Χοιροβοσκός ο Αναγνώστης

[…]Μπορούμε σαφώς να πούμε ότι η ελεύ­θερη σκέψη είναι η καλύτερη διασφάλιση της ελευθερίας, Η πνευματική χειραφέ­τηση του σκλάβου κατά ένα σύγχρονο τρόπο, είναι ο καλύτερος τρόπος να παρεμποδισθεί η χειραφέτηση του σκλάβου. Δί­δαξε τον πώς να αρχίσει να προβληματί­ζεται με τον αν θέλει να είναι ελεύθερος και δεν θα επιδιώξει να ελευθερωθεί. Πάλι μπορεί να ειπωθεί ότι αυτό το παράδειγμα είναι απίθανο ή άσχετο. Και όμως είναι απολύτως αληθές για τους ανθρώπους που μας περιστοιχίζουν. Είναι αλήθεια ότι ο μαύρος σκλάβος επειδή είναι, ένας βάρβα­ρος πού έχει υποστεί εξευτελισμούς είναι πιθανό να έχει είτε μια ανθρώπινη αγάπη για την αφοσίωση ή μια ανθρώπινη αγάπη για την ελευθερία. Αλλά ο άνθρωπος πού βλέπουμε κάθε μέρα - ο εργάτης στο στο εργοστάσιο του κυρίου Χ, ο μικρός υπάλληλος στο γραφείο του κυρίου Χ - είναι πολύ απασχολημένοι διανοητικά για να πιστέψουν στην ελευθερία. Τον κρατούν ήσυχο με επαναστατική φιλολογία. Είναι Μαρξιστής την μια μέρα, Νιτσεϊστής την επόμενη. Υπεράνθρωπος (πιθανώς) την άλλη κι' ένας σκλάβος κάθε μέρα. Το μόνο πράγμα πού παραμένει μετά από όλες τις φιλοσοφίες είναι το εργοστάσιο. Ο μόνος άνθρωπος πού κερδίζει από όλες τις φιλο­σοφίες είναι ο κύριος Χ. Θα άξιζε τον κόπο να εφοδιάζει τους εμπορικούς είλω­τες του με σκεπτικιστική φιλολογία. Και τώρα πού το σκέφτομαι, ο κύριος Χ είναι διάσημος για τις δωρεές βιβλιοθηκών. Δείχνει την νοημοσύνη του. Όλα τα σύγ­χρονα βιβλία είναι με το μέρος του, Όσο το όραμα του ουρανού αλλάζει συνεχώς, το όραμα της γης θα είναι ακριβώς το ίδιο. Κανένα ιδεώδες δεν θα παραμείνει τόσο ώστε να πραγματοποιηθεί ή να πραγματοποιηθεί μερικά. Ο μοντέρνος νέος άνθρωπος δεν θα αλλάξει ποτέ το περι­βάλλον του, γιατί πάντα θα αλλάζει γνώμη.

Αυτή επομένως είναι η πρώτη προϋπό­θεση για το ιδεώδες προς το οποίο κατευ­θύνεται η «πρόοδος». Πρέπει να είναι σταθερό. Ο Whistler συνήθιζε να κάνει πολλά γρή­γορα σκίτσα ενός μοντέλου. Δεν είχε ση­μασία αν έσχιζε 20 πορτραίτα. Αλλά θα είχε σημασία αν, όταν κοίταζε ψηλά 20 φο­ρές, κάθε φορά έβλεπε κι' ένα καινούργιο πρόσωπο να κάθεται ήρεμα για το πορ­τραίτο του. Συνεπώς δεν έχει σημασία (συγκριτικά μιλώντας) πόσο συχνά η ανθρωπότητα αποτυγχάνει να μιμηθεί το ιδεώ­δες της γιατί τότε όλες οι παλιές της απο­τυχίες είναι καρποφόρες. Αλλά έχει τρο­μακτική σημασία πόσο συχνά η ανθρω­πότητα αλλάζει το ιδεώδες της γιατί τότε όλες οι παλιές αποτυχίες δεν φέρνουν κα­νένα αποτέλεσμα. Ανακύπτει συνεπώς το έξης ερώτημα: Πώς μπορούμε να κρα­τάμε τον καλλιτέχνη δυσαρεστημένο με τους πίνακες του ενώ τον εμποδίζουμε να είναι βαθιά δυσαρεστημένος με την τέχνη του; Πώς μπορούμε να κάνουμε έναν άν­θρωπο να είναι πάντα δυσαρεστημένος με τη δουλειά του αλλά πάντα ευχαριστημέ­νος με το να δουλεύει; Πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο ζωγράφος ενός πορτραίτου θα πετάξει το πορτραίτο έξω από το παράθυρο αντί να κάνη την πιο φυσική και ανθρώπινη κίνηση: να πετάξει το μοντέλο έξω από το παράθυρο;

Ο αυστηρός κανόνας δεν είναι μόνον απαραίτητος για την άσκηση της «εξουσίας» είναι επίσης απαραίτητος και για την επα­νάσταση.[…]

[…]Είπα ότι η ορθοδοξία είναι όπως το ξί­φος, ομολογώ όμως ότι είναι σαν τον πέλεκυ. Γιατί πράγματι ο Χριστιανισμός εί­ναι το μόνο πράγμα πού απέμεινε και έχει το δικαίωμα να αμφισβητεί την εξουσία των καλοαναθρεμμένων ή των καλοθρεμμένων. Συχνά ακούω τους σοσιαλιστές ή και τους δημοκρατικούς να λένε ότι οι φυ­σικές συνθήκες υπό τις οποίες ζουν οι φτω­χοί τους κάνουν πνευματικά και ηθικά υ­ποδεέστερους. Ακούω τους επιστήμονες να λένε ότι αν δώσουμε στους φτωχούς καλύτερες συνθήκες ζωής, η κακία και η αδικία θα εξαφανιστούν. Ακούω τους αν­θρώπους αυτούς με τρομερή προσοχή και εντυπωσιάζομαι. Είναι σαν να βλέπεις έναν άνθρωπο με πείσμα να κόβει το δέν­τρο στα κλαδιά του οποίου κάθεται. Αν αυτοί οι ευτυχείς δημοκρατικοί μπορού­σαν να αποδείξουν την άποψη τους, θα δο­λοφονούσαν την Δημοκρατία. Αν με τον τρόπο αυτό οι φτωχοί διαφθείρονται ολο­σχερώς, ίσως να είναι ή να μην είναι σκό­πιμο να τους βελτιώσουμε, θα είναι όμως οπωσδήποτε σκόπιμο να τους στερήσου­με τα πολιτικά τους δικαιώματα.

Πολλά ασαφή έχουν γραφεί για το ότι ο Χριστιανισμός συγγενεύει με την Δημο­κρατία, αλλά σπάνια με δύναμη ή με σα­φήνεια έχει εξηγηθεί το γεγονός ότι συ­χνά ο Χριστιανισμός και ή Δημοκρατία βρίσκονται σε αντίθεση. Το πραγματικό στοιχείο πού κάνει τον Χριστιανισμό και την Δημοκρατία ένα πράγμα είναι πολύ βαθύτερο. Η μια προ παντός χαρακτηρι­στική μη χριστιανική ιδέα είναι η ιδέα του Κάρλαϋλ - η ιδέα δηλαδή κατά την οποία ο άνθρωπος που θα έπρεπε να κυβερνά είναι αυτός πού νομίζει ότι μπορεί να κυβερνήσει. Οτιδήποτε άλλο είναι χριστια­νικό, εκτός απ’ αυτό, πού είναι αθεϊστικό. Αν σχολιάσουμε την διοίκηση το σχόλιο πρέπει να είναι το έξής: Θα έπρεπε να κυβερνά αυτός ο άνθρωπος πού δεν νομί­ζει ότι μπορεί να κυβερνά. Ο ήρωας του Κάρλαϋλ θα μπορούσε να πει «Θα γίνω εγώ βασιλιάς;» Ο χριστιανός όμως άγι­ος πρέπει να πει «Νοlo Episcopari - Δεν θέλω να επισκοπώ». Αν η μεγάλη παραδοξότητα του Χριστιανισμού σημαίνει κάτι, τούτο είναι: πρέπει να πά­ρουμε στα χέρια μας το στέμμα και να πά­με σε έρημους και σε όλες τις σκοτεινές γωνιές της γης, έως ότου βρούμε τον ένα αυτό άνθρωπο που θεωρεί τον εαυτό του ακατάλληλο να το φορέσει. Ο Κάρλαϋλ είχε απολύτως άδικο. Δεν χρειάζεται να δώσουμε το στέμμα σ' αυτόν τον σπάνιο άνθρωπο πού ξέρει πώς να μπορεί να κυ­βερνήσει. Αντίθετα, πρέπει να το δώσου­με σ' αυτόν τον πιο σπάνιο άνθρωπο που ξέρει ότι δεν μπορεί να κυβερνήσει.[…]

Gilbert Chesterton «Orthodoxy»

Γεώργιος Χοιροβοσκός | Πέμπτη, Οκτωβρίου 11, 2007 | 5:23 μ.μ. | Διεύθυνση Παραπομπής