Χοιροβοσκός ο Αναγνώστης

Εδώ θα ήθελα να κάνω μια παρέκβαση για να διαλύσω μια συνηθισμένη παρεξήγηση πού έχει σχέση με το θέμα μας. Όταν αντιπαρατίθενται o μεσαιωνικός και ο σύγχρονος επιστημονικός κόσμος, συχνά λέγεται ότι και ο μεσαιωνικός κόσμος διέθετε επι­στημονικές τεχνικές πού όμως δεν ήσαν εξελιγμένες γιατί κανείς δεν γνώριζε πώς να τις αναπτύξει. Το πράγμα όμως δεν είναι και τόσο απλό. Είναι αλήθεια πώς ο μεσαιωνικός κόσμος διέθετε τις τεχνικές του. Οι τεχνικές όμως αυτές σκόπιμα δεν χρησιμοποιούν­ταν ούτε αναπτύσσονταν πέρα από ένα ορισμένο σημείο, το σημείο εκείνο στο όποιο θα άρχιζαν να παρακωλύουν και να εμποδίζουν αυτό πού ήταν πολύ σπουδαιότερο: την πραγμάτωση της προε­ξάρχουσας πνευματικής αντίληψης της ζωής. Η πρωταρχική φροντίδα εδώ ήταν θρησκευτική κι όχι τεχνική. Η τεχνική πρόο­δος πού θα ανέτρεπε τις υπερισχύουσες αντιλήψεις για την αρμο­νία, την ομορφιά και την ισορροπία, πολύ απλά απορριπτόταν.

Αυτό ίσως να μας φαίνεται περίεργο σήμερα. Έχουμε συνηθί­σει τόσο πολύ στην τεχνική κυριαρχία της Δύσης, ώστε συχνά να φτάνουμε στο σημείο να χαρακτηρίζουμε τη δυτική νοοτροπία γενικά ως πρακτική και συγκεκριμένη, αντιδιαστέλλοντας την από το πνεύμα της απόκοσμης ενατένισης της Ανατολής. Ακόμη δε περισσότερο, διακρίνουμε μια άμεση γραμμική σύνδεση του πνεύ­ματος του Χριστιανισμού, ο οποίος δίνει έμφαση στη Σάρκωση και επομένως, υποτίθεται, στην πραγματικότητα της ύλης, με την εμφάνιση της σύγχρονης επιστημονικής νοοτροπίας και τα επακό­λουθα της, πού είναι η εξερεύνηση και η εκμετάλλευση της φύσης· και αντιπαραθέτουμε αυτό το υλιστικό πνεύμα του Χριστιανισμού στο πιο ύπερβατικοφανές πνεύμα του Ινδουισμού, του Βουδδισμού, ακόμη και του Ισλάμ, για τα όποια ή ύλη τείνει να θεωρεί­ται σαν ένα είδος αυταπάτης, από την οποία λείπει κάθε πραγμα­τική υπόσταση.

Φυσικά ή άποψη αυτή αποτελεί φοβερή υπεραπλούστευση και βρίσκεται εν πολλοίς στον αντίποδα της αλήθειας. Η Ανατολή ήταν αυτή πού μέχρι τη σύγχρονη εποχή διέθετε πρακτικό, «εμπειρικό» πνεύμα, κι όχι η Δύση η Ανατολή κι όχι η Δύση κατείχε τα σκήπτρα των τεχνικών και της τεχνικής προόδου, είτε αυτές προορίζονταν για υλικούς και μαγικούς σκοπούς ή σκοπούς άμεσα συνδεδεμένους με την πραγματοποίηση της πνευματικής ζωής. Η ιδέα της «μεθόδου», είτε αυτή εφαρμόζεται σε υλικές είτε σε πνευματικές τεχνικές, είναι πάνω απ' όλα μια ανατολική ιδέα. Ήταν από την Ανατολή που η αρχαία Ελλάδα, στα χρόνια της παρακμής της, μετά τον δεύτερο π.Χ. αιώνα, δανείστηκε τους διάφορους τεχνικούς μηχανισμούς: παρ' όλο πού πριν από τότε διέθετε σημαντικές επιστημονικές γνώσεις -πού περιλάμβαναν τη γνώση των μηχανών και τη χρήση τους- άρνείτο επίμονα να εκμεταλλευτεί τις ενδεχόμενες τεχνικές τους συνέπειες. Μπορού­με βέβαια να πούμε πώς το ρωμαϊκό πνεύμα ήταν διαφορετικό από το ελληνικό και επιζητούσε να επωφεληθεί από τις συγκεκριμένες καταστάσεις με όλα τα αποτελεσματικά πρακτικά μέσα πού διέ­θετε. Αλλά ακόμη κι εδώ, οι κύριες τεχνικές διαδικασίες - η κατεργασία του χρυσού και του αργύρου, η υαλουργία, η κατα­σκευή οπλών, η αγγειοπλαστική, η ναυπηγική κ.ο.κ. - είχαν ανα­τολική προέλευση.


Φίλιππος Σεράρντ
«Ο βιασμός του ανθρώπου και της φύσεως»
Εκδ. Δόμος, 1994
Σελ.82-83

Ετικέτες Philip Sherrard

Γεώργιος Χοιροβοσκός | Παρασκευή, Απριλίου 20, 2007 | 9:09 π.μ. | Διεύθυνση Παραπομπής