου και στη συμβολική δυναμική της ονομασίας των ναών της Εκκλησίας του. Στην Αντιό­χεια εκκλησιαζόταν στο ναό της Θείας Αρμονίας, στην Πόλη στον ναό της Σοφίας και της Ειρήνης του θεού (κατά τον Προκόπιο, στο Περί κτισμάτων, η προσωνυμία Αγία Σοφία είναι μεταγενέστερη - Σοφίαν καλούσιν οι Βυζάντιοι τον νεών). Οποιαδήποτε άλλη έρμηνεία της συνύπαρξης των ανθρώπων έμπαζε τη διαίρεση και τη σύγ­χυση, γινόταν αντιληπτή ως αιρετική προσπάθεια διαίρεσης των ανθρώπων σε έθνη και γλώσσες πού κατακερμάτιζε την ενότητα της εκκλησίας. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μιλάει κάπου για τους «έθνόφρονες», και τους χαρακτηρίζει ως αιρετικούς επειδή ακολου­θούνε τις συνήθειες των εθνών (Migne, PG 94, 757 C).


Στο γεγονός της Πεντηκοστής δεν τονίζεται μόνο η ενότητα των Χριστιανών, η σωτηρία και λύτρωση όσων θα ασπαστούν· το μή­νυμα των αποστόλων σε βάρος όσων θα το απορρίψουν, όπως που­θενά στο ευαγγέλιο δεν αντιπαρατάσσονται τα έθνη σε αντίθεση με τους Έλληνες, όπως κατανοούνται και ερμηνεύονται από τον Αρι­στοτέλη (Πολιτ. 1324, 10). Ο Θεός έκχεεί από του πνεύματος του επί πάσαν σάρκα, και όχι μόνον επί την σάρκα των εκλεκτών του. Το γεγονός της Ανάστασης και της Πεντηκοστής είναι τόσο άληθινό και παγκόσμιο για τους Πάρθους και τους Αρμενίους, όσο είναι για τους Βουδιστές, τους Ινδιάνους της Αμερικής και τους Ρώσους, Αν θέλομε να περιορίσομε αυτή την έκχυση του Αγίου Πνεύ­ματος σε ορισμένους λαούς και πολιτισμούς, αποκλείοντας ορισμέ­νους άλλους, τότε δε διαφέρομε από τους Καλβινιστές πού άποδίνουν τη θεία χάρη και την έπιφοίτηση του πνεύματος σε ορισμένους σεσωσμένους, πού έχουν κληθεί από το Θεό για να επιτελέσουν το υψηλό τους έργο πάνω στη γη: την ολοκλήρωση δηλαδή της πυργοποιίας. Αν εξακολουθούμε να έπιμένομε στις διαφορές πού χωρί­ζουν τη δύση από την ανατολή, τις γυναίκες από τους άνδρες, τους Χριστιανούς Ορθοδόξους από όλους τους άλλους, καλύτερα να πάρομε ένα ντουφέκι στα χέρια μας και να πάμε να καταταχτούμε στα μέρη πού φουντώνουν οι πόλεμοι των εθνικών εκκαθαρίσεων και να αρχίσομε να τακτοποιούμε τους λογαριασμούς μας με τους αλλόδοξους και τους αλλόφυλους.

Η άλλη επιλογή είναι να βρεθούμε με το νου και την καρδιά, αν όχι την ημέρα της Πεντηκοστής στα Ιεροσόλυμα, τότε μια μέρα της Πεντηκοστής σε μια εκκλησιά της Καππαδοκίας, και μεταξύ Σύρων, Αρμενίων, Τούρκων και Πάρθων, να συλλαβίσουμε στις γλώσσες της οικουμένης τη δύναμη της υπερεθνικής ενότητας πού ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι μέσα στην πανσπερμία του ρωμέϊκου Λόγου και του ιστορικού αλλά και υπερβατικού μπολιάσματός Του μέσα σε ΕΘΝΗ και ΛΑΥ και ΦΥΛΕ και ΓΛΟΣΕ.


Λάμπρος Καμπερίδης
«Δός μοι τούτον τον ξένον»
Εκδ. Ινδικτος, 2006
Σελ. 127-134

Σάββατο, Μαΐου 26, 2007

William Butler Yeats - Και τι μ' αυτό;

Image Hosted by ImageShack.us

Και τι μ' αυτό;

Οι πιο εκλεκτοί συμμαθητές του στο σχολειό
Λέγαν πώς θα γινότανε διάσημος·
Το πίστεψε κι αυτός, κι έζησε με κανόνες.
Κι ως τα τριάντα του τον έφαγε ο μόχθος.
«Και τι μ’ αυτό;» τραγούδησε τα φάντασμα του Πλάτωνα.
«Και τι μ’ αυτό;»

Ολα τα Εργα του διαβάστηκαν
Και ύστερ' από χρόνια κέρδισε
Χρήματα αρκετά για τις ανάγκες του
Και φίλους κέρδισε πού ήταν φίλοι.
«Και τι μ' αυτό;» τραγούδησε το φάντασμα, του Πλάτωνα.
«Και τι μ' αυτό;»

Ολα τα ευτυχισμένα του όνειρα εκπληρώθηκαν:
Σπίτι απόχτησε παλιό, γυναίκα, κόρη, γιό,
Χωράφια με δαμασκηνιές και λάχανα,
Κι είχε τριγύρω του σοφούς και ποιητές.
«Και τι μ' αυτό;» τραγούδησε το φάντασμα του Πλάτωνα.
«Και τι μ' αυτό;»

«Το Εργο μου τελείωσε», είπε όταν γέρασε,
«Σύμφωνα με το σχέδιο τα νεανικό,
Και ας φωνάζουν οί ανόητοι· ποτέ δεν έξετράπην,
Κάτι το τέλειο κατόρθωσα εγώ».
Πιο δυνατά τραγούδησε το φάντασμα του Πλάτωνα:
«Και τι μ' αυτό;»

Σελ. 93



Ό Yeats πέθανε στη Γαλλία, στις 28 Ιανουαρίου του 1939, πιστεύοντας ότι, αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρί­σει την απόλυτη αλήθεια, μπορεί, τουλάχιστον, να την εν­σαρκώσει. Η μέρα του θανάτου του ήταν, όπως λέει ο W.H. Auden, «μια σκοτεινή και κρύα μέρα»' το «ιρλανδικό αγ­γείο» έμενε «άδειο από την ποίηση του». Στο έργο του, ωστόσο, ό Yeats είχε αμφισβητήσει την εξουσία του θα­νάτου. Ακολουθώντας ή παραλλάσσοντας τις απόψεις του Ιρλανδού φιλοσόφου George Berkeley, είχε μετουσιώσει τον απόλυτο υποκειμενισμό σε θριαμβική ποίηση κι είχε δι­εκδικήσει τα δικαιώματα της φαντασίας σ' έναν κόσμο πού την περιφρονούσε, στον κόσμο κάποιων υπαλλήλων, εμπόρων κι εργολάβων με «δειλή ανάσα», όπως θα έλεγε ο ίδιος,

Καιρός τη διαθήκη μου να γράψω...
Kι εδώ την πίστη μου δηλώνω:...
Θάνατο και ζωή και όλα
Τα δημιούργησε ένας άνθρωπος
Άπ' την πικρή ψυχή του, όλα,
Ναι, καί ήλιο και σελήνη κι άστρα,
Κι ακόμη πρόσθεσε αυτό,
Πώς οι νεκροί ανασταίνονται
και ονειρεύονται...

Ο Πύργος

William Butler Yeats
«Μυθολογίες και Οράματα»
Εκδ. Γαβριηλίδης, 1999.

Τρίτη, Μαΐου 22, 2007

Νικολάϊ Μπερντιάγεφ - Ο Μέγας Ιεροεξεταστής

Image Hosted by ImageShack.us

Στούς τρεις πειρασμούς, που απέκρουσε ο Χριστός στην Έρημο, «προδιαγράφτηκε ολόκληρη η κατοπινή εξέλιξη της ανθρώπινης Ιστορίας και δόθηκαν τρείς εικόνες, στις οποίες συναντώνται όλες οι άλυτες Ιστορικές αντιφάσεις της αν­θρώπινης φύσεως που υπάρχουν στον κόσμο». Οι πειρασμοί αποκρούστηκαν από τον Χριστό εν ονόματι της ελευθερίας του ανθρωπίνου πνεύματος. Ο Χριστός δεν θέλησε το αν­θρώπινο πνεύμα να ύποδουλωθή από το ψωμί, το θαύμα και την κοσμική εξουσία. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής δέχεται να ύποκύψη στους τρεις πειρασμούς εν ονόματι της ευτυχί­ας και της γαλήνης των ανθρώπων. Ετσι αρνείται την αν­θρώπινη ελευθερία. Προπαντός άλλου συγκατανεύει στον πειρασμό που υπόσχεται τη μεταβολή των λίθων σε ψωμιά.

«Απέκρουσες τη μοναδική και επιβλητική σημαία που σου προσφέρθηκε, με την οποία μπορούσες να άναγκάσης τους πάντες να σε ακολουθήσουν χωρίς καμιά αντίρρηση. Αρνή­θηκες τη σημαία του επιγείου άρτου και ενήργησες με αυτόν τον τρόπο, γιατί θέλησες να προσφέρης την ελευθερία και τον ουράνιο άρτο». Η αποδοχή των τριών πειρασμών οδηγεί στη γαλήνη της επίγειας ζωής των ανθρώπων, «θα είχες εκπληρώσει τα πάντα, οτιδήποτε είναι αυτό στο οποίο στρέ­φεται η προσπάθεια του ανθρώπου πάνω στη γη. Θα έδει­χνες στους ανθρώπους ποιόν πρέπει να προσκυνούν, σε ποιόν να παραδίδουν τη συνείδηση τους και τελικά με ποιόν τρό­πο θα μπορούσαν να ενωθούν σε μια μοναδική, όμόφωνη και οργανωμένη μαζική κοινωνία, μια που η προσπάθεια για οίκουμενική ενότητα είναι η τρίτη και τελευταία βασανιστι­κή προσπάθεια του ανθρώπου». Το σύστημα του Μεγάλου Ίεροεξεταστού λύνει όλα τα προβλήματα της επίγειας ευη­μερίας των ανθρώπων.

Το μυστικό του Μεγάλου Ίεροεξεταστού εκφράζεται στό γεγονός ότι οι άνθρωποι δεν άκολουθούν τον Χριστό αλλά το σύστημα της βίας. «Δεν είμαστε με σένα αλλά με τον Αντίχριστο αυτό είναι το μυστικό μας».

Το πνεύμα τού Μεγάλου Ίεροεξεταστού, που στη θέ­ση του Χριστού τοποθετεί τον Αντίχριστο, παρουσιάζεται στην Ιστορία με διάφορες μορφές. Ο Καθολικισμός με το σύστημα της παπικής θεοκρατίας, που μεταβάλλει την Εκ­κλησία σε κράτος, αποτελεί κατά τον Ντοστογιέφσκι ένα από τα προσωπεία του πνεύματος του Μεγάλου Ιεροεξετα­στού. Το ίδιο πνεύμα μπορούμε να συναντήσουμε στο Βυ­ζάντιο και σε κάθε καισαροπαπισμό και ιμπεριαλισμό. Ενα κράτος, όμως, που σέβεται τα όριά του, ποτέ δεν γίνεται η Εκφρασή του πνεύματος του Μεγάλου Ίεροεξεταστού και πο­τέ δεν βιάζει την ελευθερία του πνεύματος. Ο Χριστιανι­σμός στην ιστορική του μοίρα και πορεία πάντοτε βρέθηκε στον πειρασμό να αρνηθή την πνευματική ελευθερία. Και τίποτα άλλο δεν ήταν τόσο οδυνηρά δύσκολο για τήν χρι­στιανική ανθρωπότητα από την ευθύνη να διαφυλάξη τη γνη­σιότητα τής χριστιανικής ελευθερίας. Πράγματι, δεν υπάρχει τίποτα πιο βασανιστικό και ανυπόφορο για τον άνθρω­πο από την ελευθερία. Και ο άνθρωπος πάντοτε βρίσκει νέες δυνατότητες, για να αρνηθή την ελευθερία και να απορρίψη τό βάρος της. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο έξω άπό τον Χρι­στιανισμό αλλά και μέσα στόν ίδιο τον Χριστιανισμό. Η θεωρία της αυθεντικής εξουσίας πού έχει διαδραματίσει ένα τόσο μεγάλο ρόλο στην ιστορία του Χριστιανισμού, είναι μια άρνηση του μυστηρίου της χριστιανικής ελευθερίας, του μυ­στηρίου του Εσταυρωμένου Θεού.

Το μυστήριο τής χριστιανικής ελευθερίας είναι το μυστήριο του Γολγοθά και του Σταυρού. Η σταυρωθείσα αλήθεια δεν βιάζει κανέναν, δεν οδηγεί κανέναν στόν εξαναγκασμό. Μόνο ελεύθερα μπορεί κανείς να γνωρίση και να όμολογήση αυτή την αλήθεια. Η σταυρωθείσα αλήθεια απευθύνεται στην ελευθερία του αν­θρωπίνου πνεύματος. Ο Εσταυρωμένος δεν κατέβηκε από τό σταυρό, όπως ήθελαν καί τον προκαλούσαν οι άπιστοι κι όπως ως σήμερα οι ίδιοι έχουν τήν ίδια απαίτηση, γιατί «επιθυμούσε έντονα την ελεύθερη αγάπη του ανθρώπου και όχι τον δουλικό φόβο ενός σκλάβου μπροστά στον ισχυρό που τον τρέμει πάντοτε».

Η θεία αλήθεια ήλθε στόν κόσμο, ταπεινώθηκε, ποδο­πατήθηκε, σταυρώθηκε άπό τις δυνάμεις αύτού του κόσμου και γι' αύτό τελικά προβάλλεται ως η ελευθερία του πνεύ­ματος. Μια θεία αλήθεια πού τρομοκρατεί τους ανθρώπους με τη δύναμη της, θριαμβεύει στόν κόσμο και με τη βία υπο­τάσσει τις ανθρώπινες ψυχές, ποτέ δεν έχει ανάγκη της ε­λευθερίας για να αναγνωρισθή. Γι' αύτό λοιπόν το μυστήριο του Γολγοθά είναι το μυστήριο της ελευθερίας. Ο Γιός του Θεού έπρεπε να σταυρωθή άπό τις δυνάμεις αυτού του κό­σμου, για να στερεωθή το βασίλειο της ελευθερίας του ανθρωπίνου πνεύματος.

Νικολάϊ Μπερντιάγεφ
«Το πνεύμα του Ντοστογιέφσκι»
Εκδ. Πουρνάρα, 1990
Σελ. 108-110

Ετικέτες

Κυριακή, Μαΐου 20, 2007

Κρίστοφερ Μέριλ – Ταξίδι στον Άθω

Image Hosted by ImageShack.us

Μαθητεύοντας στη σιωπή απέκτησα έμμονες ιδέες για το ανείπωτο, την κρυφή ζωή των πραγμάτων, τα κενά που ορίζουν το πώς κατανοούμε τον κόσμο. Η συγγραφή ήταν ο δικός μου τρό­πος να ανοίγω μια συζήτηση, πρώτα με τον εαυτό μου και στη συ­νέχεια με τα αγαπημένα μου πρόσωπα. Μολονότι στα χρόνια της μαθητείας μου ζούσα με το φόβο της λευκής σελίδας, δεν είχα μά­θει να αντιμετωπίζω τις νεκρές περιόδους όπως τα κενά ανάμεσα στις στροφές ενός ποιήματος ή τη στιγμή της σιγής στο τέλος της μέρας, που εξυμνείται στον Εσπερινό. Από σιωπή σε σιωπή: έτσι περιγράφουν οι ποιητές την αναμέτρηση τους με τη γλώσσα. Πώς όμως να περιγράψω αυτό που δεν μπορούσα πλέον να ακούσω -τη μουσική της σιωπής;

Κατά τη διάρκεια αυτού του κενού, όπου δεν έγραφα ποίηση, μελετούσα το έργο του Πάουλ Τσέλαν που είχε βουλιάξει στα απώ­τατα βάθη της σιωπής. Ο Τσέλαν αποκαλούσε την ποίηση μήνυμα σε μποτίλια. Τα ποιήματα του είναι εμβληματικά του πλέον αιμα­τηρού αιώνα και ταυτοχρόνως εξερευνήσεις των απώτατων περιο­χών της συνείδησης. «Δεν υπάρχει τίποτα στον κόσμο για το οποίο ένας ποιητής θα εγκατέλειπε το γράψιμο» είχε πει ο Τσέλαν «ακό­μα και αν είναι Εβραίος και η γλώσσα των ποιημάτων του τα γερ­μανικά». Ήταν αποφασισμένος να εξιλεώσει τη γλώσσα των εκτε­λεστών του λαού του - μια γλώσσα που σύμφωνα με την περίφημη φράση του έπρεπε «να περάσει μέσα από τα χίλια σκοτάδια του θα­νατηφόρου λόγου». Παρ' όλες του τις προσπάθειες να βρει λέξεις ικανές να αντιπαρατεθούν στο μεγαλύτερο έγκλημα της Ιστορίας, δεν μπορούσε να αποδράσει από την ανάμνηση αυτών των σκοτα­διών. Το 1970, την ημέρα των γενεθλίων του Χίτλερ, ο Τσέλαν ρί­χτηκε στον Σηκουάνα και πνίγηκε. Ήταν σαράντα εννέα ετών.

Γεννημένος στο Τσέρνοβιτς, την πολύγλωσση πόλη της Μπουκοβίνας, ο Τσέλαν μεγάλωσε ακούγοντας γερμανικά, ρουμά­νικα, ουκρανικά, γΐντις και πολλές διαλέκτους - καύσιμο γι' αυτόν τον γλωσσικά προικισμένο ποιητή. Στα έξι του μπορούσε να απαγ­γείλει το «Τραγούδι της καμπάνας» του Σίλερ, ενώ στο σχολείο με­τέφραζε Σαίξπηρ και Γέιτς, Απολινέρ και Γιεσένιν. Όμως η εισβο­λή των Γερμανών διέκοψε τις πανεπιστημιακές του σπουδές στη φιλολογία. Τον έσυραν στο εβραϊκό γκέτο και στη συνέχεια τον έκλεισαν σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, όμως ο Τσέλαν συνέχιζε να γράφει και να μεταφράζει, ανακαλύπτοντας ότι «η γλώσσα δεν φτιάχνει μόνο γέφυρες προς τον κόσμο αλλά και προς τη μοναξιά», Η δολοφονία των γονιών του από τους ναζί, η μεγάλη τραγωδία της ζωής του, επιβεβαίωσε τις αντιλήψεις του σχετικά με τους περιορισμούς της γλώσσας.

Παρέμεινε ένας μοναχικός, πρώτα στο Βουκουρέστι, όπου εγκαταστάθηκε μετά τον πόλεμο, και κατόπιν στο Πάριοι, όπου κατέφυγε το 1948 για να ξεφύγει από το νέο, κομουνιστικό καθε­στώς. Παντρεύτηκε, έκανε ένα γιο και δούλεψε ως μεταφραστής και καθηγητής. Και ωστόσο, όσοι τον είχαν γνωρίσει τον θυμού­νται σαν έναν μελαγχολικό, ήσυχο άνθρωπο. Ο πολωνός ποιητής Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ δεν ξέχασε ποτέ τη νύχτα που αυτός και ο Τσέλαν περπατούσαν στους δρόμους του Παρισιού χωρίς να ανταλλάξουν λέξη, μέχρις ότου αποχωρίστηκαν τα ξημερώματα. Η ποιητική διερεύνηση, από τον Τσέλαν, της σιωπής, του κύριου συμβόλου που αντιπροσωπεύει τον Θεό μετά το Ολοκαύτωμα, εί­ναι εξίσου συγκλονιστική.

Είπε ότι έγραφε για να προσανατολιστεί, και αυτό χρόνο με το χρόνο γινόταν όλο και δυσκολότερο. Κατά την άποψη του τα ποιή­ματα ήταν «δώρα στους προσηλωμένους», και από τους αναγνώ­στες του αξίωνε προσήλωση πάνω από τον μέσο όρο. Το έργο του είναι γεμάτο νεολογισμούς, λογοπαίγνια και λογικά άλματα:

Η κλεψύδρα, θαμμένη στη σκιά της παιωνίας:
όταν επιτέλους οι σκέψεις μου διαβούν
τη οδό της Πεντηκοστής
θα κληρονομήσουν το Ράιχ
όπου
παγιδευμένος στην άμμο, πιάνεις ακόμα
την ελαφρά πνοή του αέρα.

Στο πρώτο δίστιχο ο Τσέλαν προβαίνει σε απόσταξη, μέσα σε εφτά λέξεις, της ιστορίας της Πτώσης: οι θανάσιμες συνέπειες του ότι ο Αδάμ και η Εύα γεύθηκαν τον καρπό του Δέντρου της Γνώσεως συμπιέζονται σε μια εικόνα της άμμου του χρόνου, ο Κήπος της Εδέμ μες στη σκιά που ρίχνει το λουλούδι των θεών. Στη συνέχεια ο ποιητής υπόσχεται ότι οι λέξεις του θα εμφανιστούν σε μια νέα συγκομιδή της Πεντηκοστής (σταριού; ιδεών; ψυχών;). Αυτό που θα κληρονομήσουν και ίσως εξαγνίσουν είναι η στρεβλωμένη γλώσ­σα που χρησιμοποιήθηκε για να γεννηθεί ο εφιάλτης της χιλιετίας: το Τρίτο Ράιχ. Γιατί η ποίηση προσφέρει «την ελαφρά πνοή του αέρα» σε όσους είναι παγιδευμένοι στην άμμο, όπως ακριβώς και οι Ψαλμοί παρηγόρησαν πολλούς από όσους καταδικάστηκαν να πε­θάνουν στους ναζιστικούς θαλάμους αερίων.

Christofer Merrill
«Ταξίδι στον Άθω»
Σελ.152-154
Εκδ. Μεταίχμιο, 2005.

Τρίτη, Μαΐου 08, 2007

Γιώργος Σεφέρης - Επιστολή Νο 62

Image Hosted by ImageShack.us

…Τώρα μόνο σε τούτο θέλω να επιμείνω με όλη μου τη δύναμη: όση απογοήτευση, πίκρα, απελπισία κι αν μου έχει δώσει ο τόπος, πάντα βρήκα, και στις χειρότερες στιγμές, κάποια χειρονομία, κάποια ματιά, κίνηση η έκφραση ενός άγνωστου προσώπου, στην πόλη ή στην ύπαιθρο, που μου έδωσε την ελπίδα, που ήταν σα να μου λέει πώς η πίστη μου δεν ήταν στραβή.

Νομίζω ότι το μεγάλο δράμα σήμερα στην πατρίδα δεν είναι ο κοσμάκης που παλεύει πώς να τα βγάλει πέρα, αλλά οι «μορφωμένοι» που ποτέ δεν ήταν τόσο ξεπεσμένοι όσο σήμερα: έχεις αναμετρήσει, από τότε πού ξενιτεύτηκες, τι βιομηχανία άρλούμπας και τραμπουκισμού είναι η σημερινή πνευματική μας κατάσταση; Όταν είναι τέτοιοι πως να μην απλώσουν την αμνησία, την ύπνοβασία, θα 'λεγα, σ' όλη τη χώρα; — Ποια είναι η αντιστοιχία της Ελλάδας του Σικελιανού με τους ανθρώπους που διασταυρώνω;—· ρωτάς και η αντιστοιχία του Σολωμού, του Κάλ­βου, του Καβάφη, του Παλαμά ποιά ήταν; Ποιό να ήταν το πραγμα­τικό κοινό τους; ρωτήθηκα κάποτε. Αλλά θα πηγαίναμε μακριά κουβεντιάζοντας για τους ποιητές. Εκείνο που είναι πιο άμεσο και ανατριχιαστικό είναι όταν ρωτηθούμε τι σωστό κάνει το πανεπιστήμιο, η ακαδημία, η παιδεία μας γενικά και οι υπεύθυνοι γι' αυτήν — όλα, μοιραία, πάνε κατά διαβόλου. Αυτοί νεγροποιούν τον κόσμο. Γι' αυτό κάνε τη δουλειά σου όπως την αγαπάς, όχι για να βρεις απήχηση

— (παραμονή πρωτοχρονιάς)

όχι για να βρεις απήχηση, έλεγα, ή τίποτε παραπλήσιο, άλλα για να έχεις παστρικιά τη συνείδηση σου πώς έκανες ό,τι μπορούσες για ν' αντισταθείς σ' αυτά τα φρικαλέα καμώματα…


Απόσπασμα από την επιστολή Νο 62 του Σεφέρη προς Λορεντζάτο.
«Γράμματα Σεφέρη Λορεντζάτου»
(1948 – 1968)
Εκδ. Δόμος.
Σελ. 134-135.

Ετικέτες

Σάββατο, Μαΐου 05, 2007

e.e. cummings - 33x3x33

Image Hosted by ImageShack.us


when god decided to invent
everything he took one
breath bigger than a circustent
and everything began

when man determined to destroy
himself he picked the was
of shall and finding only why
smashed it into because


***

όταν ο Θεός αποφάσισε να δημιουργήσει
τα πάντα πήρε μια
ανάσα μεγαλύτερη και από τσίρκου μπάντα
και έτσι άρχισαν τα πάντα

όταν o άνθρωπος αποφάσισε να καταστραφεί
το ήταν χώρισε
απ' το θα και βρίσκοντας μόνο το γιατί
το συνέθλιψε στο επειδή

[1944]

e.e. cummings
Ποιήματα-Δοκίμια-Θραύσματα
Εκδ. «Νεφέλη»
Σελ.66-67

Τετάρτη, Μαΐου 02, 2007

Αλέξανδρος Κοσματόπουλος - O Aγρός του αίματος

Image Hosted by ImageShack.us

Διάψαλμα Δεύτερο


Πως μπορεί να εξηγηθεί μια κοινωνία, που από τη μια είναι έρμαιο αχαλίνωτων παθών και από την άλλη επι­διώκει μια πνευματική κατάσταση που, αν και ευρισκόμε­νη εντός του κόσμου, ανθεί επέκεινα του κόσμου; Ενώ η διάνοια τους είναι στραμμένη σε πνευματικά ζητήματα, που τους απομακρύνουν από την πρακτική αντιμετώπιση του βίου, ποικίλοι εχθροί ζώνουν από παντού την Ανατο­λική Ρωμαϊκή Βασιλεία. Τους ζώνει το σκοτάδι, και μέ­σα στο σκοτάδι αναζητούν το αιώνιο φως. Το φως του μέλλοντος αιώνος μέσα στο ζόφο του παρόντος. Βλέπουν το ιερόν κράτος της Βασιλείας να καταρρέει, κι αυτό αποτελεί πλήγμα αφάνταστο για τη διάνοια. Θα έπρεπε να συνεχίσουν να ζουν χωρίς κράτος και εξουσία, να δε­χτούν ότι υπάρχει ζωή και μετά το τέλος των πραγμά­των που μπορεί να προσεγγίσει ο νους.

Μέσα στη γενική αποσύνθεση της εγκόσμιας πολιτείας, την αντιπαράθεση των αρχών και των εξουσιών που δι­ψούν για δύναμη, οι ησυχαστές δείχνουν την έξοδο, όχι προς ένα κόσμο μυθικό που λυτρώνει πρόσκαιρα απ' τα δεινά της ιστορίας, αλλά την παραίτηση απ' τις δυνάμεις εκείνες που συντηρούν την τραγική της εξέλιξη. Είναι το σταμάτημα της ιστορίας, η άρση της τραγικότητας της. Η απόκτηση και πραγματοποίηση εν τη ιστορία, εκείνου που ουσιαστικά κείται πέραν της ιστορίας. Απορρίπτουν το δέ­λεαρ του κόσμου, ως αντανάκλαση της επιβολής και της βίας, ζώντες εν απολύτω πτώχεια, για να καταστρέφουν την πηγή όλων των φαντασιώσεων, όλων των ειδώλων.

«Εραστή του Θεού», γράφει ο εκ των πρωτοπόρων του Ησυχασμού Γρηγόριος Σιναίτης, «να είσαι πολύ προ­σεκτικός. Όταν εργαζόμενος την προσευχή βλέπεις φως ή φλόγα μέσα ή έξω σου, κάποια εικόνα του Χριστού, αγ­γέλους ή αγίους, μην τα δεχτείς. Πολύ περισσότερο μην επιτρέψεις στο πνεύμα σου να ενδυναμωθεί απ' αυτά. Όλοι οι εξωτερικοί αυτοί σχηματισμοί θα παραπλανήσουν την ψυχή σου. Η αληθινή αρχή της προσευχής είναι η θέρμη της καρδιάς που κατακαίει τα πάθη, προκαλεί την ευφροσύνη και τη χαρά, και διαμορφώνει στην καρδιά την αδιασάλευτη αγάπη και ένα αίσθημα αδιατάρακτης πλη­ρότητας» .


Η αποφασιστικότητα του αφιέναι τα πάντα, τους οδη­γεί στο κατώφλι μεταξύ χρόνου και αιωνιότητας. Συμμε­τέχοντας στο ζόφο των ανθρωπίνων, μη ξεχωρίζοντας τον εαυτό τους από όσα μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, ανα­λαμβάνουν μια πνευματική πάλη προς τον κόσμο ολόκλη­ρο, απεκδυόμενοι τις εικόνες και τις έννοιες των πραγμά­των όπως μεταλλάσσονται μέσα στο χρόνο, ελευθερώνο­ντας τον λογισμό από κάθε στρατήγημα της εν τω κοσμώ επιθυμίας. Παραιτούμενοι απ' την κοινωνική δράση, απο­δεχόμενοι μια αυτοσμίκρυνση, άνοιγαν δρόμο προς τον χώρο του πνεύματος. Η εξορία τους έδινε μια αίσθηση αιωνιότητας που αγκάλιαζε και το δικό τους τέλος.

Καμιά αρχή και εξουσία δεν μπορούσε να έχει ισχύ επάνω τους. Μπορεί να θεωρούνται θύματα της ιστορίας, αλλά έχουν λυτρωθεί από τον φαύλο κύκλο, μη συμμετέ­χοντας σε καμιά απ' τις διαδικασίες που κινούν την αιώ­νια επανάληψη του αίματος και του θανάτου. Δεν είναι η ανατροπή κάποιας πολιτισμικής τάξης για να δημιουργη­θεί στη θέση της μια άλλη. Είναι η αναίρεση οποιασδή­ποτε πολιτισμικής τάξης που η δημιουργία της βασίζεται στη βίαιη επιβολή. Γνωρίζουν ότι ο Χριστός δεν καταδι­κάζει κανέναν. Μη αντιστήναι τω πονηρώ, είναι η ρήση που πρώτη φορά, μέσα στο πλαίσιο της ιστορίας, τείνει να εκληφθεί κατά γράμμα. Η διδαχή, που κατ' ουσίαν ανατρέπει κάθε πολιτισμι­κή τάξη και διαλύει κάθε έννοια κοσμικού κράτους, γίνε­ται δεκτή με τον πιο επίσημο τρόπο. Η επιλογή θα τους μεταβάλει σε θύματα, διαλέγοντας έναν δρόμο που δεν μπορούν να δουν οι άνθρωποι που πιστεύουν πως αυτό που προέχει είναι μια κυρίαρχη θέση στον κόσμο δια της επιβολής.

Ενώ ο Ησυχασμός προτείνει την συγγνώμη, με την πα­ραίτηση από τα δεσμά που κρατούν αιχμάλωτο τον κόσμο, γίνεται ο Ίδιος επίκεντρο έριδας και διαμάχης. Και δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Προσκολλημένοι στα πάθη και τις επιθυμίες τους που ταυτίζουν με τη ζωή, οι άνθρωποι αντιτάσσονται στον κανόνα της Ουράνιας Βασιλείας.

Εν τω κοσμώ τούτω, αλλ' ονχ εκ του κόσμου τούτου. Στη φράση αυτή συνοψίζεται η γνώση που δεν τους επι­τρέπει να επιδοθούν στον πόλεμο, με αποτέλεσμα να γί­νουν έρμαιο της επιθετικότητας των άλλων και να κατη­γορηθούν για μοιρολατρία από το πνεύμα της κυριαρχίας και της επιβολής που διέπει τον κόσμο. Δεν μπορούν να διεξάγουν κάποιον ιερό πόλεμο και να δικαιολογήσουν έτσι τη βία. Έχει χαθεί απ' τη συνείδηση τους κάθε μορ­φή «εποικοδομητικού μίσους». Η βία σιγά-σιγά χάνει στη συνείδηση τους το κέντρο της.

Ο αγώνας της πίστεως, ο αγώνας να υπερβούν τις διελκυστίνδες των ανθρωπίνων παθών, προς μια ολοκλή­ρωση στην οποία δεν μπορεί να φτάσει καμιά ατομική ηθική, εξαλείφει με τον καιρό στους ησυχαστές εκείνη την αδηφάγο βουλιμία, το μίσος και την αλαζονεία που απο­τελούν το υπόβαθρο κάθε εξουσίας. Η εκ του κόσμου ανα­χώρηση δεν προερχόταν από αδυναμία. Η παραίτηση από τη ζωή του κόσμου, σήμαινε ουσιαστικά παραίτηση από τη βία. Αποτέλεσμα της γνώσης ότι η βία δεν προέρχεται απ' το Θεό, αλλά αποκλειστικά και μόνο απ' τους αν­θρώπους, και ότι εντός των ορίων της ιστορίας δεν υπάρ­χει παρά ο φόνος και ο θάνατος.

O Aγρός του αίματος
Αλέξανδρος Κοσματόπουλος
Εκδόσεις «Κέδρος»,2003.
Σελ.199-202

Σύνδεσμοι

eXTReMe Tracker